سیروز کبدی و خونریزی گوارشی

در بیماران مبتلا به سیروز کبد، طحال بزرگ می شود. در اکثر مبتلایان به سیروز کبدی به دنبال اختلال در گردش خون داخل کبد بیمار، خون به اطراف طحال تغییر جهت پیدا کرده و سبب بزرگی طحال می شود. این امر می تواند به کاهش تعداد پلاکت های خون منجر شود. باید توجه داشت که گرچه در بیماران مبتلا به سیروز کبدی پلاکت در داخل طحال ذخیره می شود و می توانند سبب کاهش پلاکت خون شود. در موارد شدید که میزان آن کمتر از 20000 در میلی لیتر باشد با خطر خونریزی همراه است. انجام جراحی طحال برداری می تواند در بیماران مبتلا به خونریزی گوارشی خطرناک باشد و به این دلیل تنها در شرایط بحرانی انجام آن توصیه می شود.

علائم سیروز کبدی

برخی از بیماران مبتلا به سیروز کبدی دچار افزایش قند خون و علائم دیابت (مرض قند) می شوند. در تاریخچه ی این افراد می توان سابقه ی مرض قند را در اغلب موارد پیدا کرد ولی در بقیه ی موارد افزایش قند خون به علت بیماری کبد است. برای مهار قند خون بالا معمولاً از قرص های ضد قند مثل گلی بن کلامید استفاده می شود و در رژیم غذایی سیروز کبدی نیز باید مصرف مواد نشاسته ای را کم کرد. باید توجه داشت که در بیماران تمایل به کم کردن قند خون به محدوده ی طبیعی وجود ندارد و قند خون حدود 120 تا 140 میلی گرم در میلی لیتر مورد قبول است. گاهی طبق نظر پزشک، انسولین، تزریقی نیز به کار می رود. باید مراقب افت قند خون شد و در صورت بروز طپش قلب، تعریق، سرگیجه، باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد.

بیماران باید از علائم و و خطراتی که آنها را تهدید می کنند، آگاهی داشته تا بتوانند از بروز آنها جلوگیری کرده و اقدامات صحیحی را به عمل آورند.

یکی از مهمترین خطراتی که بیماران مبتلا به سیروز کبدی را تهدید می کند، خونریزی گوارشی است که اغلب به دلیل پاره شدن واریس مری اتفاق می افتد. تقریباً تمام خونی که از روده ها منشأ می گیرند از طریق ورید یا سیاهرگ باب به کبد رفته، سپس از آنجا وارد ورید اجوف تحتانی و سپس قلب شده و در نهایت به سایر نقاط بدن منتقل می شود. در بیماران مبتلا به سیروز کبدی، خون به خوبی از کبد خارج نمی شود و در نتیجه خون پس زده می شود. یکی از راه هایی که خون می تواند به حرکت خود ادامه داده و وارد جریان خون عمومی شود، وریدهای اطراف مری در ناحیه اتصال آن به معده است. در نتیجه افزایش فشار خون در این ناحیه ، وریدها متسع می شوند (به اصطلاح گفته می شود واریس مری اتفاق افتاده است). این واریس ها مستعد پاره شدن و خونریزی هستند. پس از پاره شده این عروق، شخص ممکن است دچار استفراغ خونی شده و یا این که پس از چند ساعت تا چند روز مدفوع سیاه قیری رنگ دفع کند.

توجه: بیمار محترم سیروز کبدی، در صورت استفراغ خونی و یا دفع خون سیاه از مقعد، به پزشک مراجعه کنید.

درمان خونریزی گوارشی با اسکلوروتراپی

اسکلروتراپی یا سوزاندن واریس مری با کمک آندوسکوپی و با استفاده از ماده سفت کننده ی جدار مری، صورت می گیرد. این کار معمولاً تحت بی حسی گلو و استفاده از آرام بخش و استفاده از ماده ی اتانول آمین یا ترومبووار 5 درصد برای خونریزی گوارشی ناشی از سیروز کبدی صورت می گیرد. این کار معمولاً در چند مرتبه اول در بیمارستان صورت گرفته و لازم است بیمار به مدت حداقل 24 ساعت تحت نظر قرار گیرد و در جلسات بعدی می توان به صورت سرپایی انجام داد. باید توجه داشت که بعد از جلسات متعدد می توان محل عروق برجسته (واریس) را ریشه کن کرد.

حداقل تا 2 ساعت بعد از اسکلروتراپی به علت خونریزی گوارشی ناشی از سیروز کبدی، از خوردن و آشامیدن خودداری شود. سپس تا 6 ساعت فقط مایعات استفاده شده و تا 24 ساعت از خوردن مواد جامد خشک و سفت مثل نان و… (خودداری شود). در صورت سیاه شدن مدفوع، خصوصاً اگر شبیه قیر باشد، در اولین فرصت به بیمارستان مراجعه کنید. البته روش های دیگری برای کنترل خونریزی واریس ها در سیروز کبدی وجود دارد که جدیدترین آنها استفاده از حلقه های الاستیکی است که توسط دستگاه مخصوص و با استفاده از آندوسکوپی در محل واریس ها قرار داده می شوند، که به اصطلاح به آن باندگذاری می گویند.

منبع: کتاب سیروز کبدی