سوء هاضمه در سالمندان

افزایش سن با افزایش احتمال ابتلا به سوء هاضمه در سالمندان همراه است و با افزایش سن در واقع به سوی این بیماری پیش می رویم…

با توجه به پیشرفت های علم پزشکی و بهداشتی، متوسط عمر انسان نیز افزایش یافته و یکی از شایع ترین مشکلاتی که افراد سالمند با آن دست به گریبان هستند، مشکلات گوارشی است. با افزایش سن عملکرد دستگاه گوارش دچار اختلال می شود و بی توجهی به آن می تواند باعث بروز اختلال های تغذیه ای و مشکلات جدی تر شود.

علل

۱ – بلع هوا ، می تواند به علت اضطراب مزمن ، خوردن سریع غذا ، نوشیدن نوشابه های گازدار ، نوشیدن هر نوشابه ای با نی ، جویدن آدامس ، مکیدن آب نبات سفت ، سیگار کشیدن و نامتناسب بودن دندانهای مصنوعی باشد و همچنین خود آروغ زدن مکرر می تواند بلع هوا را تشدید کند .
۲ – افزایش گاز روده ای ، می تواند به دنبال خوردن بعضی از مواد غذایی مثل حبوبات ، پیاز ، کلم و شلغم خام و … ایجاد شود . بعضی از میوه ها ( انجیر ، خرما ، آلو ) آدامسها و آب نباتهای بدون قند ( که ماده شیرین کننده افزودنی دارند ) و عفونت ژیاردیا می توانند تولید گاز در روده ها را زیاد کنند . می توان با خیساندن حبوبات به مدت نیم ساعت قبل از پخت غذا و دور ریختن آب حاصل از خیساندن ، مانع سوء‌ هاضمه شد .
۳ – عدم تحمل غذا ، مرکبات و غذاهای ادویه دار ، غذاهای چرب در ناراحتی دستگاه صفراوی و شیر و …
۴ – اشکال در تخلیه کافی معده :
گاهی سوء‌ هاضمه نشانه ای از ابتلا به یک مشکل جدی تر می باشد که می تواند به علت بیماری انسداد راه خروجی معده ، فلج معده ، زخم دوازدهه ، نارسایی لوزالمعده و …
یا عموماً کاهش حرکت انتهای معده و تأخیر در تخلیه بدون علت و ناشناخته شده باشد . بدیهی است در مواردی که سوء هاضمه با کنار گذاشتن عادات بد غذایی و مصرف ضد اسیدها بهبودی نیابد ارجاع به پزشک ضرورت دارد ، بویژه در موارد زیر : بیمار بیش از ۵۰ سال سن داشته باشد .
اخیراً بدون دلیل دچار کاهش وزن شده باشد .
در بلع مشکل داشته باشد . استفراغهای شدید داشته باشد مدفوع سیاه و قیر مانندی دفع کند . ( این امر به معنی وجود خون در مدفوع است ) توده ای در محدوده معده خود لمس کند .
۵ – زیاده روی در مصرف الکل و نیز دخانیات در ایجاد مشکلات گوارشی در سالمندان نقش شناخته شده دارد . غذاهای چرب و یا غذاهای مانده با احتمال بیشتری باعث سوء هاضمه می شوند . توانایی آنزیمی افراد در هضم و جذب مواد غذایی متفاوت است . غذاهایی که خوب هضم و جذب شوند باعث تحریک گوارشی و علائم سوء هاضمه خواهند شد .

عوامل سوء هاضمه در سالمندان

این عارضه می تواند بدلیل بیماریهای ارگانیک نیز بوجود آید . در زیر لیستی از بیماریهای که باعث سوء هاضمه می شوند ارائه می شود .

• التهاب معده ( حاد یا مزمن )
• التهاب مزمن کیسه صفرا
• التهاب مزمن لوزالمعده
• زخم اثنی عشر
• زخم معده
• بدخیمی های معده ، مری و دیگر قسمت های لوله گوارشی )
• سندرم های سوء جذب مثل کمبود آنزیم لاکتات دهید روژناز که در هضم شیر مؤثر است . یا بیماری سلیاک ،‌…

درمان

اگر شما اخیراً یك یا دو بار دچار سوء هاضمه خفیف شده ‏اید، بهتر است برای درمان این مشکل در میانسالی خود سعی نمایید كه تغییراتی در زندگی خود بدهید و نسبت به معده خود مهربان‏تر باشید:

• رعایت كامل بهداشت فردی به ویژه بهداشت دهان و دندان

• از یك رژیم غذایی سالمندان استفاده كنید. از غذاهای سرخ كردنی، پنیر، چیپس و گوشت قرمز كمتر استفاده نمایید و بیشتر از میوه‏ ها، مرغ یا ماهی كباب شده و سیب زمینی آب پز استفاده نمایید. مقدار فیبر را در رژیم غذایی خود افزایش دهید. فیبر در میوه‏ ها، سبزیجات و نان سبوس‏دار به میزان زیادی وجود دارد.

از مصرف ادویه ‏های تند، نمك به میزان زیاد و سركه خودداری نمایید. بعضی از غذاهای سالادی ( مثل پیاز و گوجه فرنگی) اغلب ممكن است باعث بدتر شدن سوزش سرمعده شوند. هیچگاه معده خود را پر از غذا نكنید، بلكه به دفعات بیشتر اما هر بار با حجمی اندك غذا بخورید و همیشه به حالت نشسته و به طور آهسته غذا خورده و غذا را خوب بجوید. از خوردن مقادیر زیاد غذا، درست قبل از رفتن به بستر خودداری نمایید.

بهتر است برای مصرف سه وعده غذای اصلی صبحانه، ناهار و شام ساعت معینی در نظر گرفته شود و در فاصله بین دو غذا از خوراكی‏ هایی استفاده شود كه موجب سلب اشتها نگردد. از مصرف غذاهایی كه به تجربه دریافته‏ اید با بدن شما و سوء هاضمه در سالمندان سازگار نیست، اجتناب كنید.

در نوع غذاهای مصرفی خود تنوع ایجاد كنید، این عمل باعث افزایش اشتها و هضم آسان و سریع غذا می‏گردد. بهتر است بعد از صرف غذا حداقل تا نیم ساعت از انجام هرگونه تمرینات ورزشی و كارهای فكری خودداری نمایید.

• سعی كنید وزن خود را كم نمایید و به میزان حركات و تمرینات ورزشی خود اضافه نمایید.
• از مصرف كافئین كه در قهوه، چای و نوشابه های گازدار وجود دارد كمتر استفاده نمایید.
• از مصرف هرگونه مشروبات الكلی و استعمال دخانیات جهت پیشگیری از سوء‌ هاضمه خودداری كنید.

• اضطراب و عصبانیت بر روی كاركرد عضلات معده اثر می‏گذارد، بنابراین با آرامش غذا بخورید.
• مصرف دارو تنها در صورت تجویز پزشك مجاز می ‏باشد. از استفاده خودسرانه دارو برای درمان سوء هاضمه در سالمندان باید خودداری نمود.

منبع: آفتاب. بیتوته. پزشکان ایران. رژیم درمانی نوین