خونریزی معده (GI) علامت یک اختلال در دستگاه گوارش شما است. خون اغلب در مدفوع یا استفراغ ظاهر می‌شود اما همیشه قابل مشاهده نیست. میزان خونریزی می‌تواند از خفیف تا شدید و تهدید کننده زندگی فرد مبتلا متغیر باشد. خونریزی ممکن است از هر مکانی در امتداد دستگاه گوارش حاصل شود، اما اغلب به این موارد تقسیم می‌شود.
- خونریزی دستگاه گوارش فوقانی: دستگاه گوارش فوقانی شامل مری (لوله از دهان به معده)، معده و قسمت اول روده کوچک است.
- خونریزی دستگاه گوارش تحتانی: دستگاه گوارش تحتانی شامل بخش بزرگی از روده کوچک، روده بزرگ، راست روده و مقعد است. اگرچه یافتن علت خونریزی دستگاه گوارش ممکن است مشکل باشد، اما فناوری تصویربرداری پیشرفته معمولاً می‌تواند مشکل را پیدا کند، و نیز در اکثر موارد، روش‌هایی که به میزان بسیار کمی تهاجمی هستند اغلب می‌توانند آن را برطرف کنند.
فهرست مطالب
دلایل رایج زخم معده
در مری:
- التهاب (مری): وقتی اسید معده به داخل مری برمی‌گردد می‌تواند التهاب ایجاد کند و این التهاب ممکن است منجر به خونریزی شود.
- واریس: واریس‌ها رگ‌های غیرطبیعی بزرگی هستند که در انتهای تحتانی مری قرار دارند.
- شکاف: شکاف یا پارگی در لایه مری معمولاً در اثر استفراغ طولانی مدت ایجاد می‌شود، اما ممکن است در اثر سرفه طولانی یا سکسکه نیز بوجود بیاید. شکاف گاهی اوقات سندرم مالوری-ویس نامیده می‌شود که نوعی اختلال در انتهای تحتانی مری است که در اثر گرفتگی و استفراغ شدید ایجاد می‌شود و با ایجاد پارگی همراه با خونریزی مشخص می‌شود.
- زخم
- سرطان
در شکم:
- زخم: ممکن است زخم‌ها از طریق یک رگ خونی بزرگ و ساییده شده و باعث خونریزی شوند.
- گاستریت یا ورم معده
- سرطان
در روده کوچک:
- زخم اثنی عشر
- بیماری التهابی روده: ممکن است التهاب ایجاد شده منجر به خونریزی شود.
- سرطان
در روده بزرگ و راست روده:
- بواسیر: این مشکل شایع‌ترین علت خون مرئی در دستگاه گوارش تحتانی است و معمولاً رنگ خون قرمز روشن است. درواقع رگ‌های بزرگ شده در ناحیه مقعد هستند که می‌توانند پاره شوند و خونریزی ایجاد کنند.
- کولیت اولسراتیو: در این بیماری التهاب و زخم‌های کوچک می‌توانند باعث خونریزی شوند.
- بیماری کرون: این یک بیماری مزمن است که می‌تواند باعث التهاب و نیز منجر به خونریزی روده شود.
- سرطان کولورکتال: یک بیماری است که در اثر بیرون زدگی دیواره روده بزرگ ایجاد می‌شود.
علائم خونریزی معده
علائمی مانند تغییر در عادات روده، غلظت و رنگ مدفوع (تبدیل به سیاه یا قرمز)، درد یا حساسیت به پزشک ممکن است حاکی از این باشد که قسمتی از دستگاه گوارش شما دچار اختلال شده است. از آنجا که مصرف آهن، بیسموت یا غذاهایی مانند چغندر ممکن است ظاهر مدفوع را همانند خونریزی معده نشان دهد، پزشک قبل از تشخیص باید مدفوع بیمار را از نظر وجود خون در آن آزمایش کند.
علائم دیگر:
- خون قرمز روشن که مدفوع را پوشانده است
- خون تیره با مدفوع مخلوط شده است
- مدفوع سیاه یا قیری
- خون قرمز روشن در استفراغ
- ظاهر قهوه مانند استفراغ
- مدفوع تیره و قیرمانند
- عبور مقدار زیادی خون از راست روده
- مقدار کمی خون در کاسه توالت، روی دستمال توالت یا رگه‌هایی از خون روی مدفوع
- استفراغ خونی
تشخیص
محل خونریزی باید مشخص شود. معاینه کامل فیزیکی ضروری است. میزان خون بیمار نشان می‌دهد که بیمار کم‌خونی دارد یا نه و همچنین در مورد میزان خونریزی و مزمن بودن آن نیز ایده‌ای به پزشک خواهد داد.
تشخیص علت خونریزی معده معمولاً شامل سابقه پزشکی فرد از جمله سابقه علائم و هرگونه تغییر در عادات روده، معاینه جسمی و آزمایشات تشخیصی است که شامل آزمایش خون و آزمایش مدفوع می‌باشد. پزشک شما ممکن است از روشی به نام آندوسکوپی یا کولونوسکوپی نیز برای معاینه شما استفاده کند. این روش‌ها می‌توانند منبع خونریزی را مشخص و همچنین خونریزی را متوقف کنند.
آندوسکوپی
آندوسکوپی یک روش تشخیصی متداول است که امکان مشاهده مستقیم محل خونریزی را فراهم می‌کند. از آنجا که آندوسکوپی می تواند ضایعات را تشخیص داده و وجود یا عدم وجود خونریزی را تأیید کند، پزشکان اغلب این روش را برای تشخیص بیماران مبتلا به خونریزی حاد انتخاب می‌کنند. در بسیاری از موارد، پزشک می‌تواند از آندوسکوپی برای درمان علت خونریزی نیز استفاده کند. آندوسکوپ ابزاری انعطاف‌پذیر است که می‌تواند از طریق دهان یا روده وارد شود. این ابزار به پزشک اجازه می‌دهد تا مری، معده، اثنی عشر (دوازدهه) و روده (کولونوسکوپی) و رکتوم (سیگموئیدوسکوپی) را برای جمع آوری نمونه‌های کوچک از بافت (بیوپسی)، گرفتن عکس؛ و برای جلوگیری از خونریزی مشاهده کند. آندوسکوپی روده کوچک یا آنتروسکوپی روشی است که با استفاده از آندوسکوپ طولانی انجام می‌شود. از این آندوسکوپ می‌توان برای مشخص کردن منابع ناشناس خونریزی در روده کوچک استفاده کرد.
سایر روش‌ها
چندین روش دیگر برای یافتن منبع خونریزی در دسترس پزشکان قرار دارد. به طور کلی، اشعه ایکس باریوم دقیق‌تر از آندوسکوپی در مشخص کردن محل خونریزی است. برخی از ایرادات اشعه ایکس باریم این است که در صورت استفاده برای تشخیص خونریزی حاد، ممکن است در سایر روش‌های تشخیصی اختلال ایجاد کنند، برای مثال چون بیمار در معرض اشعه X قرار می‌گیرد دیگر نمی‌توان بیوپسی یا درمان انجام داد. نوع دیگری از اشعه ایکس CT اسکن است. آنژیوگرافی نیز روشی است که در آن از رنگ برای مشخص کردن رگ‌های خونی استفاده می‌کنند. این روش در شرایطی که خونریزی بیمار بسیار حاد باشد مورد استفاده قرار می‌گیرد، از این طریق که رنگ از رگ خونی بیرون می‌زند و محل خونریزی را مشخص می‌کند. در موقعیت‌های منتخب، آنژیوگرافی اجازه تزریق دارو به عروق را می‌دهد که می‌تواند خونریزی را متوقف کند.
درمان
آندوسکوپی روش اصلی تشخیصی و درمانی برای اکثر دلایل خونریزی معده است. خونریزی فعال از دستگاه گوارش فوقانی اغلب با تزریق مستقیم مواد شیمیایی به محل خونریزی با یک سوزن وارد شده از طریق آندوسکوپ قابل کنترل است. پزشک همچنین می‌تواند با استفاده از هیتر پروب یا بوسیله دستگاه الکتروکواگولاسیون که از درون آندوسکوپ عبور می‌کند، محل خونریزی و بافت اطراف را بسوزاند یا با گرما درمان کند. لیزر درمانی نیز در موارد خاص می‌تواند مفید باشد.
پس از کنترل خونریزی، اغلب برای جلوگیری از عود خونریزی دارو تجویز می‌شود. این داروها در درجه اول برای هلیکوباکتر پیلوری، مری، زخم ها، عفونت ها و بیماری روده تحریک پذیر مفید هستند. درمان دارویی زخم‌ها ، برای مثال برای از بین بردن H. پیلوری، که برای اطمینان از بهبودی و تداوم درمان و جلوگیری از عود زخم استفاده می‌شود، می‌تواند احتمال خونریزی مکرر را نیز کاهش دهد. برداشتن پولیپ با آندوسکوپ نیز می‌تواند خونریزی از پولیپ روده بزرگ را کنترل کند. درمان بواسیر توسط بانداژ یا ابزار گرمایی یا الکتریکی مختلف در بیمارانی که به طور مکرر دچار خونریزی بواسیر می‌شوند مؤثر است. علاوه بر آن، از روش تزریق آندوسکوپی یا کوتر می‌توان برای درمان محل خونریزی در سراسر دستگاه روده تحتانی استفاده کرد. تکنیک‌های آندوسکوپی همیشه خونریزی را کنترل نمی‌کنند. بعضی اوقات ممکن است نیاز باشد از آنژیوگرافی استفاده شود. با این وجود، در صورت موفقیت‌آمیز نبودن آندوسکوپی، اغلب برای کنترل خونریزی فعال، شدید یا مکرر جراحی مورد نیاز خواهد بود.
با توجه به منبع خونریزی دستگاه گوارش شما (دستگاه گوارش فوقانی یا تحتانی)، گزینه‌های درمانی زیر ممکن است برای شما در نظر گرفته شود:
- پروب حرارتی آندوسکوپی می‌تواند با سوزاندن (انعقاد) رگ خونی یا بافت غیر طبیعی خونریزی از زخم‌ها و سایر ناهنجاری‌ها را متوقف کند.
- انعقاد پلاسمای آرگون و تخریب رادیوتراپی انواع دیگری از روش‌های حرارتی هستند كه برای درمان رگ‌های خونی غیر طبیعی در معده، روده كوچك و روده بزرگ استفاده می‌شود.
- از گیره های آندوسکوپی می‌توان برای بستن رگ‌های خونریزی یا سایر بافت‌های معیوب استفاده کرد.
- انعقاد بوسیله باند آندوسکوپی از باندهای خاصی برای درمان بواسیری که دچار خونریزی شده و خونریزی عروق خونی (واریس) در مری استفاده می‌کند.
- کرایوتراپی آندوسکوپی رگ‌های خونی غیر طبیعی را در معده منجمد می‌کند.
- تزریق cyanoacrylate داخل سلولی آندوسکوپی از چسب مخصوصی برای درمان خونریزی شدید از رگ‌های واریس در معده استفاده می‌کند.
- آمبولیزاسیون آنژیوگرافی موادی را مستقیماً درون رگ خونی تزریق می‌کند تا خونریزی متوقف شود.
اگر خونریزی بعد از درمان عود کند، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشید.