روده ی بزرگ که در اصطلاح انگلیسی به آن کولون و در طب قدیم ایران قولون گفته می شود، جزئی از دستگاه گوارش تحتانی است که با طولی حدود 120 سانتی متر، روده ی کوچک را به مقعد وصل می کند. البته وقتی می گوییم روده ی بزرگ، منظورمان تمامی لوله ی ارتباطی فوق است در حالی که این لوله در قسمت های مختلف، نام های مختلفی را به خود می گیرد. علل سرطان روده بزرگ از نظر شیوع، در بسیاری از کشورها، دومین سرطان پس از سرطان ریه در مردان و سومین آن ها پس از پستان و ریه در زنان است.
سرطان روده بزرگ یا کولون را از دیرباز مربوط به کشورهای غربی با رژیم های غذایی خاص می دانستند و توجه چندانی به پیگیری یا تشخیص زودرس آن ها نمی شد. متأسفانه با گذشت سالهای طولانی و تغییراتی که در رژیم های غذایی کشور ما بوجود آمده در کنار سایر علل سرطان روده بزرگ، این بیماری را به یکی از مشکلات عمده ی بهداشتی ما تبدیل کرده است. مسائل فرهنگی باعث شده که بسیاری از بیماران ما به اقدامات تشخیصی لازم برای سرطان روده بزرگ (رادیوگرافی با استفاده از تنقیه باریم یا کولونوسکوپی) تن نداده و بر این اساس متأسفانه سرطان روده معمولاً در مراحل انتهایی تشخیص داده می شود. امیدوارم طرح این سؤالات لازم و پاسخ مناسب به آنها، کمک هر چند کوچک برای تشخیص سرطان روده در مراحل اولیه باشد.
فهرست مطالب
عوامل موثر در بروز سرطان
علاوه بر ارث که یک فاکتور مهم خطرساز برای سرطان روده بزرگ می باشد، عوامل دیگری را به عنوان علل سرطان روده بزرگ می شناسیم که عبارتند از:
– رژیم غذایی
رژیم های غذایی حاوی چربی های حیوانی، همچنین غذاهایی که دارای چربی های گیاهی اشباع شده باشند، یکی از علل سرطان روده بزرگ به حساب می آیند، در حالی که رژیم های غذایی دارای فیبر زیاد که باعث نرم شدن اجابت مزاج همچنین افزایش تعداد اجابت مزاج در روز می شوند به عنوان یک عامل محافظت کننده در برابر سرطان روده بزرگ به حساب می آیند.
– بعضی بیماری ارثی (همراه با پولیپ، بدون همراهی با پولیپ مثل سندرم لینچ که متعاقباً توضیح داده خواهد شد.)
بیماری های ارثی که می توانند یک زمینه برای سرطان روده ی بزرگ باشند خود در دو گروه بیماری های دارای پولیپ و همچنین سرطان های ارثی بدون پولیپ تقسیم بندی می شوند. این دو گروه از بیماری ها در بحث مربوط به بیماریابی و غربالگری توضیح داده خواهند شد.
– بیماری های التهابی روده
بیماری های التهابی روده می تواننددیگر علل سرطان روده بزرگ باشند. خطر اضافه شدن سرطان بر روی این نوع اختلالات دستگاه گوارش به دو عامل اصلی بستگی دارد که عبارتند از:
- میزانی از روده که در بیماری کولیت اولسراتیو گرفتار شده اند. هر چه طول روده ی درگیر بیشتر باشد، احتمال اضافه شدن سرطان روده بیشتر است.
- مدت زمانی که از شروع بیماری التهابی روده گذشته است.
– استعمال دخانیات
استعمال دخانیات به خصوص اگر مدت زمان مصرف آن بیشتر از 20 تا 30 سال باشد، از علل سرطان روده بزرگ خواهد بود. توضیح این نکته ضروری است که میزان تأثیر هر کدام از فاکتورهای خطرساز ذکر شده در بیماران مختلف، متفاوت است و لازم است در تشخیص سرطان کولون علاوه بر در نظر گرفتن فاکتورهای ذکر شده، به علائم بالینی متعدد سرطان روده، همچنین یافته های آزمایشگاهی، رادیولوژیک و آندوسکوپیک، توجه کافی داشت زیرا حدود 75 درصد سرطان های روده بزرگ، در بیمارانی کشف می شود که دارای عوامل خطرساز جدی سرطان روده نبوده و به اصطلاح در تقسیم بندی ها جزء افراد با ریسک بالا قرار نداشته اند.
منبع: کتاب سرطان های شایع دستگاه گوارش به زبان ساده