در حقیقت دیابت یا بیماری قند یک اختلال سوخت و سازی در بدن است. در این بیماری توانایی تولید انسولین در بدن از بین می رود و یا بدن در برابر انسولین مقاوم شده و بنابراین انسولین تولیدی نمی تواند عملکرد طبیعی خود را انجام دهد. نقش اصلی انسولین پایین آوردن قند خون توسط مکانیزم های مختلفی است. دیابت دو نوع اصلی دارد. در دیابت نوع یک تخریب سلولهای بتا در پانکراس منجر به نقص تولید انسولین می شود و در نوع دو مقاوت پیشرونده بدن به انسولین وجود دارد که در نهایت ممکن است به تخریب سلول های بتای پانکراس و نقص کامل تولید انسولین منجر شود. در دیابت نوع دو مشخص است که عوامل ژنتیکی، چاقی و کم تحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد دارند.
علائم کلی دیابت
علائم دیابت نوع یک
– کاهش وزن بدون دلیل
– تاری دید
– تکرر ادرار که در آن حجم ادرار زیاد شده است. بیمار هر بار که ادرار می کند مقادیر زیادی ادرار دفع می کند.
– خشکی دهان و تشنگی بیش از حد
– احساس ناگهانی خستگی
علائم دیابت نوع دو
– تاخیر در التیام زخمها و بریدگیها
– عفونتهای ادراری
– ناتوانی جنسی سوزش و احساس مور مور شدن در دستها و پاها
انواع دیابت
دیابت نوع اول
بدن به تولید انسولین پاسخ نمی دهد.
بعضی از افراد از این نوع دیابت به نام های دیابت وابسته به انسولین یا دیابت نوجوان یادیابت زودرس یاد می کنند. افراد معمولا قبل از چهل سالگی دچار دیابت نوع اول می شوند اغلب در اوایل بزرگسالی یا در دوران نوجوانی.
دیابت نوع اول مانند دیابت نوع دوم شایع نیست تقریبا ده درصد ازکل موارد مربوط به دیابت شامل دیابت نوع اول می شود.
بیمارانی که دچار دیابت نوع اول هستند برای درمان دیابت بزرگسالان در تمام طول زندگی نیاز به تزریق انسولین دارند. آنان هم چنین باید با انجام منظم تست خون و دنبال کردن یک رژیم غذایی خاص سطح گلوکز خون خود را در حد مناسبی نگاه دارند.
بین سال های 2001 تا 2009 طبق تحقیقی در باب دیابت در جوانان که در CDC (مرکز کنترل و پیشگیری بیماری) منتشر شد٬ شیوع دیابت نوع اول در افراد زیر بیست سال در آمریکا به 23 درصد رسیده بود.
دیابت نوع دوم
بدن برای عملکرد مناسب انسولین کافی تولید نمی کند یا سلول های بدن به انسولین پاسخ نمی دهند (مقاومت در برابر انسولین).
حدود نود درصد از کل موارد مربوط به دیابت در دنیا از این گونه است.
بعضی از افراد مبتلا به این نوع دیابت قادرند با کاهش وزن٬ دنبال کردن یک رژیم غذایی سالم٬ ورزش کردن و توجه به سطح گلوکز خون خود علایم مرض دیابت نوع دوم خود را کنترل کنند. اما دیابت نوع دوم به طور معمول یک بیماری پیشرونده به حساب می آید ٬ این نوع دیابت به مرور زمان بدتر می شود و به احتمال زیاد٬ دست آخر بیمار مجبور خواهد شد تا انسولین دریافت کند که این انسولین معمولا به صورت قرص می باشد.
افراد مبتلا به اضافه وزن و افراد چاق در مقایسه با افرادی با وزن مناسب٬ بیشتر در معرض ابتلا به دیابت نوع دوم هستند. در این باره باید گفت افرادی که دارای چربی در ناحیه شکم هستند٬ که به نام چاقی مرکزی یا چربی شکمی مشهور است٬ به طور خاص در معرض خطر می باشند.
اضافه وزن ،فعالیت کم بدنی ،خوردن غذاهای ناسالم همه و همه دست به دست هم می دهد تا یک فرد را در معرض خطر ابتلا به دیابت قرار دهد طبق گزارشی که محققان دانشگاه Imperial لندن در مجله Diabetologia منتشر ساختند: نوشیدن فقط یک قوطی نوشابه (غیر رژیمی) در روز خطر ابتلا به دیابت نوع دوم را تا 22 درصد افزایش می دهد. دانشمندان بر این باورند که نوشیدنی های غیر الکلی شیرین بیشتربا ابتلا به بیماری دیابت رابطه مستقیمی دارد تا با افزایش وزن.
با افزایش سن خطر ابتلا به بیماری دیابت نوع دوم نیز افزایش می یابد. کارشناسان هنوز درباره علت آن کاملا به یقین نرسیده اند اما آنان بیان می دارند هنگامی که افراد پا به سن می گذارند دچار افزایش وزن شده و فعالیت بدنی آنان کاهش می یابد. افرادی که یکی از اعضای خانواده آنان دچار دیابت نوع دوم می باشد یا در گذشته به آن مبتلا بوده و افرادی که اصل و نصب آنان به شرق میانه٬ آفریقا یا آسیای جنوبی بر می گردد بیشتر در معرض ابتلا به بیماری دیابت می باشند.
مردانی که سطح تستسترون آنان پایین است خطر ابتلا به بیماری دیابت نوع دوم در آنان بیشتر است. محققان دانشگاه Edinburgh٬ اسکاتلند دریافته اند سطح پایین تستسترون با مقاومت در برابر انسولین در رابطه است .
دیابت بارداری
در دوران حاملگی زنان دچار این نوع دیابت می شوند. در میان بعضی زنان سطح گلوکز خون بسیار بالاست و بدن آنان قادر نیست برای انتقال گلوکز به سلولها انسولین کافی تولید کند این امر باعث افزایش بیش از حد سطح گلوکز می گردد.
تشخیص این نوع دیابت در دوران بارداری ممکن است.
اکثر بیماران مبتلا به دیابت حاملگی قادرند با ورزش و رژیم بیماری خود را کنترل کنند وحدود ده تا بیست درصد آنان به داروی کنترل کننده گلوکز خون نیاز پیدا می کنند. دیابت حاملگی تشخیص داده نشده یا کنترل نشده می تواند خطر بروزعوارض را به هنگام زایمان افزایش دهد و نوزاد ممکن است بزرگتر از اندازه معمول خود باشد.
دانشمندان موسسه ملی بهداشت و دانشمندان در دانشگاه Harvardدریافتند خطر ابتلا به بیماری دیابت حاملگی در زنانی که قبل از بارداری در رژیم غذایی خود کلسترول و چربی حیوانی زیاد داشتند نسبت به هم تایان خود که در رژیم غذایی خود کلسترول و چربی کمتری داشتند٬ بالاتر بود.
20 نوع ماده غذایی که دشمن دیابت هستند
سیب ، آواكات ، جو ، سبزیجات ، گوشت گاو ، میوه‌های گوشت‌دار ، بروكلی ، هویج ، گوشت مرغ
تخم مکرغ ، ماهی ، دانه كتان ، شیر و ماست ، گردو ، دانه‌ها تمامی انواع دانه‌ها ، جوی دو سر ، روغن زیتون
كره بادام زمینی ، نان سبوس‌دار ، سیب‌زمینی شیرین
درمان
پنج پایه کنترل دیابت
• آموزش
• تغذیه
• ورزش
• داروها
• اندازه گیری شخصی قند خون
آموزش
امروزه دیگر شکی باقی نمانده است که افراد دیابتی تنها در صورتی موفق به کنترل دیابت خود خواهند شد که در مورد اصول پایۀ درمان دیابت که در ادامه خواهند آمد، آموزش های لازم را دیده باشند. در واقع آموزش را می توان به طور قطع به عنوان مهم ترین پایۀ درمان دیابت به حساب آورد.
مطابق استاندارد فدراسیون بین المللی دیابت (IDF)، هر فرد دیابتی باید در سال ۱۵ ساعت آموزش ببیند. ناگفته نماند که آموزش حتی در حد ۱ ساعت هم تاثیر چشمگیری در شما خواهد داشت.
شرکت در کلاس های آموزشی دیابت، برای شما کلیه شرایط را فراهم می سازد. به شما فلسفه دیابت را یاد می دهد. به شما اصول تغذیه صحیح را می آموزد. به شما یاد می دهد که چگونه می توان با داشتن یک رژیم نسبتا آزاد، قند را کنترل نمود. به شما انگیزه می دهد که ورزش کنید. شما را توانمند می سازد که گام بردارید و موفق شوید.
اگر خودتان دیابت دارید، مطمئن باشید که بعد از شرکت در این کلاسها، انسان دیگری خواهید شد. اگر پدر و یا مادرتان دیابت دارند، مطمئن باشید، پس از شرکت در کلاس هم از جهت روحی و هم از جهت جسمی بهبود خواهند یافت.
تغذیه
شاید بیشترین نگرانی و سؤال افراد دیابتی مربوط به نوع تغذیۀ آنها باشد. تغذیۀ صحیح نه تنها به کنترل بهتر قند خون (مخصوصا قند خون ۲ ساعت بعد از غذا) بلکه به کم کردن وزن یا حفظ وزن طبیعی و نیز کنترل چربی و فشار خون کمک قابل توجهی می کند. نکتۀ قابل توجه این است که تغذیۀ صحیح هم برای پیشگیری و هم کنترل دیابت مؤثر می باشد.
ورزش
کمترین اثر مثبت ورزش در افراد دیابتی کاهش قند خون در کوتاه مدت است. ولی ورزش اثرات بسیار مفید دیگری نیز دارد از جمله کاهش مقاومت بدن به انسولین که در نتیجه آن عملکرد انسولین در بدن و قند خون در دراز مدت نیز بسیار بهتر کنترل می شوند. ورزش (مخصوصا ورزش های هوازی) همچنین باعث تقویت دستگاه قلب و گردش خون می گردد که در افراد دیابتی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. ورزش نیز همانند تغذیه در پیشگیری از دیابت بسیار تأثیر دارد.
داروها
داروها در جای خود اهمیت بسیار زیادی در درمان دیابت دارند ولی نباید فراموش کرد که درمان های غیر دارویی از جمله ورزش و رژیم غذایی نیز باید همزمان با مصرف داروها انجام شوند تا درمان به شکل مطلوب تری صورت پذیرد. داروهای تجویز شده می تواند شامل قرص یا انسولین باشد. در دیابت نوع ۱، از همان ابتدای تشخیص، انسولین تجویز می شود ولی در دیابت نوع ۲ کنترل قند عموما با قرص شروع می شود که این داروها با افزایش دادن ترشح انسولین از لوزالمعده و نیز کاهش مقاومت به انسولین به کنترل قند خون کمک می کنند. ولی در نظر داشته باشید که یکی دیگر از پله های کنترل قند در افراد دیابت نوع ۲ می تواند انسولین باشد. در این نوع دیابت هر چقدر انسولین زودتر شروع شود، از عوارض نا مطلوب دیابت می تواند جلوگیری کند.
اندازه گیری شخصی قند خون
اهمیت اندازه گیری قند خون با دستگاه در منزل را شاید بتوان به سرعت شمار ماشین تشبیه کرد. اگر ماشینی سرعت شمار نداشته باشد تنها باید با تکیه بر حس شخصی و تا حدی تجربه، رانندگی کرد که صد البته کاری بسیار خطرناک است. بدون اندازه گیری شخصی قند خون شما نمی توانید از اثر غذاها و یا ورزشهای مختلف بر روی قند خونتان با خبر شوید و به همین خاطر نوسانات قند خون در شما بیشتر خواهد بود. این اندازه گیری به شرطی که با آموزش های لازم همراه شود نه تنها این نوسانات، بلکه معدل قند خون (آزمایش هموگلوبینA1C) را نیز به طور چشمگیری کاهش خواهد داد.
از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)