زخم های پپتیک شایع و اغلب مزمن هستند و در ایالات متحده سالیانه ۴ میلیون نفر (به صورت جدید یا عود بیماری) دچار آن می شوند. در هر سال حدود ۱۵۰۰۰ مورد مرگ در ایالات متحده در اثر پیامدهای بیماری اولسرپپتیک (peptic ulcer disease; PUD) عارضه دار شده روی می دهد. از هر ۱۰ آمریکایی، یک نفر در مقطعی از عمر خود دچار زخم های پپتیک می شود. حدود ۸۰% از آنها با عفونت هلیکوباکترپیلوری همراه هستند. این زخم ها همچنین ممکن است در اثر مصرف آسپرین و داروهای ضدالتهاب غیر استروییدی (مثل بروفن، دیکلوفناک، ایندومتاسین) و غیر ایجاد یا تشدید شوند و به درمان جراحی بیانجامد.
غالباً بیماران جوان تر مبتلا به نشانه های مشابه زخم پپتیک قبل از انجام آندوسکوپی، با آنتی اسیدها یا داروهای متضاد (آنتاگونیست) گیرنده ی H2 (داروهای آنتی هیستامین H2) درمان می شوند. ترکیبات بیسموت ممکن است موجب کاهش زخم های پپتیک شوند. سایمتیدین، رانیتیدین، فاموتیدین و نیزاتیدین (با نام تجارتی Axid) از داروهای ضدگیرنده ی H2 هستند. اگر چه این داروها از نظر قدرت با یکدیگر تفاوت دارند همگی موجب مهار ترشح پایه و نیز ترشح تحریک شده اسید می شوند. در حال حاضر این داروها در درمان زخم های پپتیک فعال (به مدت 4 تا 6 هفته)، در ترکیب با آنتی بیوتیک های ریشه کن کننده ی هلیکوباکترپیلوری به کار می روند. رانیتیدین، فاموتیدین و نیزاتیدین قویتر از سایمتیدین هستند و هر سه داروهای مزبور را می توان به منظور پیشگیری از ایجاد زخم های پپتیک، یک بار در روز (در هنگام خواب شب) تجویز نمود.
درمان زخم های پپتیک به روش جراحی
درمان جراحی زخم های پپتیک ممکن است به صورت اختیاری (elective)، یا در موارد مقاوم به درمان های طبی، و یا در موارد اورژانس (به عنوان درمان عوارض زخم ها) مورد استفاده قرار گیرد. استفاده از رویکردهای دارویی و آندوسکوپی برای درمان زخم های پپتیک و عوارض آنها، میزان موارد جراحی را کاهش داده است. خونریزی از دستگاه گوارش، سوراخ شدن قسمتی از دستگاه گوارش و انسداد مجرای خروجی معده سه عارضه ای هستند که باید برای درمان آنها از عمل جراحی استفاده کرد.
برای کاهش ترشح اسید معده نیز می توان از درمان جراحی زخم های پپتیک استفاده کرد که شایع ترین این اعمال جراحی عبارتند از:
واگوتومی (قطع بعضی شاخه های خاص معده ای عصب واگ، یعنی عصب شماره ی 10 جمجمه ای، با استفاده از جراحی معده) همراه با پیلوروپلاستی،
گاسترودئودونوستومی (وصل کردن قسمت باقی مانده ی معده، پس از جراحی به اثنی عشر)، یا گاستروژژونوستومی (برداشتن پیلور و اثنی عشر و وصل کردن انتهای بیده شده معده به ژژنوم، یعنی قسمت میانی از سه قسمت روده ی باریک که حد فاصل میان اثنی عشر و ایلئوم، یعنی یک سوم انتهایی روده ی باریک است) با استفاده از مزوکولون (بندروده) عرضی]. پیلوروپلاستی، گاسترودئودونوستومی یا گسارتوژژنوستومی به منظور جبران اختلال تحرک معده ناشی از عمل واگوتومی انجام می شوند. عمل پیلوروپلاستی، «عمل بیلروت I» و عمل گاستروژونوستومی، «عمل بیلروت II» نیز نامیده می شوند. چنان چه زخم های پپتیک سوراخ شود، هوا از سطح داخلی دستگاه گوارش به حفره ی صفاق (که به طور طبیعی هرگز دارای هوا نیست) نشت می کند و در نتیجه، «هوای آزاد» داخل حفره ی مزبور می شود که می توان آن را در رادیوگرافی قفسه سینه (در حالی که بیمار ایستاده است) یا در وضعیت خوابیده به پهلو در رادیوگرافی شکمی مشاهده نمود و سوراخ شدگی زخم های پپتیک را تشخیص داد.
منبع: کتاب راهنمای پزشکی خانواده- سوءهاضمه، زخم معده و اثنی عشر