سوء جذب نوعی اختلال است و هنگامی رخ می‌دهد که افراد قادر به جذب مواد مغذی از رژیم‌های غذایی خود مانند کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها، مواد معدنی، پروتئین یا ویتامین‌ها نیستند. برخی از اختلالات شناخته شده مربوط به سوء جذب عبارتند از عدم تحمل لاکتوز و بیماری سلیاک. افرادی که سابقه جراحی روده یا معده دارند نیز ممکن است دچار اختلال سوء جذب شوند. از آنجا که سوء جذب در توانایی فرد برای دریافت مواد مغذی از مواد غذایی تأثیر می‌گذارد، ضروری است که افراد درگیر این عارضه به پزشک مراجعه کنند تا در اسرع وقت تشخیص و درمان مورد نیاز را دریافت کنند.
فهرست مطالب
علل و انواع سوء جذب
سوء جذب نتیجه اختلال در حداقل یک بخش از هضم شخص است. هضم از زمان شروع عملکرد آنزیم‌های موجود در بزاق فرد شروع به تجزیه مواد غذایی در قسمت‌های کوچکتر می‌کند که بدن قادر به جذب آنها است. پیش از آنکه مواد غذایی عنوان مواد زائد بدن را ترک کنند، آنزیم‌ها سبب شکسته شدن مواد غذایی در مری ، معده و روده بزرگ و کوچک می‌شوند.
انواع اختلالات سوء جذب
اگر کسی آنزیم هضمی کافی نداشته باشد، سوء جذب می‌تواند رخ دهد، وجود باکتری‌ها یا سایر مهاجمان خارجی ممکن است حرکت در روده کوچک یا بزرگ را سریع‌تر از حد معمول کند. بسیاری از اختلالات سوء جذب وجود دارد که هر یک از آنها در علت اصلی خود متفاوت هستند. پزشکان معمولاً انواع اختلالات جذب را طبق علائمی که ایجاد می‌کنند، طبقه بندی می‌کند.
این دسته‌ها عبارتند از:
- اختلالات قلبی عروقی: نارسایی احتقانی قلب، پریکاردیت انسدادی، نارسایی عروق مزانتر
- اختلالات ناشی از مواد مخدر: مصرف داروهای زیر می‌تواند منجر به اختلالات جذب شود:
- کلستیرامین
- کلسی شین
- ملین‌های تحریک کننده
- نئومایسین
- فنین دیون
- اختلال هضم: جراحی معده مانند بای پس معده یا جراحی‌های معده مرتبط با کاهش وزن
- سطح نامناسب جاذب: بای پس ژژونویلی، سندرم روده کوتاه
- عفونت: انتریتیت عفونی حاد، عفونت‌های انگلی، مانند ژیاردیا یا هلمینتیازیس، اسپروی غیر گرمسیری، بیماری وایپل
- ناهنجاری‌های مخاطی روده: آمیلوئیدوز، بیماری کرون، سیستینوری، انتریت ائوزینوفیلیک، اسپروی غیر گرمسیری
- انسداد لنفاوی: لنفوم روده، لنفانژیکتازی، سل
- کاهش غلظت نمک‌های صفراوی: رشد باکتریایی روده کوچک، برداشتن صفرا یا بیماری، بیماری کبد
برخی از انواع سندرم‌های سوء جذب تحت هیچ دسته‌ای قرار نمی‌گیرند. اینها شامل بیماری‌هایی مانند دیابت قندی، سندرم کارسینوئید و ماستوسیتوز می‌شود.
علائم آن چیست؟
علائم سوء جذب با توجه به علت، شدت بیماری و مدت زمانی که فرد دچار این اختلال شده است، متفاوت است.
نمونه‌هایی از علائم سوء جذب فوری که ممکن است رخ دهد شامل:
- نفخ و گرفتگی معده
- اسهال
- خستگی
- باد معده
- استئاتریا یا مدفوع کم رنگ تا سفید
- مدفوع سیاه یا قیری رنگ
- گرفتگی معده
- ضعف
افراد برای حفظ سلامت بدن به مواد مغذی موجود در مواد غذایی نیاز دارند. هنگامی که بدن آنها نتواند این مواد مغذی را به درستی جذب کند، ممکن است اثرات طولانی مدت سوء جذب را تجربه کنند.
این علائم شامل:
- درد استخوان
- استخوان‌هایی که به راحتی شکسته می‌شوند.
- کم خونی ناشی از فقر آهن، که می‌تواند منجر به تنگی نفس شود.
- تحلیل رفتن عضلات
- درد زبان
- کاهش وزن
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید.
در حالی که هر کسی ممکن است هر از گاهی دچار نفخ، حالت تهوع و حتی اسهال شود، هر کسی که ناراحتی معده را تجربه می‌کند، باید به پزشک مراجعه کند. اگر خون در مدفوع خود مشاهده شود، مردم باید فوراً مراقبت‌های پزشکی را انجام دهند (گاهی اوقات این خون ممکن است مانند دانه قهوه خشک شده به نظر برسد) یا در حال سرفه کردن خون مشاهده شود.
علائمی که افراد باید با دیدن آنها به پزشک مراجعه کنند شامل موارد زیر است:
- نفخ ادامه دار شکم
- خستگی
- اسهال مکرر
- زبان درد
- ضعف
- کاهش وزن
پزشک می‌تواند به ارزیابی علائم فرد کمک کند و تشخیص را شروع کند.
عوارض
عوارض مرتبط با سوء جذب به شدت بیماری زمینه بستگی دارد. سوء جذب می‌تواند به کاهش وزن، سوء تغذیه و حتی عدم پیشرفت در بسیاری از افراد منجر شود. همچنین فرد می‌تواند اختلال در بهبود زخم، سیستم ایمنی و سطح پایین انرژی را تجربه کند.
تشخیص سوء جذب مواد غذایی
برای تشخیص اختلالات سوء جذب، پزشک از شخص در مورد علائم وی سؤال می‌کند. ممکن است آنها این سؤال را بپرسند که شخص چه زمانی برای اولین بار متوجه علائم این بیماری شده و چه عاملی آن را بدتر یا بهتر می‌کند و چه نوع مشکلات و بیماری‌های دیگری در فرد وجود دارد. براین اساس، پزشک ممکن است آزمایشات مختلفی را برای رد یا تأیید تشخیص توصیه کند.
آزمایشات شامل:
- آزمایش خون: پزشکان ممکن است شمارش کامل خون و همچنین تعادل الکترولیت را درخواست کنند. بررسی میزان پروتئین در خون نیز ممکن است به پزشک کمک کند تا تشخیص دهد که سوء تغذیه فرد در چه حدی است.
- آزمایش مدفوع: پزشک ممکن است یک نمونه مدفوع درخواست کند تا چربی‌های اضافی موجود در مدفوع را آزمایش کند. مقادیر بالای چربی ممکن است به معنای این باشد که جذب چربی در رژیم غذایی فرد بهینه نیست.
- آزمایش‌های تنفس: پزشک معمولاً تست نفس را انجام می‌دهد تا از وجود گاز هیدروژن در افرادی که ممکن است قدرت تحمل لاکتوز نداشته باشند را بررسی کند. اگر افراد نتوانند به طور صحیح لاکتوز را جذب کنند، روده گاز هیدروژن اضافی تولید می‌کند.
- آزمایشات تصویربرداری: بعضی اوقات ممکن است پزشک برای بررسی عملکرد و ساختار اندام‌های گوارشی، مطالعات عکس برداری را تجویز کند.
پزشک همچنین ممکن است برای معاینه پوشش روده و انجام بیوپسی بافتی برای تشخیص شرایط خاص، یک نمونه گیری از مایع مری و معده (از بخش فوقانی دستگاه گوارش) یا کولونوسکوپی (از بخش پایینی دستگاه گوارش) را توصیه کند.
گزینه‌های مداوا چه هستند؟
گزینه‌های درمانی به علت اصلی این عارضه بستگی دارند. به عنوان مثال، پزشکان سوء جذب ناشی از عدم تحمل لاکتوز را به روش دیگری نسبت به سوء جذب به دلیل بیماری کبدی درمان می‌کنند. در ابتدا ممکن است پزشک توصیه کند که فرد از مصرف غذایی که باعث سوء جذب می‌شود مانند لاکتوز یا غذاهای حاوی گلوتن اجتناب کند.
پزشک می‌تواند مواد مغذی موجود در این نوع مواد غذایی را ارزیابی کرده و توصیه‌هایی را در مورد مصرف مکمل به عنوان وسیله‌ای برای تقویت مواد غذایی ارائه دهد. پزشک همچنین ممکن است توصیه‌هایی را برای جایگزینی آنزیم‌های از دست رفته یا تجویز دارو برای تقویت اشتها ارائه دهد. افراد همچنین ممکن است تصمیم بگیرند که با کمک یک متخصص تغذیه یک رژیم غذایی مفید تدوین کنند که با احتمال کمتری باعث ایجاد علائم ناخوشایند مرتبط با سوء جذب می‌شود.
پزشک به احتمال زیاد قرار ملاقات‌های بعدی را برای ارزیابی اثربخشی درمان و توصیه‌های جدید در صورت لزوم توصیه می‌کند.
غذاهای آماده
سندرم سوء جذب می‌تواند تأثیر چشمگیری در زندگی فرد داشته باشند. هرکسی که این علائم را شایع تر می‌بیند، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کند. به این ترتیب، آنها می‌توانند قبل از کاهش وزن ناخواسته و عوارض جانبی دیگر، تحت درمان قرار بگیرند.
