احساس سوزش زیر جناغ که از قفسه سینه منشأ گرفته و ممکن است به گردن یا گلو منتشر شود. همچنین سوزش قلبی یا سوزش سر دل (Pyrosis)هم نامیده می شود. به دلیل ریفلاکس محتویات معده به داخل مری ایجاد می شود. به طور شایعی با برگشت مواد غذایی خورده شده به دهان همراه است. معمولاً بعد از خوردن غذا یا موقعی که بیمار دراز می کشد، خم می شود، اشیاء سنگین را بلند می کند یا به شدت ورزش می کند پیشرفت می کند. اما زمانی که بیمار می نشیند یا آنتی اسید مصرف می کند بهبود می یابد.
فهرست مطالب
تشخیص
بررسی تاریخچه: درباره تاریخچه سوزش سر دل سؤال کنید. درباره عمل شروع کننده، تشدید کننده و تسکین دهنده این عارضه بپرسید. موقعیت درد را تعیین کرده و انتشار یا عدم انتشار آن را بپرسید. درباره سایر علائم و نشانه ها شامل برگشت مواد غذایی به دهان سؤال کنید.
بررسی جسمی: شکم را بررسی کنید. دهان و گلو را معاینه کنید.
علل
1- سرطان بدخیم مری: بلع مشکل و بدون درد که به طور پیشرنده ای بدتر می شود یک نشانه ی زودرس است. برگشت مواد غذایی به دهان و آسپیراسیون به طور شایعی در شب رخ می دهد. سایر یافته ها شامل: کاهش وزن سریع، و درد پایدار در جلو و پشت قفسه سینه، خشونت صدا، گلوی زخمی، تهوع، استفراغ و احساس پری در زیر جناغ می باشد.
2- دیورتیکول مری: سوزش سر دل، برگشت مواد غذایی به دهان و اختلال در بلع ممکن است رخ دهد اگر چه اختلال معمولاً باعث هیچ نشانه ای نمی شود. سایر یافته ها شامل: سرفه مزمن، بوی بد تنفس، درد قفسه سینه، وجود حس چشایی بد در دهان و صدای شرشر در مری در موقع بلع مایعات می باشد.
3- بیماری ریفلاکس معده- مری: شایع ترین نشانه سوزش سر دل می باشد که معمولاً شدید است. این مشکل گوارشی تمایل به مزمن شدن دارد و سی تا شصت دقیقه بعد از خوردن غذا رخ می دهد. با مصرف غذاها یا نوشیدنی ها ویژه ای شروع می شود. زمانی که بیمار دراز می کشد یا خم می شود سوزش سر دل بدتر می شود و موقعی که می نشیند یا آنتی اسید مصرف می کند، تسکین می یابد. سایر یافته ها شامل: برگشت مواد غذایی به دهان (وضعیتی)، اختلال در بلع، سوءهاضمه، همراه با نفخ شکم و درد مبهم پشت جناغ که ممکن است منتشر شود.
4- فتق هیاتال: علائم و نشانه ها شامل: استفراغ مواد غذایی هضم نشده پس از خوردن غذا، سوزش سر دل، برگشت مایعات با طعم ترش و اتساع شکم می باشد. درد مبهم زیر جناغ یا اپیگاستر که به شانه منتشر می شود. سایر یفته ها شامل: اختلال در بلع، تهوع، کاهش وزن، تنگی نفس، افزایش تعداد تنفس، سرفه و بوی بد تنفس می باشد.
5- چاقی: افزایش فشار داخل شکم موجب برگشت مواد غذایی از معده به مری و سوزش سر دل می شود. افزایش فشار خون، بیماری قلبی- عروقی، دیابت شیرین، بیماری کلیوی، بیماری کیسه صفراوی و اختلالات روانی- اجتماعی سایر یافته می باشد.
6- بیماری زخم گوارشی: سوزش سر دل و سوءهاضمه معمولاً نشانه آغاز زخم گوارشی است. درد سایشی و سوزشی در طرف چپ اپیگاستر ممکن است دو تا سه ساعت بعد از خوردن غذا یا زمانی که معده خالی است (معمولاً در شب) رخ دهد و با خوردن آنتی اسید تسکین یابد.
7- اسکلرودرما: برگشت غذا از معده به مریو سوزش سر دل به دلیل اختلال در عملکرد مری است. درد هنگام بلع غذا، نفخ پس از غذا خوردن و کاهش وزن و اتساع شکمی، یبوست یا اسهال و مواد دفعی شناور و بدبو سایر یافته ها می باشد. رنگ پریدگی، خارش، سیانوز و قرمزی انگشتان دست و پا ناشی از تنش و سرما از علائم و نشانه های زودرس می باشد. علائم و نشانه های دیررس شامل: درد، سفتی وتورم مفاصل و انگشتان دست، ضخیم شدن پوست روی دست ها و ساعد، صورت ماسک مانند و خم شدن مفاصل (به دلیل انقباض بیمار گونه عضلات ناحیه) می باشد. با پیشرفت بیماری، بی نظمی در ضربان قلب، تنگی نفس، سرف، افزایش شدید فشار خون و علائم نارسایی کلیه ایجاد می شود.
8- علل دیگر: داروها: مصرف تولبوتامید، آسپرین و آنتی کلی نرژیک ها ممکن است باعث سوزش سر دل یا تشدید آن شود.
9- سبک زندگی: وعده های غذایی پرحجم یا بارداری ممکن است باعث ایجاد این مشکل گوارشی یا تشدید آن شود.
درمان سوزش سر دل
مراقبت های پرستاری: بیمار را برای انجام آزمون های تشخیصی آماده کنید. بیمار را برای تسکین این عارضه تغییر وضعیت دهید. در صورت لزوم آنتی اسید بدهید.
نکاتی راجع به کودکان: به کودک کمک کنید تا فرق بین درد مری و سوزش سر دل را بفهمد.
نکاتی راجع به سالمندان: بیماران سالمند مبتلا به بیماری زخم گوارشی به طور شایعی ناراحتی شکمی غیر اختصاصی یا کاهش وزن را تجربه می کنند. بیماران سالمند، در معرض خطر بیشتر برای تجربه عوارض ضد التهاب های غیر استروئیدی هستند. در تعداد زیادی از افراد سوزش سر دل به دلیل عدم تحمل غذاهای تند و ادویه زده ایجاد می شود.
آموزش به بیمار: به بیمار آموزش دهید تغییرات در سبک زندگی خود ایجاد کند مثل: خوردن وعده های کم و متعدد غذا و قرار گرفتن در وضعیت نشسته برای دو ساعت بعد از غذا خوردن. درباره محدودیت های رژیم غذایی با بیمار صحبت کنید. روش های پیشگیری از افزایش فشار داخل شکمی را شرح دهید. با بیمار درباره اهمیت ترک سیگار و داروهایی که انقباض اسفنکتر را کاهش می دهد بحث کنید.
چگونه سوزش سر دل رخ می دهد؟ اسفنکتر تحتانی مری به طور طبیعی فقط برای عبور غذا از مری به معده شل می شود. به هر حال نوسانات هورمونی، فشار مکانیکی، و اثرات غذاهای ویژه و داروها می توانند قدرت این اسفنکتر را کاهش دهند. موقعی که توان اسفنکتر کاهش می یابد و فشار داخل شکمی یا داخل معده افزایش می یابد، اسفنکتر تحتانی مری که به صورت طبیعی منقبض شده است به صور غیر طبیعی شل شده و به برگشت ترشحات اسیدی معدی یا صفراوی به داخل قسمت تحتانی مری منجر می شود. در آنجا اسید معده مخاط مری را تحریک و ملتهب می کند و سوزش سر دل ایجاد می شود. التهاب پایدار می تواند باعث کاهش توان اسفنکتر تحتانی مری شده و ممکن است چرخه از برگشت مواد غذایی به مری و سوزش سر دل شود.
