بیماری کبد چرب بدان معنی است که چربی در کبد شما انباشته شده است. این انباشتگی ممکن است در عملکرد کبد شما برای دفع سموم از خون اختلال ایجاد کند. افرادی که مقادیر زیادی الکل می‌نوشند ممکن است دچار چربی کبد شوند اما این عارضه مشابه بیماری کبد چرب نیست.
فهرست مطالب
انواع بیماری کبد چرب
پزشکان بیماری کبد چرب را به دو نوع تقسیم‌بندی می‌کنند. اگر کبد شما چرب باشد ولی به آن آسیبی وارد نشده باشد به آن بیماری کبد چرب غیرالکلی گفته می‌شود. اگر چربی در کبد شما با علائم التهاب همراه باشد و سلول‌های کبد نیز دچار آسیب‌دیدگی شده باشند به آن بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی گفته می‌شود.
علائم کبد چرب
گاهی اوقات به بیماری کبد چرب، بیماری خاموش کبد نیز گفته می‌شود زیرا ابتلا به آن، علامتی ندارد. کبد بیشتر افراد مبتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی دچار آسیب‌دیدگی سلولی نمی‌شود. برخی افراد مبتلا به کبد چرب ممکن است دچار بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی شوند.
ابتلا به بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی ممکن است با علائمی همراه باشد اما بروز این علائم ممکن است چندین سال طول بکشد. اگر کبد شما به دلیل ابتلا به بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی دچار آسیب‌دیدگی شود این آسیب‌دیدگی‌ها دائمی بوده و باعث سخت شدن یا سیروزی شدن کبد شما می‌شود.
برخی علائم ابتلا به بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی عبارتند از:
- احساس خستگی شدید
- ضعف
- کاهش وزن
- زرد شدن رنگ پوست یا چشم‌ها
- عنکبوتی شدن عروق خونی روی پوست
- خارش طولانی مدت
اگر بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی که به سیروز تبدیل شود ممکن است باعث بروز علائمی نظیر احتباس آب، خونریزی داخلی، از بین رفتن عضلات و گیجی شود. افراد مبتلا به سیروز به مرور زمان دچار نارسایی کبدی شده و باید تحت عمل پیوند کبد قرار گیرند.
چه کسانی در معرض ابتلا به بیماری کبد چرب قرار دارند؟
پزشکان هنوز علت دقیق ابتلا به بیماری کبد چرب را نمی‌دانند اما بر این باورند که چاقی مهم‌ترین دلیل ابتلا به این بیماری است. چاقی در دهه گذشته دو برابر شده است و پزشکان شاهد افزایش مداوم ابتلا به بیماری کبد چرب هستند. با این که کودکان و بزرگسالان نیز ممکن است به بیماری کبد چرب مبتلا شوند اما این بیماری بیشتر در میانسالی اتفاق می‌افتد.
برخی عواملی که احتمال ابتلا به کبد چرب را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- چاق بودن
- بالا بودن سطح چربی خون؛ هم تری گلیسیرید و هم آل دی آل (کلسترول بد)
- ابتلا به دیابت یا پری دیابت
- بالا بودن سطح فشار خون
تشخیص
ابتلا به بیماری کبد چرب، علامتی ندارد و معمولاً زمانی تشخیص داده می‌شود که عملکرد کبد در آزمایش‌های دوره‌ای خون مورد بررسی قرار می‌گیرد. پزشک ممکن است در صورت عادی نبودن نتایج آزمایش، مشکوک به ابتلا به این بیماری شود به خصوص اگر شما چاق باشید. نوشیدن مقادیر زیاد الکل و ابتلا به عفونت ممکن است باعث غیرعادی شدن نتایج آزمایش خون شود.
مطالعات تصویری از کبد نیز ممکن است انباشتگی چربی را نشان دهند اما تنها راه تشخیص ابتلا به بیماری کبد چرب، بایوپسی یا نمونه‌برداری از کبد است. برای بایوپسی کبد، یک سوزن بلند از طریق پوست وارد کبد شده و قسمت کوچکی از بافت آن را برای بررسی در زیر میکروسکوپ برمی‌دارد. مراحل تشخیص ابتلا به این بیماری به شرح زیر است:
- اگر کبد شما چرب باشد اما التهاب وجود نداشته باشد و بافت آن نیز آسیب ندیده باشد احتمالاً شما به بیماری کبد چرب غیرالکلی مبتلا هستید
- اگر کبد شما چرب و ملتهب باشد و دچار آسیب‌دیدگی شده باشد، احتمالاً شما به بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی مبتلا شده‌اید.
- اگر بافت اسکار که به آن فیبروز گفته می‌شود در کبد شما شکل گرفته باشد ممکن است شما دچار سیروز کبدی شده باشد.
تشخیص ابتلا به بیماری کبد چرب با فیبرو اسکن
بیشتر بیماران علائم مشخصی ندارند ولی برخی افراد ممکن است احساس گزگز در سمت راست شکم خود داشته باشند که مدت طولانی باقی می‌ماند. علائم ابتلا به فیبروز کبدی عبارتند از خستگی و بزرگ شدن شکم. این بیماری ممکن است با بررسی نتایج آزمایش خون یا چک آپ سالانه تشخیص داده شود. تشخیص و درمان به موقع به کاهش ابتلا به عوارض و مشکلات بیشتر کمک می‌کند.
امروزه یک ابزار خوب برای تشخیص ابتلا به این بیماری، فیبرواسکن با پارامتر میرایی کنترل‌شده (کپ) است. با استفاده از این تکنولوژی می‌توان ابتلا به فیبروز کبد را در مراحل اولیه آن تشخص داده و شدت آن را نیز ارزیابی نمود. با کمک این روش می‌توان نگرشی درست در مورد میزان انباشتگی چربی در کبد به دست آورد و پزشکان می‌توانند برنامه درمانی مناسب برای پیشگیری از عوارض بعدی آن را به بیمار ارائه نمایند.
عملکردها
دو عملکرد وجود دارد:
- در فیبرواسکن از امواج صوتی و اولتراسوند و اندازه‌گیری سرعت موجی که از بازتاب داده می‌شود برای تعیین شدت فیبروز کبدی استفاده می‌شود. این اصل بیان می‌دارد که هر چه صوت با سرعت بیشتری برگشت داده شود احتمال سخت شدن کبد بیشتر است. 0
- پارامتر با میرایی کنترل‌شده: در امواج صوتی ارسالی به کبد و برای اندازه‌گیری مقاومت به کار برده می‌شود. هر چه غلظت چربی بیشتر باشد، مقاومت نیز بیشتر خواهد شد (مقاومت بر اساس دسی‌بل بر متر اندازه‌گیری می‌شود)
مزایای استفاده از فیبرواسکن با کپ
آماده شدن برای انجام این آزمایش ساده است؛ نیازی به ناشتا بودن نیست و سریع انجام می‌شود و تنها در یک جلسه دیدی کلی از کبد ارائه می‌دهد.
فیبرواسکن ظرف مدت 8 تا 10 دقیقه انجام می‌شود و بسیار دقیق است زیرا در عمق 6.5 سانتی‌متر در 3 سانتی‌متر نفوذمی کند. نتایج نیز بلافاصله پس از انجام اسکن آماده بوده و عوارضی هم به دنبال ندارد. این آزمایش‌ها را می‌توان به دفعات مورد نیاز انجام داد زیرا عوارض جانبی منفی ندارد، بیمار نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد و بلافاصله پس از انجام آزمایش می‌تواند به خانه بازگردد. به علاوه، این یک فرایند گران و پرهزینه نیست.
محدودیت‌های انجام فیبرواسکن با کپ
وجود تومور یا سرطان در کبد را نمی‌توان با این روش تشخیص داد و برای بیمارانی که شاخص توده بدنی آنها بیش از 28 کیلوگرم بر مترمربع است نیز قابل استفاده نیست. به کارگیری این روش برای زنان باردار و بیماران مبتلا به آسیت (آب آوردن شکم) نیز مجاز نیست. همچنین بیمارانی که از پیس میکر و ایمپلنت‌ها استفاده می‌کنند نیز نمی‌توان از این روش استفاده کرد و بیماران قلبی و بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته و برخی بیماری‌های دیگر نیز نمی‌توانند تحت این آزمایش قرار گیرند.
نحوه انجام فرایند
بیمار باید به طور ثابت دراز کشیده و هر دو دست خود را بالای سر خود ببرد، سپس یک ژل در سمت راست وی مالیده شده و فرایند اولتراسوند شروع می‌شود. این فرایند ممکن است 10 مرتبه انجام شود و هر جلسه نیز حدود 8 تا 10 دقیقه طول می‌کشد. دستورالعمل خاص دیگری برای انجام این آزمایش وجود ندارد.
روش‌های درمانی دیگر برای درمان کبد چرب
اگر شما به بیماری کبد چرب غیرالکلی مبتلا باشید و بیماری دیگری نداشته باشید، نیازی به درمان خاصی ندارد اما باید سبک زندگی خود را تغییر دهید تا چربی‌های انباشته شده در کبد شما کنترل شده یا از بین بروند. برخی از این تغییرات عبارتند از:
- کاهش وزن
- کاهش کلسترول و تری گلیسیرید خون
- کنترل دیابت
- مصرف دارو مانند داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک
- پرهیز از مصرف الکل
اگر شما به بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی مبتلا شده باشید، دارویی برای درمان و از بین بردن چربی‌های انباشته شده وجود ندارد. در برخی موارد، کبد به صورت نقطه‌ای آسیب دیده یا حتی روند بیماری معکوس می‌شود اما در برخی دیگر ممکن است این بیماری پیشروی می‌کند. اگر شما به بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی مبتلا باشید باید همه بیماری‌های مرتبط با کبد چرب را کنترل کنید. برخی اقدامات درمانی و تغییرات لازم در سبک زندگی عبارتند از:
- کاهش وزن
- مصرف داروهایی برای کاهش کلسترول یا تری گلیسیرید
- مصرف داروهایی برای کاهش فشار خون
- مصرف داروهایی برای کنترل دیابت
- محدود کردن مصرف داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک
- پرهیز از مصرف الکل
- مراجعه به یک متخصص بیماری‌های کبدی
میزان تأثیر برخی داروها مانند آنتی‌اکسیدان‌هایی نظیر ویتامین E برای درمان بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی تحت مطالعه هستند. دانشمندان همچنین بر روی برخی داروهای دیابت برای بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی مطالعه می‌کنند که حتی اگر شما به بیماری دیابت مبتلا نباشید برای درمان بیماری کبد چرب تجویز می‌شوند.
زندگی کردن با وجود ابتلا به بیماری کبد چرب
اگر شما به بیماری کبد چرب مبتلا هستید و باید با آن زندگی کنید باید تا می‌توانید در مورد بیماری خود اطلاعات کسب کنید و با تیم پزشکی خود همکاری خوبی داشته باشید. از آنجا که بسیاری از داروها به کبد آسیب وارد می‌کنند، همیشه پزشکان خود را نسبت به داروهایی که مصرف می‌کنید اعم از داورهای بدون نیاز به نسخه پزشک، مکمل‌های غذایی و ویتامین‌ها مطلع کنید. اقدامات دیگر برای مدیریت بیماری کبد چرب عبارتند از حفظ وزن سالم، پیروی از یک رژیم غذایی سالم، ورزش کردن منظم و پرهیز از مصرف الکل.