پیشگیری از زخم های پپتیک

برای آسیب های معده یا اثنی عشر یا زخم های پپتیک ناشی از داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) باید از طریق درمان زخم پپتیک فعال و پیشگیری اولیه از آسیب بعدی برخورد نمود. ایده آل آن است که ابتدا مصرف داروی ایجاد کننده ی آسیب متوقف شود و در صورت امکان پذیر بودن این کار، پس از قطع داروی مزبور، درمان زخم معده یا اثنی عشر با یکی از ترکیبات مهارکننده ی اسید (داروهای مسدود کننده ی H2، داروهای مهار کننده ی پمپ پروتون) انجام می شود.

قطع داروهای ضدالتهاب غیر استروییدی به دلیل شدید بودن بیماری زمینه ای، در تمام موارد امکان ندارد. در این صورت تنها داروهای ضد پمپ پروتون (PPIs) می توانند زخم معده یا اثنی عشر را بدون توجه به اینکه بیمار داروی ضدالتهاب غیر استروییدی مصرف می کند یا نه بهبود بخشند. پیشگیری اولیه از ایجاد زخم های پپتیک ناشی از داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی به وسیله ی دارویی به نام میزوپروستول (misoprostol) با نام تجارتی Cytotec ( در قرص های 100 و 200 میکروگرم) یا یک داروی مهارکننده ی پمپ پروتون امکان پذیر است.

میزوپروستول نوعی داروی آنالوگ (همسان) پروستاگلاندین است. که به پیشگیری از بروز زخم های پپتیک ناشی از داروهای ضدالتهاب غیر استروییدی کمک می کند. (پروستاگلاندین ها، اسید های چرب غیر اشباعی هستند که با مقادیر بسیار کم بر ارگان های هدف بدن تأثیر می گذارند. پروستاگلاندین ها به مقادیر کم تولید می شوند و از آثار مختلفی برخوردار هستند که از جمله ی آنها باید از اثر ضد اسید معده نام برد. از سوی دیگر داروهایی مانند آسپرین و سایر داروهای ضدالتهاب غیر استروییدی مثل دیکلوفناک، ایبوپروفن، ناپروکسن، ایندومتاسین و غیره با اثر ضدپروستاگلاندینی خود موجب ازدیاد ترشح اسید معده می شوند.) مقدار تجویز میزوپروستول برای پیشگیری اولیه از زخم پپتیک ناشی از داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی، 200 میکروگرم، 4 بار در روز است.

پیشگیری از بروز زخم های پپتیک

پیشگیری از ابتلا به عفونت اچ.پیلوری دشوار است زیرا نحوه ی انتشار دقیق آن مشخص نیست. محققان تلاش دارند واکسن پیشگیری کننده از ابتلا به عفونت مزبور را تولید نمایند.

اکثر زخم های پپتیک در اثر هلیکوباکترپیلوری و تعداد دیگری از آنها در اثر مصرف داروهای ضدالتهاب غیر استروییدی ایجاد می شوند ولی بر خلاف تصور گذشته، هیچ یک از این مشکلات گوارشی به دلیل خوردن غذاهای پرادویه و یا به تنهایی در اثر استرس به وجود نمی آیند.

علی رغم کشف این نکته که در 80% موارد، عفونت باکتریایی موجب بروز زخم پپتیک می شود، به نظر می رسد عفونت مزبور ایجاد تمام این مشکلات گوارشی را توجیه نمی کند. پژوهشگران، همچنان وجود استرس را به عنوان یکی از علل بروز مشکلات گوارشی یا حداقل یک عارضه در مسیر ایجاد آنها مد نظر قرار داده اند. در بعضی تحقیقات مشخص شده است که زخم های پپتیک به طور خالص، بیماری عفونی نیستند و عوامل روانی در ایجاد آنها نقش مهمی دارند. همچنین محققان در حال بررسی این موضوع هستند که چگونه استرس می تواند موجب کمک به ایجاد عفونت هلیکوباکترپیلوری شود. به عنوان مثال، اچ.پیلوری در شرایط اسیدی رشد می کند و استرس موجب تولید مقدار بیش از حد اسید معده می شود. در بعضی از تحقیقات به عمل آمده، مشخص است که استرس مزمن، قویاً با افزایش احتمال بروز زخم پپتیک در ارتباط است و استرس مزمن، در کنار نامنظم بودن زمان خوردن غذا و همچنین زخم های پپتیک ناشی از داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی، از عوامل خطر قابل ملاحظه ای به شمار می آید.

منبع: کتاب راهنمای پزشکی خانواده- سوءهاضمه، زخم معده و اثنی عشر