اکثر پژوهشگران معتقدند که ترکیبی از مصرف بیش از حد کالری و شیوه ی زندگی بدون تحرک، علل اصلی چاقی را تشکیل می دهند. در موارد ناچیز، افزایش مصرف غذا را می توان به بیماری های ژنتیک، جسمی یا روانی نسبت داد. علت چاقی به رژیم های غذایی اماده، استفاده ی زیاد و دایمی از اتومبیل و کار در کارخانه های مکانیزه نسبت داده شده است. در تحقیقات سال 2006، ده عامل احتمالی مؤثر دیگر در افزایش چاقی دوران کنونی اعلام شد:
- کم خوابی و خواب ناکافی،
- مواد غذایی دخیل در متابولیسم چربی و اختلالات غدد درون ریز،
- کاهش تغییر پذیری دمای محیط،
- کاهش استعمال دخانیات (به دلیل آنکه استعمال دخانیات موجب کم شدن اشتها می شود)،
- ازدیاد مصرف داروهای افزایش دهنده ی وزن،
- افزایش توزیع گروه های نژادی و سنی ای که تمایل ازدیاد وزن در آنها بیشتر است،
- حامله شدن در سنین بالاتر،
- آثار داخل رحمی و بین نسلی،
- انتخاب طبیعی مثبت افراد دارای BMI بالاتر و ازدواج افراد سنگین وزن با یکدیگر.
- نوع رژیم غذایی از علل مهم مؤثر بر ایجاد چاقی است.
فهرست مطالب
مصرف غذاهای آماده و فست فود ها
بیشترین دلیل چاقی، افزایش کالری از ازدیاد مصرف کربوهیدرات و (نه چربی) حاصل شده است. منابع اصلی این کربوهیدرات ها، نوشیدنی های شیرین شده هستند که امروزه، تقریباً 25% کالری روزانه ی جوانان آمریکایی را تشکیل می دهند و به نظر می رسد از علل افزایش موارد چاقی هستند. مصرف غذاهایی که به سرعت آماده می شوند (فست فودها؛ Fast foods) ارتباط نگران کننده ای با ایجاد چاقی دارد. در آمریکا مصرف این نوع غذاها 3 برابر افزایش یافته است معمولاً گفته می شود که بعضی از افراد چاق به دلیل آهسته بودن متابولیسم بدنشان حتی با خوردن مقدار کمی غذا، افزایش وزن پیدا می کنند ولی شواهدی در این باره وجود ندارد.
نقش کم تحرکی
در افراد چاق، به طور میانگین، مصرف انرژی بیشتر از لاغرها است. شیوه ی زندگی نشسته و بدون تحرک نقش مهمی در ایجاد چاقی دارد. افزایش استفاده از حمل و نقل مکانیزه، شیوع بیشتر استفاده از وسایل تسهیل کننده ی کارهای خانگی و سرگرمی ها و بازی های کم تحرک از علل افزایش وزن هستند. مطالعه ی به عمل آمده در کشور چین نشان می دهد که شهرنشینی، مصرف روزانه ی انرژی را تا حدود 300 تا 400 کیلوکالری کاهش می دهد و رفتن به محل کار به وسیله ی اتومبیل یا اتوبوس حدود 200 کالری دیگر به این میزان می افزاید.
چاقی ژنتیکی
چاقی نیز مانند بسیاری از بیماری های دیگر در نتیجه تأثیر متقابل عوامل ژنتیکی و محیطی ایجاد می شود. پلی مورفیسم (چند شکلی بودن) ژن های مختلف کنترل کننده اشتها و متابولیسم زمینه را برای ایجاد چاقی در صورت وجود کالری کافی مستعد می کنداز جمله این ژن ها می توان از ژن FTO و ژنNPC1 نام برد. 30% چاقی ها را ناشی از عوامل ژنتیکی دانسته اند. در یک مطالعه مشخص شد که 80% فرزندان متولد شده از پدر و مادر چاق، دچار چاقی بوده اند. چاقی از یافته های اصلی تعدادی از بیماری های ژنتیکی محسوب می شود. از جمله این بیماری ها می توان سندرم پرادر-ویلی (prader willi) سندرم باردت- بیدل (Bardet- Biedl)، سندرم مومو (MOMO)، جهش های گیرنده ی لپتین کمبود مادرزادی لیپتین و جهش های گیرنده ی ملانوکورتین را نام برد.
بیماری های مرتبط
بعضی از بیمارهای مادرزادی یا اکتسابی مانند کم کاری تیروئید، سندرم کوشینگ (Cushing)، کمبود هورمون رشد، و اختلالات مربوط به خوردن غذا (اختلال پرخوری و سندرم غذا خوردن در ساعات آخر شب و یا نیمه شب) خطر بروز چاقی را افزایش می دهند. چاقی اختلال روانی تلقی نمی شود و در طبقه بندی بیماری های مرتبط با چاقی قرار داده نشده است.
دارو
مصرف بعضی داروها می تواند موجب افزایش وزن یا تغییر در ترکیب بدن شود. این داروها عبارتند از: انسولین، سولفونیل اوره ها، تیازولیدنِدینون ها، داروهای غیر معمول ضدروان پریشی، داروهای ضد افسردگی، کورتون ها، بعضی از داروهای ضد تشنج (مثل فنی تویین و والپروات)، پیزوتیفین و بعضی از قرص های ضد بارداری هورمونی.
در کشورهای توسعه یافته در زنان دارای کلاس اجتماعی بالا، احتمال ایجاد چاقی کمتر است ولی در این زمینه، تفاوت قابل ملاحظه ای میان مردان دارای کلاس های اجتماعی متفاوت دیده نشد. در زنان، مردان و کودکان متعلق به کلاس های بالای اجتماعی کشورهای توسعه یافته، احتمال بروز چاقی بیشتر بود. توجیهات بسیاری برای ارتباط میان BMI و طبقه بندی اجتماعی ذکر شده است. به نظر می رسد در کشورهای توسعه یافته، افراد ثروتمند قادر به تهیه مواد غذایی بیشتری هستند، تحت فشار اجتماعی زیادتری برای لاغر ماندن قرار دارند و امکان آنان برای حفظ تناسب فیزیکی بدن خود بیشتر است. در کشورهای توسعه نیافته، امکان دسترسی به غذا، مصرف انرژی زیاد به دلیل انجام کارهای بدنی و ارزش های فرهنگی و در نتیجه خوردن غذای زیاد منجر به چاقی می شود. استعمال دخانیات اثر چشمگیری بر وزن افراد دارد. در مردانی که کشیدن سیگار را ترک می کنند به طور متوسط 4/4 کیلوگرم افزایش وزن طی 10 سال دیه می شود و این مقدار در زنان به 5/0 کیلوگرم می رسد.
تعداد فرزندان هر فرد در آمریکا و سایر کشورهای غربی، با احتمال چاق شدن آنها در ارتباط است. احتمال بروز چاقی خانم ها در برابر داشتن هر فرزند، 7% افزایش می یابد و میزان این احتمال در آقایان 4% است. علت این موضوع، تا حدودی کاهش فعالیت بدنی افرادی است که دارای یک یا چند فرزند هستند. وجود سوء تغذیه در اوایل عمر، در افزایش احتمال بروز چاقی در کشورهای در حال توسعه نقش دارد. تغییرات غدد درون ریز در هنگام وجود سوء تغذیه می توانند موجب تشدید ذخیره ی چربی در زمان در دسترس قرار گرفتن کالری های بیشتر شوند.
تحقیقات درباره ی علل اصلی چاقی و تأثیر عوامل عفونی بر متابولیسم بدن در مراحل ابتدایی خود قرار دارند. فلورمیکروبی روده افراد چاق و لاغر با یکدیگر تفاوت دارد. فلورمیکروبی می تواند بر پتانسیل متابولیک و چاقی تأثیر بگذارد و در نتیجه ظرفیت جمع آوری انرژی را تغییر دهد. اینکه آیا این تفاوت ها، علت مستقیم چاقی هستند یا در اثر چاقی به وجود می آیند هنوز مشخص نشده است. ارتباط میان عوامل ویروسی و چاقی در انسان و تعدادی از حیوانات گونه های مختلف مشاهده شده است. حاملان آدنوویروس 36 و 37 عامل چاقی حیوانات و محرک بافت چربی در انسان شناخته شده اند.
منبع: کتاب چاقی، افزایش وزن و درمان آن