افزایش بیلی روبین خون

[sbu_post_image]

بیلی روبین (bilirubin)، رنگدانه ی زرد مایع به نارنجی رنگ صفرا است که عمدتاً در اثر تجزیه ی هموگلوبین موجود در گلبول های قرمز خون، پس از خاتمه ی عمر طبیعی آن ها به وجود می آید. به طور معمول، بیلی روبین نامحلول در آب (غیر کُنژوگه) از طریق جریان خون به کبد می رسد و در آنجا به بیلی روبین کُنژوگه ی محلول در آب تبدیل و به داخل صفرا دفع می شود. در هر فرد سالم روزانه 250 میلی گرم بیلی روبین تولید می شود و قسمت اعظم آن توسط  مدفوع دفع می شود.

علایم و نشانه ها

تجمع بیلی روبین در خون و بافت های پوست موجب بروز یرقان (زردی) می شود. مقدار طبیعی بیلی روبین تام، 0.1 تا 1 میلی گرم در دسی لیتر است. وجود مقادیر بیش از حد طبیعی این ماده در خون (هیپر بیلی روبینمی؛ hyperbilirubinemia) اغلب با علایم یرقان (زردی)، بی اشتهایی و بی حالی تظاهر می یابد. غالباً افزایش بیلی روبین خون با بیماری های کبدی یا انسداد صفراوی همراه است ولی در موارد تخریب بیش از حد گلبول قرمز، مثلاً در کم خونی ناشی از همولیز نیز دیده می شود.

علل و عوامل

افزایش بیلی روبین خون نوزادان اغلب در اثر کمبود آنزیمی روی می دهد. این کمبود ناشی از عدم بلوغ فیزیولوژیک است. افزایش تخریب گلبول های قرمز (هِمولیز)، به ویژه در اثر عدم سازگاری گروه های خونی، هم می تواند باعث این بیماری شود. یرقان و افزایش بیلی روبین خون در نوزادانی که شیر مادر می خورند ممکن است در اولین هفته تولد، در نتیجه وجود متابولیتی در شیر مادر که مانع از تبدیل بیلی روبین به فرم گلوکورونید لازم برای دفع آن می شود بروز نماید. معمولاً این نوع یرقان از پنجمین روز تولد ظاهر می شود و در انتهای هفته دوم یا سوم به حداکثر می رسد. معمولاً مقدار بیلی روبین سرم از 5 میلی گرم در صدر میلی لیتر بیشتر می شود ولی به ندرت ممکن است به مقادیر خطرناک 20 میلی گرم در صد میلی لیتر برسد که در این صورت می تواند موجب بیماری خطرناک کِرن ایکتروس شود (kernicterus؛ حالتی توأم با علایم عصبی شدید است که با زردشدگی شدید هسته های قاعده ای، گلوبوس پالیدوس، پوتامن، هسته ی دُم دار، هسته های مخچه ای و بولبار و ماده ی خاکستری مخچه مشخص می شود.

درمان

در افزایش بیلی روبین خون خفیف تا متوسط نوزدای که شیر مادر می خورند، نوزاد طبیعی وسالم است ولی پوست، سفیدی چشم ها و سرم نوزاد به رنگ زرد در می آید. چنانچه بیلی روبین سرم در حد قابل قبولی افزایش پیدا کرده باشد می توان تا زمان بازگشت آن به حد طبیعی، شیر مادر را قطع کرد. معمولاً این مدت 1 تا 3 روز طول می کشد و طی آن باید به نوزاد شیر خشک داده شود. برای تسریع دفع بیلی روبین از پوست می توان از نور درمانی (فتوتراپی) استفاده کرد. طی این مدت باید مقدار بیلی روبین سرم نوزاد پایش شود.

خواننده گرامی، پیشنهاد می شود مطلب ” مواد غذایی مفید برای بیماری های کبد ” را جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه افزایش بیلی روبین خون و بیماری های کبد مطالعه فرمایید.

منبع: کتاب راهنمای پزشکی خانواده – بیماری های کبد و مجاری صفراوی