در بسیاری از افراد سوء هاضمه در اثر پرخوری، سریع غذا خوردن، خوردن غذاهای پرچرب یا غذا خوردن در وضعیت های پر استرس ایجاد می شود. همچنین خستگی می تواند از عوامل بروز سوء هاضمه یا تشدید آن باشد. این عارضه مداوم غیر مرتبط با عوامل مزبور که سوء هاضمه ی عملکردی (functional) یا دیس پپسی غیر مرتبط با زخم پپتیک نام دارد ممکن است در اثر اشکال در تحرک معده ایجاد شود. ورزش با معده ی پر ممکن است موجب بروز این مشکل شود. بهتر است ورزش، قبل از غذا یا حداقل یک ساعت بعد از آن انجام شود.
فهرست مطالب
داروهای درمان سوء هاضمه
سایمتیدین با نام تجارتی Tagamet، رانیتیدین با نام تجاری Zantac، فاموتیدین با نام تجارتی Pepcid و نیزاتیدین با نام تجارتی Axid در دسترس قرار دارند. همچنین نام تجارتی داروهای مهارکننده ی پمپ پروتون به قرار زیر است: اومپرازولپ Prilosec؛ لانسوپرازول =Prevacid؛ رابِپرازول= Aciphex، پنتوپرازول= Protonix و اسومپرازول= Nexium.
داروهای مهارکننده اسید معده در بیماران مبتلا به دیس پپسی غیر عضوی نیز چنان چه به درستی انتخاب شده باشند مؤثر هستند. داروهای آنتی اسید مایع برای کنترل کوتاه مدت GERD خفیف مفید هستند ولی در موارد شدید سوء هاضمه تأثیر چندانی ندارند مگر اینکه از دوزهای بالای آنها استفاده شود که معمولاً این دوزها موجب عوارضی مانند اسهال (در صورت مصرف آنتی اسیدهای حاوی منیزیوم) یا یبوست (در موارد مصرف آنتی اسیدهای حاوی آلومینیوم) می شوند.
سوکرالفیت (sucralfate) با نام تجارتی Carafate نوعی نمک هیدروکسید آلومینیم و سوکروز اوکتاسولفات است که اسید را خنثی می کند و به پپسین و املاح صفراوی متصل می شود وتأثیر آن در GERD با اثر داروهای ضد H2 قابل مقایسه است. ریشه کنی هلیکوباکترپیلوری فقط در مواردی که زخم معده یا اثنی عشر یا لنفوم معده عامل سوء هاضمه باشند توصیه می شود. تأثیر ریشه کنی هلیکوباکتر در دیس پپسی غیر عضوی به خوبی به اثبات نرسیده است ولی در کمتر از 15% موارد، این نوع دیس پپسی با عفونت مزبور ارتباط دارد.
نکته:
عفونت با اچ. پیلوری با کاهش میزان بروز GERD، به ویژه در افراد مسن همراه است، ولی در ریشه کنی عفونت مزبور نشانه های سوء هاضمه را تشدید نمی کند.
ترکیبات تحریک کننده ی حرکات دستگاه گوارش (داروهای پروکینتیک) مانند متوکلوپرامید، اریترومایسین، دومپریدون و تگاسِرود در GERD مصرف چندانی ندارند. داروی محرک (آگونیست) γ – آمینوبوتیریک اسید B (GABA-B) با نام تجارتی باکلوفن (Baclofen) از طریق مهار شل شدن موقت اسفنکتر تحتانی مری موجب کاهش تماس اسید معده با مری می شود ولی هنوز فواید آن تحت کارآزمایی های بالینی بزرگ قرار دارند.
سایر گزینه های درمانی در سوء هاضمه عبارتند از:
عمل جراحی ضدریفلاکس (فوندوپلیکاسیون) در بیماران جوان مبتلا به GERD به منظور درمان دایمی (برای تمام طول عمر)؛
مصرف دوز پایین داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای در بعضی بیماران مبتلا به سوء هاضمه غیر عضوی و دیس پپسی غیر عضوی مقاوم به درمان های استاندارد؛ عدم مصرف مواد غذایی ایجاد کننده گاز و مصرف داروهایی مانند سایمتیکون یا شارکول فعال در موارد وجود نفخ، و روان درمانی در دیس پپسی غیر عضوی مقاوم به درمان.
نکته:
از آنجا که سوء هاضمه و عوامل بروز آن ممکن است علامت یک بیماری جدی تر باشد، در موارد زیر به پزشک مراجعه نمایید:
وجود استفراغ، کاهش وزن، بی اشتهایی، وجود خون در استفراغ یا سیاه رنگ شدن مدفوع، درد شدید قسمت بالا و راست شکم، ناراحتی غیر مرتبط با خوردن غذا، سوء هاضمه ی همراه با تنگی نفس، تعریق یا انتشار درد به فک، گردن، یا بازو. طول کشیدن علایم به مدت بیش از 2 هفته.
منبع: کتاب راهنمای پزشکی خانواده- سوءهاضمه، زخم معده و اثنی عشر