در سالهای اخیربا گسترش تکنولوژی و فرهنگ شهرنشینی، جمعیت عمومی، به شکل فزایندهای دچار اضافه وزن و چاقی شده اند. در حال حاضر تعداد زیادی از ایرانیان دچار اضافه وزن و خطرات ناشی از چاقی هستند و برخی از آنها چاق محسوب می شوند. و تعداد افراد دچار اضافه وزن و چاقی همچنان در حال افزایش است و در نتیجه احتمال ابتلا به بیمار قلبی عروقی درحال افزایش است . برای تعیین اینکه دچار اضافه وزن یا چاقی هستید یا خیر از فرمول شاخص توده بدنی (BMI) استفاده می شود.
مفهوم ساده چاقی عبارت است از دریافت انرژی بیشتر (دریافت چربی و کالری زیاد) و به دنبال آن مصرف انرژی کمتر (زندگی با تحرک کم). اوزان بالاتر از حد استاندارد تعاریفی دارند:
- از نظر علمی 10 تا 20 درصد بیشتر از وزن استاندارد اضافه وزن می باشد.
- 20 درصد اضافه وزن یا بیشتر چاقی نامیده می شود. چاقی پس از گذشتن از مرحله افزایش وزن ایجاد می شود و باید در همان مراحل اولیه درمان را شروع کرد.
- 20درصد بالاتر از وزن ایده آل، چاقی متوسط است که خطرات مرگ زودرس را افزایش می دهد. در این افراد احتمال دیابت نوع 2 افزایش می یابد که علت آن مقاومت به انسولین است.
- در چاقی شدید وزن افراد 45 کیلوگرم و یا حدود 60 درصد بیشتر از وزن ایده آل است. در این نوع چاقی مشکلات قلبی و ریوی بزرگترین خطرات را بوجود می آورد. شیوع مرگ ناگهانی در این افراد 10 برابر بیشتر از افراد عادی است. به علاوه عواقب روانی اجتماعی این اختلال، اغلب مشکلات ویرانگری را ایجاد می کند.
چاقی می تواند به دو صورت چاقی شکمی (آندروئید) و چاقی در نواحی ران و لگن (ژینوئید) خود را نشان دهد. چاقی شکمی عمدتا در مردان شایع است و با افزایش فشارخون، مقاومت به انسولین، هیپر اوریسمی و دیس لیپوپروتئینمی ارتباط نزدیک دارد. در این نوع چاقی که به پیکر سیبی معروف است بافت چربی در نواحی شکم و سینه تجمع می یابد و به مراتب از چاقی ژینوئید که به پیکر گلابی معروف است و چربی در نواحی ران، لگن و سرین جمع می شود خطرناک تراست. چاقی شکمی با ترشح هورمون هایی که تحریک کننده رشد سلول های بافت چربی و افزایش اشتها می باشند، به افزایش چاقی دامن می زد. برای سنجش وضعیت چاقی شکمی از نسبت دور شکم به دور باسن و یا دور شکم به میزان قد نیز استفاده می شود.
عوارض چاقی
علاوه بر اضافه وزن یا چاقی ،الگوی توزیع چربی در بدن نیز بسیار مهم است بطوریکه تجمع چربی در ناحیه کمر و شکم با خطر بیشتر ابتلا به مشکلات پزشکی از جمله فشارخون بالا، کلسترول بالای خون، دیابت، بیماری ایسکمیک قلبی و سکته مغزی(آترواسکلروز) همراه است.
چاقی یک خطر جدی برای سلامتی انسان است، زیرا چربی‌های اضافی فشار زیادی را بر روی قلب، کلیه‌ها، کبد، مفاصل تحمل کنندۀ وزن بدن همچون باسن، زانوها و قوزک پا وارد می‌کنند که این امر در نهایت طول عمر انسان را کوتاه می‌کند. از گذشته‌های دور صادقانه گفته شده است که «هر چقدر طول کمربند بلندتر باشد، زندگی کوتاه‌تر خواهد بود.»
افراد چاق مستعد دچار شدن به بیماری‌هایی همچون ترمبوز کرونری (تشکیل لختۀ خون در عروق)، اختلالات قلبی، فشار بالای خون، دیابت، التهاب مفاصل، نقرس و اختلالات کبد و کیسۀ صفرا هستند.
منبع: پزشکی. قلب. چاقی چیست؟