علائم بیماری های مرتبط با بی صدا بودن روده ها

روده ها زمانی بی صدا هستند که صداهای روده ای بعد از حداقل پنج دقیقه سمع با گوشی در هیچ یک از چهار ربع شکم شنیده نشود. موقعی که انسداد مکانیکی یا عروقی، حرکات روده ای را متوقف می کند یا حرکات روده توسط عواملی با منشأ عصبی مهار می شوند، صداهای روده ای وجود ندارد. عوارض تهدید کننده حیات شامل: پارگی روده، التهاب صفاق، شوک سپتیک و شوک ناشی از کاهش حجم خون می باشد. توقف ناگهانی صداهای روده ای همراه با درد شکمی، سفتی و سختی عضلات شکم و ورم شکم نشان می دهد که حیات فرد در خطر است. فقدان صداهای روده ای به دنبال یک دوره افزایش صداهای روده ای ممکن است نشانه اختناق روده یا انسداد مکانیکی روده باشد.

در صورتی که فقدان صداهای روده ای با درد شکمی حاد و ناگهانی و کرامپ با اتساع شدید شکم همراه باشد، یک لوله بینی- معدی یا روده ای برای ساکشن محتویات لوله گوارش و کاهش فشار داخل روده قرار دهید. مایعات و الکترولیت ها را به صورت داخل سیاهرگی تجویز کرده و دریافت خوارکی مواد غذایی را در مواردیکه جراحی لازم است متوقف کنید. علائم حیاتی بیمار راثبت کنید و علائم شوک را زیر نظر بگیرید (مثل کاهش فشار خون، افزایش تعداد ضربان قلب و پوست سرد و مرطوب و چسبناک). دور شکم را برای مقایسه تغییرات ایجاد شده با مقادیر پایه و قبلی اندازه گیری کنید.

تشخیص

از بیمار درباره شروع و ویژگی درد شکم سؤال کنید. درباره حرکات روده اطلاعاتی بدست آورید و از بیمار سؤال کنید آیا او اسهال یا مدفوع باریک (مدادی) داشته است (نشانه پیشرفت انسداد مجرای داخلی روده است). تاریخچه پزشکی و جراحی بیمار شامل: تصادفات اخیر، تومورهای شکم، فتق ها، وجود چسبندگی ها بعد از جراحی، التهاب حاد لوزالمعده، التهاب دیورتیکول، عفونت مربوط به بیماری زنان، اورمی یا صدمه به طناب نخاعی را ثبت کنید.

تقارن شکم را معاینه کنید. ورم شکم را بررسی کنید. به آرامی دق و لمس شکم را انجام دهید. شکم را از لحاظ تجمع مایع (صدای دال در دق شکم) و گاز (صدای تمپان در دق شکم) بررسی کنید. برای بررسی سفتی و سختی شکم و گاردینگ شکم را لمس کنید.

بیماری های مرتبط با بی صدا بودن روده ها

• انسداد مکانیکی روده (انسداد کامل) یک وضعیت بالقوه تهدید کننده حیات است. فقدان صداهای روده ای به دنبال افزایش صداهای روده ای وجود دارد. درد کولیکی شکم (که ممکن است منتشر شود) در ربعی از شکم که انسداد وجود دارد، منشأ می گیرد. یافته های دیگر شامل: اتساع شکم، نفخ، یبوست، تهوع و استفراغ می باشد. علائم شوک، تب، حساسیت برگشتی و سفتی و سختی عضلات شکم ممکن است در مراحل بعدی اتفاق بیفتد.
• در انسداد شریان مزانتریک صداهای روده ای بعد از یک دوره مختصر افزایش صداهای روده ای، ناپدید می شود. درد در وسط اپیگاستر یا اطراف ناف بعداً در پی اتساع شکم، برویی، استفراغ، یبوست و علائم شوک رخ می دهد. سفتی و سختی شکم ممکن است بعداً پدیدار شود.
• در ایلئوس فلجی، فقدان صداهای روده ای یک علامت اصلی است. سایر علائم شامل: اتساع شکم، ناراحتی عمومی و یبوست یا عبور مواد دفعی کم حجم و مایع می باشد. اگر ایلئوس فلجی در پی عفونت شکمی حاد ایجاد شود، تب و درد شکمی ممکن است اتفاق بیفتد.
• صداهای روده به طور طبیعی و موقتی بعد از جراحی روده نیز ناپدید می شود.

آیا صداهای روده ای وجود ندارند؟ قبل از اینکه نتیجه بگیرید که بیمار شما صداهای روده ای ندارد، این سه سؤال را از خودتان بپرسید. آیا از دیافراگم گوشی برای سمع صداهای روده استفاده کرده ام؟ با دیافراگم گوشی صداهای با فرکانس بالا شنیده می شود؟ (مثل صداهای روده). ولی با بل گوشی صداهای با فرکانس پایین را می توان شنید (مثل سمع بروئی عروقی). آیا برای حداقل 5 دقیقه شکم را سمع کرده ام؟ به طور طبیعی صداهای روده هر 15-5 ثانیه شنیده می شود. اما طول مدت یک صدای واحد ممکن است کمتر از یک ثانیه باشد. آیا صداهای روده را در همه چهار ربع سمع کرده ام؟ صداهای روده ای ممکن است در یک ربع شکم وجود نداشته باشند اما در سه ربع دیگر شکم سمع شوند.

درمان

بعد از گذاشتن لوله بینی- معدی یا روده ای سر تخت را حداقل سی درجه بالا ببرید. برای تسهیل عبور لوله از طریق دستگاه گوارش بیمار را بچرخانید. از کار لوله مطمئن شوید. دادن مایعات و الکترولیت ها را از طریق داخل سیاهرگی ادامه دهید. در صورتی که بیمار دچار انسداد مکانیکی روده و عفونت داخل شکمی نبود، برای کنترل درد و تحریک حرکات دودی طبق تجویز پزشک دارو درمانی را آغاز کنید.

–          درمان در کودکان

فقدان صداهای روده ای در کودکان ممکن است به دلیل ابتلا به بیماری هیرشپرونگ یا در هم فرورفتگی روده باشد. ایجاد انسداد در این وضعیت ها می تواند حیات را به خطر اندازد.

–          درمان در سالمندان

اگر انسداد روده به عوامل کاهنده فشار روده پاسخ ندهد، لازم است مداخله زودهنگام جراحی برای پیشگیری از خطر انفارکتوس روده در نظر گرفته شود. درباره آزمون های تشخیصی و روش های درمانی لازم برای بیمار توضیح دهید. به بیمار علائم بیماری های مرتبط با روده بی صدا را آموزش دهید و از مصرف کدام غذاها و مایعات باید اجتناب کند. لزوم زود راه افتادن بیمار بعد از عمل را برای وی شرح دهید.

منبع: کتاب علائم و نشانه های اختلالات دستگاه گوارش