[sbu_post_image]
واژه ی سیروز (cirrhosis) از دو لغت یونانی «kirrhos» به معنی زرد- نارنجی و «osis» به معنی بیماری گرفته شده است و نوعی بیماری مزمن تغییر شکل دهنده ی کبد است که در آن، لوب های کبد با بافت فیبرو پوشیده می شوند و پارانشیم کبد، دژنراسیون (نابسامانی) پیدا می کند و لوبول های آن دچار ارتشاح چربی می شوند و گلوکونئوژنز، سم زدایی داروها و الکل، متابولیسم بیلی روبین، جذب ویتامین، عملکرد گوارشی، متابولیسم هورمونی و سایر عملکردهای کبد دچار اختلال پیدا می کنند. همچنین در سیروز کبد، جریان خون کبدی مسدود می شود که در نتیجه ی آن فشار سیاهرگ باب ازدیاد می یابد و واریس مری به وجود می آید. در صورتی که عامل ایجاد سیروز کبد برطرف نشود، اغمای کبدی، خونریزی از دستگاه گوارش و نارسایی کلیه ممکن است روی دهد.
فهرست مطالب
علل سیروز کبد
سیروز کبد در اکثر موارد در نتیجه ی سوء مصرف مزمن الکل، و گاهی محرومیت های غذایی، هپاتیتف مشکلات قلبی و سایر علل ایجاد می شود.
علل سیروز عبارتند از: الکلیسم، هپاتیت B مزمن، هپاتیت C مزمن، هپاتیت D مزمن، هپاتیت خود ایمن (اتوایمیون)، بیماری های ارثی (مانند هِموکروماتوز، بیماری ویلسون، گالاکتوزمی، بیماری های ذخیره گلیکوژن)، استئاتوهپاتیت غیر الکلی (NASH)، انسداد مجاری صفراوی (در اثر فقدان مادرزادی مجاری یا آسیب دیدگی آنها در کودکان و یا در اثر سیروز صفراوی اولیه یا ثانویه در بزرگسالان، ) مصرف داروها و تماس با سموم یا ابتلا به بعضی عفونت ها (مثل عفونت انگلی شیستوزومیاز).
علائم سیروز کبد
در بسیاری از بیماران مبتلا به سیروز کبد در مراحل اولیه علایمی وجود ندارد ولی با پیشرفت سیروز کبد، عملکرد کبد مختل می شود و بدون توجه به عامل ایجاد کننده سیروز علایم زیر بروز می کند: تهوع، خستگی، بی اشتهایی، کاهش وزن، تجمع مایع در شکم (آسیت)، واریس، درد شکم، ایجاد آنژیوم های عنکبوتی (spider angiomas) بر روی پوست (آنژیوم های عنکبوتی به فرمی از اتساع مویرگ های سطحی و شاخه های انتهایی سیاهرگ پوستی گفته می شود، که به صورت نقطه قرمز رنگ برآمده ای به اندازه ی نوک سنجاق در مرکز، که رگ های بسیار کوچک خونی به شکل شعاع هایی از آنها منشعب شده اند تظاهر می یابند از علائم سیروز کبد است. آنژیوم های عنکبوتی اغلب در اثر افزایش مقدار هورمون استروژن به وجود می آیند.
تشخیص و درمان سیروز کبد
در سیروز کبد، کبد قادر به تجزیه و دفع استروژن ها نیست. مصرف مزمن و زیاد الکل می تواند موجب بیماری های کبدی مختلفی از جمله کبد چرب الکلی، هپاتیت الکلی و سیروز الکلی شود. در مراحل اولیه سیروز الکلی جبران شده، تست های آزمایشگاهی ممکن است کاملاً طبیعی باشند ولی در مراحل پیشرفته ی بیماری کبدی، معمولاً ناهنجاری های زیادی وجود دارد. ممکن است بیماران در اثر خونریزی گوارشی مزمن، کمبود تغذیه ای یا پرکاری طحال (ناشی از افزایش فشار سیاهرگ باب) یا به دلیل اثر مستقیم الکل بر مغز استخوان، دچار کم خونی شوند.
درمان اصلی سیروز الکلی، عبارت است از قطع مصرف الکل. علاوه بر این بیماران به تغذیه ی صحیح و نظارت پزشکی دراز مدت نیاز دارند. عوارضی مانند تجمع مایع در شکم (آسیت) و خیز (اِدِم»، خونریزی از واریس های مری به درمان اختصاصی نیاز دارند. گاهی از کورتون در هپاتیت الکلی شدید بدون وجود عفونت استفاده می شود. مطالعات اخیر، استفاده ی تزریقی از داروهای مهار کننده فاکتور نکروز تومور آلفا، مانند اینفلیکسیماب یا اتانرسپت را بدون عارضه دانسته ولی از سویی بهبودی مشخصی از نظر افزایش احتمال زنده ماندن بیماران در اثر مصرف این داروها دیده نشده است. حدود 80 درصد از افرادی که آلوده به ویروس هپاتیت C می شوند مبتلا به هپاتیت C مزمن خواهند شد و تقریباً 20 تا 30 درصد از این افراد، طی 20 تا 30 سال به سیروز کبد دچار می شوند. حدود 5 درصد از افراد مبتلا به هپاتیت B، به نوع مزمن آن دچار می شوند و در 20 درصد از این تعداد سیروز کبدی بروز می کند. معمولاً بیماران مبتلا به سیروز هپاتیت C یا B مزمن به علایم و نشانه های بیماری مزمن کبدی دچار می شوند. خستگی ، درد مبهم ربع فوقانی راست شکم و ناهنجاری در آزمایش های کبدی وجود دارد. برای تشخیص سیروز کبد از آزمایش های سرم شناسی هپاتیتB، مثل anti HBs ، HBsAg، anti HBe، HBeAg و اندازه گیری مقدار HBV DNA استفاده می شود.
خواننده گرامی، پیشنهاد می شود مطلب ” درمان سیروز کبدی ” را جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه سیروز کبد مطالعه فرمایید.
منبع: کتاب راهنمای پزشکی خانواده – بیماری های کبد و مجاری صفراوی