التهاب صفاق (پریتونیت)

پریتونیت (peritonitis) عبارت است از التهاب پرده ی صفاق (غشای سروزی پوشاننده ی بخشی از حفره ی شکم و احشای آن). پریتونیت ممکن است موضعی یا عمومی باشد و معمولاً سیر حادی دارد. پریتونیت ممکن است ناشی از عفونت که غالباً به علت پارگی یک عضو توخالی مثلاً به دنبال ضربه شکمی ایجاد می شود ، باشد یا در اثر یک فرآیند غیر عفونی روی دهد.

نکته: پریتونیت معمولاً یک وضعیت اورژانس است.

علائم التهاب صفاق (پِریتونیت)

علایم اصلی پریتونیت عبارتند از:

– درد شکم

– حساس بودن شکم

– انقباض عضلات جدار شکم در اثر درد.

علایم مزبور در اثر حرکت کردن صفاق (مثلاً در هنگام سرفه، خم کردن ران ها، یا فشار دادن یک دست بر روی شکم و برداشتن ناگهانی آن) تشدید می شوند. سایر علایم پریتونیت عبارتند از:

– سفت شدن منتشر شکم (که اغلب وجود دارد و به ویژه در پریتونیت عمومی دیده می شود.

– تب

– افزایش ضربان قلب (تاکی کاردی سینوسی).

– ایجاد ایلئوس پارلیتیک (فلج روده) که موجب تهوع و استفراغ نیز می شود.

علل التهاب صفاق (پریتونیت)

علل پریتونیت عبارتند از: سوراخ شدن یکی از احشای توخالی (شایع ترین علت)، پاره شدن صفاق (در اثر ضربه، عمل جراحی، دیالیز صفاق، شیمی درمانی داخل صفاقی)، عفونت خود به خود صفاق به وسیله ی باکتری (بدون وجود منشأ مشخص آلودگی)، عفونت های سیستمیک (مانند سل)، علل غیر عفونی (شامل نشت مایعات استریل بدن مانند خون، شیره ی معده، صفرا، ادرار و غیره به داخل صفاق، جراحی استریل شکم، و برخی بیماری های نادر غیر عفونی).

عوارض التهاب صفاق (پریتونیت)

احتباس آب و الکترولیت در ناحیه ی صفاق موجب کاهش فشار ورید مرکزی، اختلالات الکترولیتی و کاهش قابل ملاحظه ی حجم خون می شود. کاهش حجم خون ممکن است به شوک و نارسایی حاد کلیه بیانجامد. آبسه ی صفاقی (در بالا یا پایین کبد، یا در چاردینه ی کوچک- چادرینه به چین خوردگی صفاقی از معده به اعضای شکمی مجاور امتداد می یابد گفته می شود. چادرینه ی بزرگ، از انحنای بزرگ معده به سطح جلویی کولون عرضی، و چادرینه ی کوچک از انحنای کوچک معده و اولین بخش اثنی عشر به شکاف عرضی واقع بر سطح احشایی کبد، در محل ورود سیاهرگ و سرخرگ کبدی و خروج مجاری کبدی متصل می شود). سِپسیس (sepsis؛ وجود میکروارگانیسم های بیماری زا یا سم آن ها در خون) ممکن است روی دهد، از این رو انجام کشت خون ضروری است. تنگی نفس در اثر وارد آمدن فشار از مایع صفاق به دیافراگم.

تشخیص التهاب صفاق (پِریتونیت)

تشخیص پریتونیت عمدتاً به وسیله ی علایم بالینی داده می شود. افزایش گلبول های سفید خون (لکوسیتوز) و اسیدوز ممکن است موجود باشند که البته یافته های غیر اختصاصی به شمار می آیند.

در رادیوگرافی ساده شکم، اتساع و تورم روده ها و وجود هوای آزاد در حفره ی صفاقی ممکن است دیده شوند. در صورت مشکوک بودن به پریتونیت علی رغم اقدامات مزبور، لاواژ صفاق، یعنی شستشوی صفاق به منظور مشاهده ی گلبول های سفید، قرمز یا باکتری ها انجام می شود.

درمان التهاب صفاق (پریتونیت)

 ممکن است برای درمان بر حسب شدت بیماری، از اقدامات نگهدارنده عمومی (مانند تجویز مایعات وریدی به مقدار زیاد و اصلاح الکترولیت ها)، آنتی بیوتیک های وریدی یا داخل صفاقی و همچنین جراحی شکم (لاپاروتومی)  استفاده شود