برای تشخیص و درمان هپاتیت B در فرد مبتلا به نوع حاد، 4 آزمون سرولوژیک باید انجام شود:
- HBsAg (اندازه گیری آنتی ژن سطحی ویروس هپاتیت B در خون)،
- IgM anti-HAV (آنتی بادی ضدویروس نوع A، از نوع ایمونوگلبولین M)،
- IgM anti-HBc (آنتی بادی ضد هسته ویروس نوع B، از نوع ایمونوگلبولین M)
- anti-HCV (آنتی بادی ضد ویروس نوع C).
وجود HBsAg همراه با anti-HBc یا بدون آن (ازنوع IgM) مؤید وجود عفونت با ویروس هپاتیت B است. اگر anti-HBc از نوع IgM وجود داشته باشد، عفونت HBV، حاد و اگر anti- HBC از نوع IgM موجود نباشد، عفونت HBV مزمن تلقی می شود. در غیاب HBsAg تشخیص این بیماری حاد نوع B بر اساس وجود anti-HBc نوع IgM صورت می گیرد. وجود anti-HCV (در صورت قابل تأیید بودن)، هپاتیت C حاد را نشان می دهد.
فقدان همه شاخص های سرولوژیک، در صورت وجود همخوانی از نظر اپیدمیولوژی، وجود هپاتیت غیر A، غیر B و غیر C را مطرح می کند. در نوع B مزمن، افزایش خفیف تا متوسط آنزیم های کبدی موسوم به آمینوترانسفرازهای سرمی [آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) و آلانین آمینوترانسفراز (ALT)] تا میزان 7 برابر طبیعی، بیلی روبین و گاماگلوبین وجود دارد. (بیلی روبین در اثر تجزیه گلبول های قرمز پیر ایجاد می شود و به وسیله ی کبد از بین می رود). افزایش در ALT بیشتر از AST است ولی در صورت بروز سییروز، این نسبت معکوس می شود. در هپاتیت مزمن، تغییرات خفیف در میزان آلکالن فسفاتاز، گاماگلوتامیل ترانس پپتیداز و لاکتات هیدروژناز (LDH) دیده می شود.
فهرست مطالب
نکته:
تأثیر کاندوم های جنس لاتکس در پیشگیری از عفونت با ویروس هپاتیت B نامشخص است ولی استفاده صحیح از آنها می تواند انتقال عفونت را کاهش دهد.
زنان باردار باید از نظر ابتلا به این بیماری مورد آزمایش خون قرار بگیرند. نوزدانی که از مادران آلوده به ویروس نوع B به دنیا می آیند باید ایمونوگلبولین هپاتیت (HBIG)B و واکسن را طی 12 ساعت پس از تولد دریافت نمایند.
برای پیشگیری از این بیماری، هرگز از سوزن، تیغ یا مسواک مشترکی که ممکن است به خون فرد مبتلا آلوده باشند استفاده نکنید. افرادی که در مراکز بهداشتی کار می کنند باید بر ضد هپاتیت B واکسینه شوند و همواره موارد احتیاط را رعایت کنند. استفاده مشترک از لوله های باریک استنشاق کوکایین یا سایر مخدرهای استنشاقی می تواند موجب آلودگی از طریق پاره شدن رگ های خونی بینی شود.
موارد ممنوعیت استفاده از واکسن هپاتیت B
در صورت وجود واکنش آلرژیک (حساسیت ) جدی به دوز قبلی واکسن هپاتیت B نباید به تزریق دوباره آن مبادرت نمود. با توجه به آنکه واکسن نوع B با استفاده از سلول های مخمر و به وسیله روش های بیوشیمیایی و بیوفیزیکی ساخته می شود، افراد حساس به مخمر نباید از واکسن های حاوی مخمر استفاده کنند. تقریباً در نیمی از موارد، منشاء عفونت با ویروس هپاتیت B مشخص نمی شود. لمس زخم افراد آلوده به ویروس نوع B می تواند موجب آلودگی سایرین شود. در بدن افراد مبتلا به این بیماری مزمن، آنتی بادی های ضد بیماری نوع B وجود دراند ولی این آنتی بادی ها برای پاکسازی عفونت هایی که خود را در DNA سلول های کبدی مبتلا تثبیت کرده اند کافی نیستند. هپاتیت B سالیانه 500000 تا 1200000 نفر را در سراسر جهان می کشد که این موارد، ناشی از عوارض این بیماری مزمن، سیروز و سرطان سلول کبدی هستند. نوع B این بیماری در بعضی از کشورها (به ویژه آسیای جنوب شرقی) اندومیک (بومی) است و در نتیجه سیروز و سرطان سلول کبدی در این مناطق از عوامل بزرگ مرگ و میر هستند.
درمان هپاتیت B
6 گزینه درمانی، مورد تأیید سازمان غذا- داروی ایالات متحده (FDA) در دسترس قرار دارند که عبارتند از: آلفا- اینترفرون، اینترفرون دِفوویروپِگیله، اِنتِکاویر، تلبیوودین و لامیوودین. در 65% از افراد تحت درمان، واکنش پیوسته ایجاد می شود.
هپاتیت B آلوده کننده ترین عامل عفونت زای خونی است.
مصرف داروهای ضد هپاتیت در زنان باردار ممنوع است. امکانات درمانی ناشی از ویروس نوع B محدود است و تقریباً 99% از بزرگسالانی که دچار این بیماری از نوع حاد بارز (از نظر بالینی) می شوند و قبل از آن سالم بوده اند بهبود می یابند. درمان ضدویروسی، میزان بهبود را افزایش نمی دهد و بنابراین ضرورت ندارد. در موارد نادری از هپاتیت B حاد و شدید درمان با داروهایی مانند لامیوودین به کار می رود. در حال حاضر آلفا- اینترفرون و لامیوودین برای درمان این بیماری مزمن مورد تأیید FDA قرار گرفته اند.
نکته:
بالاترین موارد ابتلا به بیماری در 20 تا 49 سالگی دیده می شود. بیشترین میزان کاهش موارد بیماری در میان کودکان و نوجوانان دیده می شود که ناشی از واکسیناسیون ضد ویروس نوع B است. حدود 1/25 میلیون آمریکایی مبتلا به هپاتیت مزمن هستند که 20 تا 30 درصد آنها در کودکی ویروس را اکتساب کرده اند. در بسیاری از موارد، این بیماری به طور اتفاقی تشخیص داده می شود.
آلفا- اینترفرون عوارضی ایجاد می کند که عبارتند از: علایم شبه آنفلوآنزا، مانند تب، لرز، درد عضلات بدن، خستگی، سردرد، کاهش اشتها و تهوع.
عوارض مزبور معمولاً 4 تا 6 ساعت پس از تزریق دارو به وجود می آیند و در اوایل درمان شدیدتر هستند. ریزش مو، قرمزی پوست، خارش، افسردگی، عصبی شدن و کاهش وزن نیز گاهی بروز می کنند. آلفا- اینترفرون اثر مهارکننده بر مغز استخوان دارد و در صورتی که موجب کاهش گلبول های سفید نوتروفیل به کمتر از 1000 در میلی متر مکعب یا پلاکت ها به کمتر از 60000 در میلی متر مکعب شود باید مقدار دارو را کم کرد یا آن را قطع نمود. تحریک پذیری، تمایل به خودکشی، بروز کم کاری یا پرکاری تیروئید، تشنج و نارسایی حاد کلیه از عوارض دیگر آلفا- اینترفرون هستند.
لامیوودین عارضه قابل توجهی به همراه ندارد و با توجه به مصرف خوراکی به خوبی تحمل می شود. در حال حاضر قرص لامیوودین به صورت 100 میلی گرمی موجود است. در افراد مبتلا به نارسایی قابل ملاحظه کلیوی باید مقدار کمتر دارو تجویز شود.
درمان عوارض سیروز همگان با درمان اختصاص بیماری صورت می گیرد. عوارضی مانند خونریزی از واریس مری، آسیت و اِدِم (خیز) بر حسب مورد باید درمان شوند. در هپاتیت مزمن نوع B، درمان ضدویروسی مؤثر شناخته شده است. درمان سیروز ناشی از هپاتیت دشوارتر است زیرا کنترل عوارض داروهای ضد ویروسی در تشخیص و درمان نوع B به سختی صورت می گیرد.
خواننده گرامی، پیشنهاد می شود مطلب ” علایم و نشانه های هپاتیت ” را جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه هپاتیت مطالعه فرمایید.
منبع: کتاب راهنمای پزشکی خانواده – بیماری های کبد و مجاری صفراوی