زخم دستگاه گوارشی

[sbu_post_image]

حدود 20 میلیون آمریکایی در طول زندگی خود به دلیل داشتن زخم دستگاه گوارشی مشکلات زیادی را تحمل کرده اند. دوازدهه(قسمت ابتدایی روده کوچک) معمولاً در سنین 30 تا 50 سال و در مردان، 2 برابر خانمها بروز می کنند. این درحالی است که زخم دستگاه گوارشی معده بیشتر در خانمها و آن هم در سنین بالاتر از 60 سال بروز می کند.

بسیاری از خونریزی های گوارشی در نتیجه وجود یک زخم پدید می آیند. هر زخم در اصل بخشی از مخاط معده و یا دوازدهه است که به وسیله اسید معده و یا ترکیبات هضم شده دچار تخریب شده و آسیب دیده است. بسیاری از زخمها شاید ابعاد بسیارکوچکی داشته باشند، اما درد بسیار شدید و طاقت فرسایی دارند.

علایم

شایع ترین علامت زخم دستگاه گوارشی درد سوزشی و یا فشاردهنده ای است که در ناحیه شکم، بین ناف و قسمت فوقانی استخوان سینه حس می شود. درد ناشی از این مشکلات گوارشی معمولاً بین وعده های غذایی ظاهر می شود و در بعضی موارد به اندازه ای شدید است که فرد را از خواب بیدار می کند. درد معمولاً برای چنددقیقه و یا ساعتها طول می کشد و اغلب موارد با خوردن غذا، آنتی اسید و مهارکننده های ترشح اسید تخفیف می یابد. علایم کمتر شایع زخم دستگاه گوارشی شامل تهوع، استفراغ، کاهش اشتها و کاهش وزن و در نهایت خونریزی دستگاه گوارش است.

علل

در گذشته به اشتباه تصور می شد زخمها در نتیجه فشار و به وجود می آید. اما امروزه پزشکان براین باورند که دو عامل اصلی در پدید آمدن زخم های گوارشی دخیل هستند. بسیاری از زخم های دستگاه گوارشی معده و دوازدهه به وسیله عاملی بیماریزا به نام باکتری هلیکوباکترپیلوری به وجود آمده اند. دسته دیگر زخم دستگاه گوارشی، زخمهایی هستند که به دلیل مصرف داروهای گروه NSAID مانند آسپیرین، ایبوپروفن، ناپروکسن سدیم و کتوپروفن به وجود می آیند.

بیشترین درصد زخم دستگاه گوارشی در نتیجه ی حضور هلیکوباکترپیلوری پدید می آیند. اما نکته مهم اینجاست که در معده بسیاری از افراد که زخم معده نیز وجود ندارد، هلیکوباکترپیلوری وجود دارد. پس این خود سبب شد بسیاری از پزشکان براین باور باشند که علاوه بر هلیکوباکترپیلوری، عوامل دیگری نیز همچون ارث و استعداد خانوادگی باید وجود داشته باشد تا زخم معده پدید آید. یکی از پیشرفت های مهم در زمینه درمان عفونت هلیکوباکترپیلوری استفاده از آنتی بیوتیک هاست. پژوهش ها نشانگر آن است که درمان با آنتی بیوتیک ها می تواند حدود 80 تا 90 درصد زخم ها را درمان کند. یکی از درمان های اولیه و اقدامات ابتدایی در درمان زخم دستگاه گوارشی استفاده از مهارکننده های ترشح اسید در معده است.

دومین عامل عمده در شکل گیری و بروز این عارضه مصرف مداوم داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) است. در حال حاضر NSAIDs ها به راحتی در دسترس عموم قرار می گیرند. اگر شما جزءِ کسانی هستید که از این دسته داروها برای درمان زخم دستگاه گوارشی استفاده می کنید باید حتماً در مورد توانایی های این داروها در ایجاد زخم و سایر عوارض جانبی این داروها با پزشکتان مشاوره کنید. اثرات منفی درمان با این داروها (NSAID) با استفاده از روش های جایگزین ، قابل کاهش است. پزشک شاید به شما توصیه کند تا داروهای خود را تغییر دهید و از سایر داروها برای کاهش دردتان بهره ببرید.

عوارض

• خونریزی: خونریزی داخلی که در معده و دوازدهه روی می دهد.
• پارگی زخم: هنگامی که به خوبی درمان نشوند، به مرور زمان مواد و ترکیبات هضمی و اسید معده می تواند زخم را وسیع تر کرده و در این موقع است که سوراخی در جدار عضو درگیر پدید می آید. این عارضه یکی از عوارض جدی زخم دستگاه گوارشی است و بیمار، باید به سرعت در بیمارستان بستری شود.
• انسداد: امکان دارد تورم و اثری که در نتیجه یک زخم پدید می آید، سبب بسته شدن دهانه خروجی معده شود. در این زمان راه خروجی غذا بسته می شود و شخص دچار حالت تهوع و استفراغ و در نتیجه کاهش شدید وزن می شود.

تشخیص

معمولی ترین روش ها برای تشخیص زخم دستگاه گوارشی روش آندوسکوپی یا EGD و یا استفاده از اشعه xاست که به کم آن، قسمت فوقانی دستگاه گوارش بررسی می شود.

• آندوسکوپی: اساس این روش در تشخیص زخم دستگاه گوارشی، استفاده از یک لوله قابل انعطاف ظریف و کوچک است که از راه دهان وارد مری می شود و سپس تا معده و دوازدهه به پیش می رود و کلیه آسیب های این منطقه را بررسی میکند و از کلیه مناطق درگیر و یا غیر درگیر توانایی نمونه برداری دارد. برای انجام این آزمایش برای تشخیص باید از قبل بیمار را کاملاً آرام کرد که این عمل با داروهای آرام بخش صورت می گیرد.
• بررسی قسمت فوقانی لوله گوارش با اشعه x : طی این روش، بیمار یک ماده نشاندار همچون باریم را می بلعد و سپس به بدنش اشعه x تابانده می شود و طی این روش، آناتومی عضو مبتلا به طور دقیق بررسی می شود.
• تست های مورد نیاز برای تشخیص هلیکوباکترپیلوری: چندین آزمایش و تست وجود دارد که می توان با کمک آنها حضور هلیکوباکترپیلوری را تشخیص داد. گرفتن یک نمونه خون از بیمار به راحتی میتواند حضور پادتن های ضد هلیکو باکترپیلوری را مشخص کند. نمونه برداری هم میتواند به وضوح، حضور عامل بیماری زا را نشان دهد.

درمان زخم های گوارشی

در گذشته براین باور بودند که رژیم غذایی، تأثیری بر درمان زخم دستگاه گوارشی ندارد، اما امروزه پزشکان توصیه میکنند که بیماران باید از مصرف بعضی غذاها جداً خودداری کنند. بیمارانی که سیگار می کشند باید هرچه سریع تر سیگار خود را قطع کنند. سیگار سبب می شود روند بهبود زخمها متوقف شود و زخم های گوارشی مدام عود کنند.
معمولاً بیمارانی که به این بیماری مبتلا هستند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (ایبوپروفن، ناپروکسن، ایندومتاسین و…) مصرف نمیکنند مگر اینکه پزشک معالجشان توصیه کند. بسیاری از درمان ها در بهبود زخم دستگاه گوارشی براین اصل بنا شده اند که ترشح اسید در معده را کم کنند. درمان آنتی بیوتیکی بر ضد هلیکوباکترپیلوری می تواند روند ترمیم را سرعت بخشد و از عود زخم ها جلوگیری کند. در صورتی که زخم ها درمان نشوند، ممکن است عوارض زخم ها یعنی خونریزی، سوراخ شدن دیواره معده و انسداد رخ دهد.

خواننده گرامی، پیشنهاد می شود مطلب ” درمان خونریزی گوارشی ” را جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه زخم های گوارشی مطالعه فرمایید.

منبع: کتاب سوزش سردل و خونریزی گوارشی