در این مقاله می خواهیم با بعضی علائم بیماری های مرتبط با درد شکم آشنا شویم، بسته به علل درد شکم, علائم متفاوتی ممکن است دیده شود.
فهرست مطالب
علائم درد شکم
– علت: التهاب معده
شروع درد شکم ناشی از التهاب معده سریع است. دامنه درد از ناحیه خفیف در اپیگاستر تا احساس سوزش در ربع فوقانی چپ شکم می باشد. همچنین آروغ زدن، تب، ناخوشی، بی اشتهایی، احساس تهوع، استفراغ خونی یا با زمینه قهوه ای و مدفوع قیری رنگ ممکن است رخ دهد.
– علت: التهاب معده و روده
کرامپ یا درد کولیکی در ربع فوقانی چپ شکم شروع می شود و سپس به سه ربع دیگر شکم منتشر می شود. درد شکم ناشی از التهاب معده و روده با اسهال، افزایش صداهای روده ای، سردرد، درد عضلانی، تهوع و استفراغ همراه می باشد.
– علت: نارسایی قلبی
درد شکم ناشی از نارسایی قلبی در ربع فوقانی راست شکم شایع است. علائم و نشانه های اصلی بیماری شامل: اتساع سیاهرگ گردنی، تنگی نفس، افزایش تعداد ضربان قلب و ادم محیطی می باشد. سایر یافته ها شامل: تهوع، استفراغ، آسیت، سرفه خلط دار، رال، سردی دست و پاها و کبودی بستر ناخن می باشد.
– علت: التهاب کبد
بزرگی کبد موجب ناراحتی یا درد مبهم و حساسیت در ربع تحتانی راست شکم می شود. سایر علائم و نشانه ها شامل: ادرار تیره رنگ، مدفوع به رنگ خاک رس، تهوع، استفراغ، بی اشتهایی، زردی و ناخوشی و خارش می باشد.
– علت: هرپس زوستر (زونا)
درد شکم در زونا و درد قفسه سینه ممکن است در نواحی که اعصاب توسط عفونت متأثر شده اند وجود داشته باشد. درد، حساسیت، تب و پاپول های قرمز که سریعاً به وزیکول تبدیل می شوند وجود دارد.
– علت: انسداد روده
درد شکم ناشی از انسداد روده یک اختلال تهدید کننده حیات است. دوره های کوتاه شدید کرامپی و کولیکی وجود دارد. علائم و نشانه های همراه شامل: ورم شکم، حساسیت و گاردینگ شکمی، امواج دودی قابل دید، افزایش صداهای روده ای با فرکانس بالا در مراحل اولیه انسداد و کاهش یا فقدان صداهای روده ای در مراحل بعدی، یبوست شدید و مقاوم و بی قراری ناشی از درد می باشد. علامت دیررس شوک هایپوولمیک می باشد. در انسداد ژژنوم و دوازده تهوع و استفراغ، نشانه های زودرس بیماری می باشند. در انسداد ایلئوم، تهوع و استفراغ حاوی مدفوع است. صداهای روده ای در انسداد کامل وجود ندارد.
– علت: سندرم روده تحریک پذیر
درد شکم ناشی از سندرم روده تحریک پذیر یا کرامپ در قسمت تحتانی شکم با خوردن غذاهای سفت و خام تشدید می شود. درد ممکن است با دفع مدفوع یا دفع گاز تسکین یابد. سایر یافته ها شامل: حساسیت شکمی، اسهال و یبوست متناووب یا عملکرد طبیعی روده، مواد دفعی کم حجم با موکوس قابل دید، سوءهاضمه، تهوع و اتساع شکم همراه با احساس تخلیه ناکامل می باشد. تنش، اضطراب و بی ثباتی عاطفی نشانه ها را تشدید می کند.
– علت: ابتلا به میکروب لیستریا
درد شکمی، تب، درد عضلانی، تهوع، استفراغ و اسهال ممکن است بعد از خوردن غذای آلوده ایجاد شود. در صورتی که عفونت به سیستم عصبی منتشر شود، ممکن است مننژیت ایجاد شود.
– علت: اختلال خون رسانی شریان مزانتریک
درد ناگهانی و شدید شکمی دو تا سه روز پس از درد کولیکی اطراف ناف و اسهال ایجاد می شود. این وضعیت بیشتر در بیماران بالای پنجاه سال مبتلا به نارسایی مزمن قلبی، بی نظمی در ریتم قلب، سکته قلبی- عروقی یا کاهش فشار خون اتفاق می افتد. در ابتدا شکم نرم و حساس است و صداهای روده ای کاهش می یابد.
سایر یافته ها شامل: استفراغ، بی اشتهایی، دوره های متناوب اسهال و یبوست و در مراحل آخر بیماری حساسیت شدید شکمی همراه با سفتی و سختی شکم، افزایش تعداد ضربان قلب، افزایش تعداد تنفس، فقدان صداهای روده ای و پوست سرد و مرطوب و چسبناک می باشد.
– علت: التهاب لوزالمعده
درد شکم ناشی از التهاب لوزالمعده، یک اختلال تهدید کننده حیات است. در التهاب حاد لوزالمعده درد ناگهانی و مداوم در قسمت فوقانی شکم ایجاد می شود که ممکن است به هر دو پهلو و به پشت منتشر شود. یافته های زودرس شامل: حساسیت شکمی، تهوع، استفراغ، تب، رنگ پریدگی، افزاش تعداد ضربان قلب، سفتی و سختی شکم، حساسیت برگشتی و کاهش صداهای روده ای می باشد. علامت تورنر (کبودی شکم یا پهلو) و علامت کولن (رنگ آبی اطراف ناف) نشانه التهاب لوزالمعده همراه با خونریزی است. زردی زمانی ایجاد می شود که التهاب فروکش می کند. در التهاب مزمن لوزالمعده درد شدید در ربع فوقانی چپ شکم یا اپیگاستر به پشت منتشر می شود.
– علت: بیماری التهابی لگن
درد در ربع تحتانی راست یا چپ اتفاق می افتد. وسعت دامنه درد، از ناراحتی مبهم تا درد شدید، عمیق و پیشرونده می باشد. خونریزی از رحم خارج از چرخه قاعدگی ممکن است مقدم بر شروع درد یا همراه با شروع درد ایجاد شود. سایر یافته ها شامل: حساسیت شکمی، وجود توده شکمی یا لگنی قابل لمس، تب، لرز، تهوع، استفراغ، ناراحتی ادراری و خونریزی غیر طبیعی از مهبل یا ترشح چرکی مهبل می باشد.
– علت: پارگی زخم گوارشی
یک اختلال تهدید کننده حیات است. درد ناگهانی، شدید و ناتوان کننده ای در اپیگاستر ممکن است از شکم به پشت یا به شانه راست منتشر شود. سایر یافته ها شامل: سفتی و سختی شکم، حساسیت و گاردینگ شکم، حساسیت برگشتی منتشر، فقدان صداهای روده ای، تنفس سطحی، تب، افزایش تعداد ضربان قلب، کاهش فشار خون و غش می باشد.
– علت: التهاب صفاق
التهاب صفاق، یک اختلال تهدید کننده حیات است. درد ناگهانی و شدید است که می تواند منتشر یا موضعی باشد. حرکت کردن، درد را تشدید می کند. یافته ها شامل: تب، لرز، تهوع، استفراغ، کاهش یا فقدان صداهای روده ای، حساسیت شکمی، اتساع و سفتی و سختی شکم، حساسیت برگشتی و گاردینگ شکم، حساسیت شدید نسبت به درد، افزایش تعداد ضربان قلب، کاهش فشار خون، افزایش تعداد تنفس و وجود علائم پسوآس و اُبتوراتور می باشد.
– علت: التهاب پروستات
درد یا ناراحتی مبهم شکمی در قسمت تحتانی شکم، کشاله ران، میاندوراه یا رکتوم ممکن است ایجاد شود. یافته های دیگر شامل: سوزش ادرار، تکرر ادرار، دفع فوری ادرار، تب، لرز، درد در قسمت تحتانی پشت، درد عضلانی، درد مفاصل و تکرر ادرار شبانه می باشد. درد کیسه ی بیضه، درد آلت جنسی مذکر و درد در هنگام انزال ممکن است در موارد مزمن بیماری رخ دهد.
علت: پیلونفریت حاد
درد پیشرونده در ربع تحتانی راست یا چپ شکم، درد پهلو و حساسیت زاویه دنده ای- مهره ای رخ می دهد. درد ممکن است به ناحیه فوق عانه یا کشاله ران منتشر شود. سایر علائم و نشانه ها شامل: حساسیت شکم و پشت، تب بالا، لرزهای تکان دهنده، تهوع، استفراغ، و تکرر ادرار و دفع فوری ادرار می باشد.
علت: سنگ های کلیه
درد شدید شکم یا پشت بسته به موقعیت سنگ ممکن است ایجاد شود. نشانه اصلی بیماری درد کولیکی شدید است که از زاویه ی دنده ای- مهره ای به پهلو، ناحیه فوق عانه و دستگاه تناسلی خارجی سیر می کند. سایر یافته ها شامل: بی قراری ناشی از درد، تهوع، استفراغ، اتساع شکم، تب، لرز، افزایش فشار خون و دفع فوری ادرار می باشد.
علت: آبله مرغان
در ابتدا درد شکمی، تب بالا، ناخوشی، ناتوانی، سردرد شدید و درد پشت ظاهر می شود. همزمان بثورات ماکولوپاپولر روی مخاط دهان، گلو، صورت و ساعد ایجاد شده و به تنه و پاها منتشر می شود. طی دو روز بثورات به وزیکول تبدیل شده و سپس پوسچول های گرد و سفت در پوست پدیدار می شود. بعد از هشت تا نه روز از پوسچول دلمه بر جای می ماند.
علت: انفارکتوس طحال
درد ناگهانی و شدید شکم در ربع فوقانی چپ شکم به همراه درد قفسه سینه رخ می دهد که ممکن است طی عمل دم بدتر شود. درد به شانه چپ منتشر می شود. همراه با محدودیت حرکت دیافراگم چپ، گاردینگ شکمی و برخی اوقات صدای مالش طحال وجود دارد.
علت: کولیت زخمی
در ابتدا ناراحتی مبهم شکمی منجر به درد کرامپی در قسمت تحتانی شکم می شود. درد ممکن است پایدار و منتشر باشد و با حرکت کردن و سرفه افزایش یابد. اسهال شدید و پی در پی همراه با خون، چرک و موکوس ممکن است درد را تسکین دهد. سایر یافته ها شامل : شکم نرم و خمیری و خیلی حساس، صداهای روده ای با فرکانس بالا، تهوع، استفراغ، بی اشتهایی، کاهش وزن و تب خفیف و متناوب می باشد.
علت: مصرف داروها
مصرف سالیسیلات ها و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی به طور شایعی باعث درد سوزشی و سایشی در ربع فوقانی چپ شکم یا ناحیه اپیگاستر می شوند.
درمان
برای درمان درد شکم بیمار در وضعیت دراز کشیده قرار گیرد و زانوها کمی خم شوند. یافته هایی همچون افزایش تعداد ضربان قلب، کاهش فشار خون، پوست مرطوب و چسبناک، سفتی و سختی شکم، حساسیت برگشتی، تغییر در موقعیت یا شدت درد یا کاهش ناگهانی درد را کنترل کنید. این یافته ها تهدید کننده حیات هستند. از مصرف مایعات و غذا اجتناب شود. بیمار را جهت انفوزیون داخل وریدی آماده کنید و یک لوله بینی معدی یا لوله روده ای بگذارید. شستشوی حفره صفاق یا آسپیراسیون مایع صفاق ممکن است لازم باشد.
درمان درد شکم در کودکان
درد شکمی می تواند نشانه یک اختلال با علائم متفاوت در بچه ها و بزرگسالان باشد. به دلیل اینکه بچه ها در توصیف درد شکمی مشکل دارند به نشانه های غیر کلامی توجه کنید. شکایت کودک از درد شکم ممکن است نشانه یک نیاز عاطفی مثل اشتیاق مدرسه یا برای جلب توجه بالغین باشد.
درمان درد شکم در سالمندان
پیشرفت سن ممکن است تظاهرات بیماری حاد شکمی را کاهش دهد.
درباره آزمون های تشخیصی لازم و علائم بیماری های مرتبط با درد شکم برای بیمار توضیح دهید. توضیح دهید که کدام نوع از مایعات و غذاها را نباید مصرف کند. به بیمار بگویید که هر نوع تغییر در عادات دفع روده ای را گزارش دهد. به بیمار آموزش دهید که چگونه برای تسکین نشانه های بیماری خود تغییر وضعیت دهد.
منبع: کتاب علائم و نشانه های اختلالات دستگاه گوارش