مشکلات گوارشی در سالمندان

[sbu_post_image]

سوء هاضمه به احساس ناراحتی مبهم در شکم یا قفسه سینه گفته می شود که هیچ علت ارگانیک مشخص برای آن یافت نشده است. سوء هاضمه در سالمندان هنگام غذاخوردن یا بعد از آن ایجاد می شود. معده ، مری و روده کوچک در این مشکلات گوارشی درگیر هستند . مراقبت مناسب چنین بیمارانی شامل مراقبت شخصی و بررسی توسط پزشک می باشد . در موارد شدید و طول کشیده بیماری ، مراجعه به پزشک جهت بررسی علل ارگانیک ( عضوی ) سلامت عمومی بدن، داروهای مصرفی ضرورت دارد.

علائم و نشانه ها

در نظر بعضی از سالمندان، سوء هاضمه به آروغ زدن ، اتساع شکم ، احساس گاز زیاد در شکم و سیری زودرس اطلاق می شود که به آن ترش کردن همراه با نفخ می گوییم . در بعضی افراد مسن درد واقعی شکم و علائم شبیه زخم معده عنوان می شود ، در صورتی که هیچ زخمی وجود ندارد به آن ترش کردن بدون زخم می گوییم . گاهی این اصطلاح را بیماران برای توصیف احساس مبهمی که ناشی از بدی هضم غذا یا بدی تحمل بعضی غذاهاست به کار می برند .

به طور کلی بعضی از علائم مشکلات گوارشی و سوء‌هاضمه عبارتند از :

• احساس درد خورنده یا سوزش شکم
• نفخ (احساس پری در شکم)
• احساس گاز زیاد در شکم
• سوزش سر دل (بازگشت محتویات معده به حلق)
• دل به هم خوردگی (تهوع)
• استفراغ
• آروغ زدن

پیشگیری از مشکلات گوارشی در سالمندان

• مراقبت از دندانها

مراقبت از دندانها امری است که از سنین کودکی می‏بایست شروع شود و چون از میان کلیه اعمال فیزیکی و شیمیایی که در جریان هضم غذا صورت می‏گیرد، تنها جویدن در اختیار انسان می‏باشد، بنابراین باید حداکثر استفاده را از این قسمت بنماید، مخصوصا سالمندانی که اکثرا دارای معده و روده‏ ای ضعیف و ناتوان هستند باید بدانند که جویدن کامل غذا کمک بزرگی به هضم آن می‏کند و چنانچه دندانها فاسد و یا کم باشند، این عمل بخوبی صورت نگرفته و سالمند را دچار سوء هاضمه و مشکلات گوارشی می‏نماید.

اکثر سالمندان با مشکل بی دندانی مواجه هستند و نمی توانند غذاهایی مثل گوشت های سخت و سفت، یا سبزیجات خام یا میوه هایی که فیبر بالایی دارند مثل سیب را مصرف کنند و احتمال دارد نجویده این گروه مواد غذایی را مصرف کنند که با مشکلات گوارشی در سالمندان مثل سوء هاضمه و نفخ و دل پیچه و حتی حالت استفر اغ مواجه شوند.
حتی امروزه، پزشکان معتقدند که چنانچه دندانها دیگر نتوانند خوب کار کنند، هرچه زودتر باید این نقیصه را با گذاشتن دندان مصنوعی جبران نمود. مخصوصا اگر دندانی فاسد و کرم خورده هم باشد که کانون مرض و عفونت نیز به حساب می‏آید.

• رعایت رژیم غذایی مناسب

در دوران سالمندی مواد غذایی بایستی محتوی مواد سه گانه اصلی یعنی هیدراتهای کربن (قند و نشاسته)، پروتئین و چربی و همچنین مواد معدنی و ویتامینها باشد که در مطالب قبل بررسی شد.
به طور کلی نکته ‏ای که در برنامه غذایی سالمندان بسیار مهم است، توجه به این موضوع می‏باشد که چون تحمل گرسنگی به مدت طولانی برای سالمندان مشکل است، لذا باید به فواصل کم غذا خورده، اما تعداد دفعات افزایش یابد و مصرف میوه‏ جات و سبزیجات نیز علاوه بر تأمین ویتامین های مورد نیاز در رفع یبوست در سالمندان و افزایش حرکات روده نقش بسیار مهمی دارد.
مصرف زیاد حبوبات به دلیل وجود پروتئین های دیرهضم برای سالمندان مناسب نمی‏باشد مگر آنکه از قبل خیسانده شوند.
مصرف چربی و استعمال دخانیات در بیماریهای قلبی ـ عروقی و تنگی رگها نقش داشته و باعث افزایش فشار خون می‏گردد.

سالمندانی که بیماری دیابت ندارند، چاق نیستند در صورتیکه مشکل دندانی دارند و نمی توانند از نانهای حجیم سبوس دار استفاده کنند به دلیل مشکلات گوارشی مثل عدم هضم در دستگاه گوارش و دل درد یا دل پیچه در هنگام خواب می توانند از برنج پخته به همراه ماست کم چرب و سبزیجات پخته استفاده کنند. همچنین از گروه گوشتها ترجیحا گوشت سفید مثل مرغ یا ماهی و از حبوبات، حبوباتی که کمتر حالت نفخ ایجاد می کنند مثل عدس یا ماش می توانند استفاده کنند. نوشیدن حداقل 6 تا 8 لیوان آب در روز و حتی 1 تا 2 لیوان در هنگام شام البته با احتساب فاصله زمانی مناسب تا شام بایستی آب مصرف کرد.

• استراحت

استراحت بعد از غذا از جمله عواملی است که در مورد سالمندان حتما بایستی در نظر گرفته شود. البته منظور این نیست که بلافاصله بعد از صرف غذا به استراحت بپردازند، اما بعد از نیم تا یک ساعت، خواب و استراحت مناسب است.
سالمندان عموما به اندازه جوانان می‏خوابند، اگرچه آنها به دفعات بیدار می‏شوند و دوره خواب عمیق در مقایسه با کل زمان خواب نزد آنها کوتاهتر است. بی‏خوابی ممکن است به دلیل افسردگی، ترس از تنهایی و مرگ، احتیاج به ادرار کردن و مشکلات دیگر مربوط به سالمندی باشد.

اصولا سالمندی یا فرایند پیری، شامل تغییرات پیوسته ای در بدن از بدو تولد تا زمان مرگ است. سلولهای بدن در زمان پیری تحلیل می روند و سوخت و ساز بدن کم می شود و سرعت تخریب سلولی بیشتر می شود. بنابراین بدن انسان در زمان سالمندی دچار تغییرات فیزیولوژیکی خاص می شوند که کم کم توانایی قبلی خود را از دست می دهند.
در سالمندان عضلات بدنشان تحلیل می رود و جای خود را به بافت چربی می دهد. به همین دلیل نیاز سالمندان به چربی کمتر می شود. از آنجاییکه معمولا احساس تشنگی در سالمندان کمتر است، ممکن است آب کمتری دریافت کنند و مشکلاتی نظیر خشکی پوست و یبوست و احتمال ایجاد کم آبی یا –دهیدراتاسیون، علایم و علل مشکلات گوارشی در سالمندان بیشتر است.

برای آشنایی با ” درمان بیماریهای گوارشی در سالمندان ” بر روی لینک کلیک کنید.

منبع: پزشکان بدون مرز. پزشکان ایران. نادر کاظمی