[sbu_post_image]
ابتلاء به بیماری هپاتیت بی عواقب وخیمی را به دنبال دارد. با توجه به درمان مشکل و پرهزینه آن، مهمترین راه مقابله با این بیماری پیشگیری از آن است. بهترین راه مقابله با ابتلاء به بیماری، تزریق واکسن هپاتیت بی است. خوشبختانه در حال حاضر در سراسر کشور تلقیح این واکسن به کلیه نوزدان و افراد در معرض خطر جزو وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قرار گرفته است.
واکسن هپاتیت بی از ذرات سطح خارجی ویروس یا همان HBsAg ناقلین هپاتیت گرفته می شود. ولی در حال حاضر با استفاده از تکنولوژی ژنتیک ساخته می شود.
استفاده از واکسن به دست آمده از خون ناقلین سالم خطر انتقال هپاتیت را به دنبال ندارد. واکسن از آنتی ژن سطحی ویروس تهیه شده و حاوی محصولات خونی و یا ویروس زنده یا مرده نیست و کاملاً بی خطر است. تاکنون مواردی که دلالت بر انتقال بیماری به دنبال استفاده از واکسن داشته باشد، گزارش نشده است.
فهرست مطالب
روش انجام واکسیناسیون هپاتیت بی
تزریق واکسن هپاتیت بی معمولاً در سه نوبت و به فواصل یک ماه و 6 ماه پس از اولین تزریق می باشد. مقدار تزریق شده در هر نوبت 10 میکروگرم (یک میلی لیتر) در بزرگسالان و 5 میکروگرم (نیم میلی لیتر) در نوزادان و اطفال است. تزریق واکسن هپاتیت بی باید عضلانی و حتماً در عضله بازو صورت گیرد. در چند مطالعه تزریق درون جلدی واکسن مؤثر گزارش شده است. واکسن نباید در عضله باسن تزریق شود. این کار سبب کاهش تأثیر واکسن می شود.
تأثیر واکسن
استفاده از واکسن این بیماری در سه نوبت تا 95 درصد موارد به ایجاد آنتی بادی ضد هپاتیت بی (HBsAb) و در واقع ایمن شدن فرد منجر می شود. ایمنی طولانی مدت در مقابل ابتلاء به بیماری بستگی به میزان پاسخ آنتی بادی داردکه به دنبال تزریق واکسن ایجاد شده است. توصیه می شود تا آنتی بادی ضد هپاتیت بی (HBsAb) یک تا سه ماه پس از کامل شدن نوبت های تزریق واکسن اندازه گیری شود. اگر پاسخ آنتی بادی بیش از 100 واحد بین المللی باشد، بهترین پاسخ تلقی و تا سال ها باقی می ماند. نتایج مطالعات متعدد و از جمله مطالعه سال 1999 در هنگ کنگ نشان داد که حداقل تا 12 سال پس از تزریق واکسن و ایجاد آنتی بادی ضد HBs نیازی به دوز یادآور نیست و حتی در صورت کاهش میزان (عیار) آنتی بادی در خون به دنبال تماس با ویروس هپاتیت بی این عیار سریعاً افزایش یافته و فرد را محافظت می نماید.
در افراد زیر انجام واکسیناسیون هپاتیت بی ضرورت دارد:
– تمام نوزدان متول شده.
– کودکان کوچکتر از 9 سال (کمیته پیشنهاد دهنده واکسن در آمریکا (ACIP) پیشنهاد کرده که در افراد جوان تر از 18 سال واکسن هپاتیت بی تلقیح شود.)
– کارکنان بهداشتی- درمانی (بیمارستان ها و …) که ممکن است با خون و فرآورده های آن و یا با سوزن و یا سایر وسایل آلوده به ویروس هپاتیت بی در تماس باشند. این گروه شامل افراد زیر می باشد: پزشکان، جراحان، پرستاران، دندانپزشکان، کمک دندانپزشکان، دندانسازان، و دانشجویان گروه های مختلف پزشکی، کارکنان بخش های دیالیز، کارکنان آزمایشگاه ها، بانک خون و سازمان انتقال خون و کسانی که در خانه از افراد عقب افتاده مراقبت می کنند. به گروه های فوق (افراد پرخطر) گفته می شود. تزریق سه نوبت واکسن و بررسی آنتی بادی ضدویروس هپاتیت بی (HBsAb) یک تا سه ماه پس از آن ضروری است.
– همسر، فرزندان و والدین کلیه کسانی که با فرد ناقل هپاتیت بی زندگی می کنند.
در حال حاضر واکسیناسیون گروه های نامبرده فوق جزو برنامه کشوری بوده و تلقیح واکسن به نوزادان می توان تا 90 درصد موارد مانع از انتشار ویروس هپاتیت بی در جامعه شود. زیرا که مهمترین راه انتقال هپاتیت بی، از مادران آلوده به نوزدان است. با توجه به اینکه طبق مطالعات انجام شده در ایران حدود یک سوم جمعیت کشوری رد طول زندگی خود با ویروس هپاتیت بی روبرو می شوند و با توجه به شیوع دو میلیون آن در کشور، درصورت فراهم شدن امکانات کافی، واکسیناسیون برای همه توصیه می شود. به هرحال گروه های در معرض خطر در اولویت تلقیح واکسن قرار دارند. در صورت تعمیم آن ابتدا باید به سراغ دانش آموزان و دانشجویان رفت.
– بیمارانی که در معرض تزریق خون مکرر هستند، نظیر بیماران مبتلا به هموفیلی، همودیالیز و یا معتادان تزریقی.
بیماران مبتلا به هپاتیت C اگر به نوع B مبتلا نشده اند بهتر است واکسینه شوند.
توصیه می شود: واکسن این بیماری و ایمونوگلبولین اختصاصی ضد هپاتیت بی (آمپول HBIG) به موقع و در اسرع وقت به نوزادان مادران (HBsAg) مثبت تزریق شود. تلقیح دوز یادآور در بیماران همودیالیزی یا آنان که نقص سیستم ایمنی دارند در صورت عدم پاسخ مناسب بدن ضروری است.
عوارض واکسیناسیون
تا به حال به حدود 20 میلیون آمریکایی و 500 میلیون انسان در سراسر دنیا واکسن هپاتیت بی تلقیح شده است. این آمار بیانگر آن است که با تلقیح واکسن عوارض جدی بروز نمی کند. عوارض واکسن بسیار جزئی است و عمدتاً شامل سوزش و قرمزی در ناحیه ی تزریق در برخی از بیماران خلاصه می شود. بروز تب خفیف، لرز، سردرد، سرگیجه، خستگی، بی اشتهایی، تهوع و کوفتگی عضلانی نادر است. وقتی صحبت از عوارض واکسن هپاتیت بی به میان می آید، باید بدانید که عوارض آن بسیار ناچیز است و در مقابل مرگ و میر هزاران نفر مبتلا به بیماری پیشرفته کبدی که هر سال رخ می دهد بسیار ناچیز است.
تزریق واکسن هپاتیت B به ناقلین بیماری ، فایده یا ضرری ندارد. دانشمندان اخیراً با استفاده از علم ژنتیک و استخراج قسمت هایی از ویروس هپاتیت بی تلاش می کنند تا نوعی واکسن بدست آورند که با تزریق آن به ناقلین بیماری و تحریک دستگاه ایمنی آنان، با ویروس هپاتیت بی مقابله کنند. به هر حال استفاده از واکسن موجود در بازار برای ناقلین این بیماری توصیه نمی شود، ولی در صورت ورود واکسن های جدید میتواند از آنها جهت درمان این بیماری استفاده کرد.
قبل از تزریق واکسن به افراد خانواده ناقلین هپاتیت بی و … انجام آزمایش (HBsAg) ضروری است. متأسفانه برخی از افراد بدون انجام آزمایش، واکسن تلقیح کرده و بعد از مدتی به دنبال آزمایش خون متوجه ابتلای خود به این بیماری می شوند و به غلط آن را به واکسن هپاتیت بی نسبت می دهند.
در صورتی که سابقه ابتلا به هپاتیت در دوران کودکی وجود داشته باشد، می توان در دوران بلوغ واکسن تزریق کرد. پس از انجام آزمایش و در صورت منفی بودن آن تلقیح واکسن بلامانع است.
در بررسی های جدید مشاهده شده که در اکثر موارد اگر واکسیناسیون به طور کامل انجام شده و آنتی بادی ضد هپاتیت بی مثبت شده باشد، تا 10 سال نیازی به (HBsAg) واکسن، یادآور نیست. در حال حاضر واکسن یادآور هپاتیت جزو برنامه کشوری واکسیناسیون نیست. به علت تماس نزدیک نوزاد با ترشحات خونی مادر، انتقال صورت می گیرد. این نوع انتقال عفونت از مادران آلوده به نوزدان در جوامع غربی خیلی نادر بوده ولی در کشورهای آسیایی شایع است. انتقال از مادر آلوده به نوزاد و یا انتقال در دوران کودکی مهمترین راه انتقال این بیماری در ایران است.
خواننده گرامی، پیشنهاد می شود مطلب ” داروی درمان هپاتیت مزمن بی ” را جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه درمان هپاتیت بی مطالعه فرمایید.
منبع: کتاب هپاتیت بی