علائم سرطان روده بزرگ

علائم سرطان روده بزرگ تا حدود زیادی به محل رشد سرطان و همچنین مرحله ای دارد که کشف شده است.

علائم و نشانه ها:

مجموعه ی علائم سرطان روده ی بزرگ عبارتند از:

خونریزی گوارش

خونریزی ناشی از سرطان روده ی بزرگ، همانند سرطان مری و سرطان معده می تواند به دو فرم مخفی و آشکار باشد. منظور از خونریزی مخفی حالتی است که فرد متوجه تغییر رنگ واضح در مدفوع خود نمی شود ولی وقتی به علت آزمایش سالیانه و بیماریابی (Screening) یا هنگامی که در یک بیمار مبتلا به کم خونی از نوع فقر آهن، دنبال علت کم خونی می گردیم، در آزمایش انجام شده که به آن آزمایش خون مخفی (Feccal Occult Blood Test=FOBT) متوجه وجود خون در مدفوع بیمار می شویم. گاهی خونریزی خیلی روشن و واضح است که در اصطلاح پزشکی به آن هماتوچزی گفته می شود (دفع خون روشن هنگام استفراغ یا اصطلاحاً بالا آوردن خون روشن را هماتمز می نامیم).
هنگامی که محل تومور در کولون نزولی یا کولون چپ باشد، خونریزی اتفاق افتاده اغلب حالت هماتوچزی دارد. پیگیری بیمار مبتلا به کم خونی فقر آهن و اهمیت کشف علت آن، از سال های اولیه آموزشی بالینی پزشکی، به دانشجویان این رشته آموزش داده می شود.

تغییر در عادات اجابت مزاج

مدفوع هنگامی که در کولون راست قرار دارد به علت نرم بودن و همراه داشتن آب فراوان خیلی دیر در دام تومور رشده کرده افتاده و چنین بیماری خیلی کم از یبوست شاکی است، اما مدفوعی که در کولون چپ (پایین رونده) قرار دارد، آب خود را تا حدود زیادی از دست داده و سفت شده است. بنابراین اگر مانعی در سر راهش باشد، خیلی زود پیشت این مانع، مانده و بیمار را دچار یکی از علائم اصلی سرطان روده یعنی یبوست می کند. اگر بیماری با سن بالاتر از 40 تا 50 ساله به پزشک مراجعه کند و از یبوست اخیراً ایجاد شده (طی چند ماه اخیر) شکایت داشته باشد، در ذهن پزشک تشخیص های متعددی جرقه می زند که یکی از این تشخیص ها سرطان روده بزرگ است. پس بیمار کاندید بررسی بیشتر و تکمیلی می شود. گاهی انسداد ایجاد شده در کولون نسبی بوده و اسهال ایجاد شده و به دنبال این انسداد نسبی می تواند از شکایات اولیه بیمار مبتلا به سرطان روده ی بزرگ باشد.

کم خونی

گاهی اوقات تومور در سرطان روده بزرگ به مقدار خیلی کم ولی طولانی مدت خونریزی می کند، این خونریزی چون تغییری در رنگ مدفوع ایجاد نمی کند، به چشم نیامده و تشخیص داده نمی شود. از آنجایی که این از دست دادن خون، برای مدت طولانی ادامه می یابد، پس از مدتی بدن قادر به جبران خون سازی برای خون از دست رفته نیست که نتیجه ی آن ایجاد کم خونی و علایم ناشی از آن مثل رنگ پریدگی، خستگی، ضعف و بی حالی می باشد.

دردهای مبهم شکمی

با توجه به میزان رشد تومور و محل آن، سرطان روده بزرگ می تواند باعث ایجاد دردهای مبهم و گنگ در شکم شود که معمولاً در مراجعات اولیه مورد توجه قرار نگرفته و به بیماریهایی مثل گاستریت (التهاب معده)، زخم های خوش خیم معده، دوازدهه، همچنین دردهای غیر اختصاصی، ارتباط داده می شود. بنابراین پیگیری های جدی و مهم برای آن به عمل نمی آید. در مراجعه یا مراجعات بعدی که بیمار همچنان از دردهای مقاوم و مبهم شکمی، شکایت می کند، پزشک به انجام اقدامات تشخیصی تکمیلی می پردازد.

کاهش وزن و ضعف

کاهش وزن و ضعف معمولاً در مراحل انتهایی سرطان روده بزرگ خود را نشان می دهند و بر گسترده بودن بیماری دلالت می کنند. از آنجایی که ضعف و بی حالی در یک فرد مسن عموماً طبیعی تلقی می گردد و در مراحل اولیه که بیمار از وجود چنین مشکلاتی در خود شاکی است، جدی گرفته نمی شود، مدتی طول می کشد تا (در صورت ادامه داشتن یا تشدید چنین علائمی)، صحبت بیمار جدی تلقی شده و پیگیری تکمیلی انجام شود. بر اساس آنچه گفته شد، پزشکان می آموزند تا هر نکته ی کوچک در شرح حال بیمار را جدی گرفته و راهکارری برای پی بردن به علت همچنین درمان سرطان روده بزرگ بیندیشید.

علائم مربوط به متاستاز  (سرایت تومور به سایر نقاط بدن مثلاً کبد)

برای من بارها اتفاق افتاده که یک بیمار با شکایت از درد زیر دنده های سمت راست و یا وجود توده ای در این ناحیه مراجعه کرده و در بررسی های اولیه با همکاری پزشکان متخصص رادیولوژی و سونوگرافی متوجه یک یا چند توده ی بزرگ در کبد بیمار شده ایم. بررسی تکمیلی در چنین بیمارانی، گاهی ما را به یک توده ی سرطانی در روده ی بزرگ او رسانده است. توده ای که به صورت موضعی علائم جدی و هشداردهنده مثل درد، خونریزی، انسداد روده و… ایجاد نکرده، اما پس از متاستاز، باعث مراجعه ی بیمار به پزشک شده است.

زورپیچ و احساس دفع مدفوع

به طور طبیعی، مدفوع پس از تشکیل شدن، در مسیر خود سرانجام وارد ناحیه ای می شود که رکتوم نام دارد و کاری مثل مثانه، برای مدفوع انجام می دهد. هر گاه فشار داخل رکتوم به علت وجود حجم کافی از مدفوع (مایع یا جامد) به حد مشخصی برسد، احساس دفع به فرد دست می دهد. اگر تومور سرطانی روده بزرگ در رکتوم باشد، به علت حجم آن، همچنین تحریک گیرنده های دیواره ی رکتوم می تواند باعث احساس دفع در فرد شود، در حالی که مدفوع کافی وجود ندارد، فرد با زورپیچ و احساس دفع به توالت می رود، مدتی هم در آنجا می ماند اما دفع صورت نمی گیرد یا به مقدار خیلی کم صورت می گیرد البته این احساس تکرار شونده دفع همواره به معنی سرطان رکتوم و روده ی بزرگ نیست، بلکه به هر علتی دیواره ی ریکتوم تحریک شود، چنین احساسی به بیمار دست می دهد، مثل حالاتی که فرد دچار تورم و التهاب دیواره ی رکتوم ناشی از عوامل عفونی یا استرس های روحی می شود.
علائمی که تاکنون به عنوان علائم بالینی سرطان روده بزرگ عنوان کرده ایم، به احتمال زیاد، همگی در یک فرد وجود ندارند و یک بیمار تنها بعضی از این علائم را تجربه کرده و با پزشک متخصص سرطان روده در میان می گذارد.
هر چند در حال حاضر، بر اساس آمار ارائه شده حدود 30 تا 40 درصد بیماران با مرحله ی پیشرفته ی بیماری به پزشک مراجعه می کنند اما افزایش آگاهی عمومی نسبت به علائم سرطان روده بزرگ و اهمیت تشخیص زودرس سرطان روده بزرگ، باعث می شود که این درصد کاهش پیدا کرده و بیماران زیادی در مراحل اولیه تشخیص داده شده، اقدامات درمانی برای آن ها صورت گیرد.

منبع: کتاب سرطان های شایع دستگاه گوارش به زبان ساده