ضایعات دهانی

شامل: زخم ها (شایعترین)، کیست ها، ندول های سفت، ضایعات خونریزی دهنده، پاپول ها، آبدانک ها، تاول و ضایعات قرمز می باشد. ممکن است روی لب ها، گونه ها، کام سخت و کام نرم، غدد بزاقی، زبان، لثه یا غشاهای مخاطی ایجاد شود.

تشخیص

بررسی تاریخچه: درباره زمان شروع ضایعات دهانی (Mouth lesions) سؤال کنید. درباره درد، بو، خروج ترشحات یا ضایعات پوستی مطلع شوید. یک تاریخچه دارویی درباره حساسیت های دارویی و استفاده از آنتی بیوتیک ها به دست آورید. تاریخچه پزشکی بیمار را درباره ابتلا به بدخیمی ها، بیماری های منتقل شونده از طریق تماس جنسی، استفاده از دارو به صورت داخل سیاهرگی، ابتلا به عفونت های اخیر یا ضربه ثبت کنید. درباره تاریخچه دندانی و عادات بهداشت دهان سؤال کنید.

بررسی جسمی: به محل ضایعات دهانی و ویژگی آنها توجه کنید. لب ها را از نظر رنگ و بافت بررسی کنید. مخاط دهان و زبان را از نظر رنگ، بافت، تقارن و وجود ضایعات دهانی مشاهده و لمس کنید. حلق دهانی را بررسی کنید. دندان ها و لثه ها را مشاهده کنید. گردن را از نظر آدنوپاتی بررسی کرده و لمس کنید.

علل

1- سندرم نقص ایمنی اکتسابی: ضایعات دهانی ممکن است علامت اولیه نقص سیستم ایمنی باشد. سارکوم کارپوزی ممکن است روی کام سخت به صورت ضایعه مسطح و یا برآمده به رنگ قرمز آبی یا ارغوانی باشد. ضایعه ممکن است زخمی و دردناک باشد.

2- کاندیدیازیز: پلاک های نرم و برجسته معمولاً روی مخاط دهان و زبان ایجاد می شود. در شکل تحلیل رونده حاد، ضایعات قرمز و دردناک هستند. در شکل هایپرپلاستیک مزمن ضایعات دهانی سفید رنگ و سفت هستند.

3- لوپوس اریتماتوز دیسکی شکل: نواحی قرمز رنگ همراه با نقاط سفید و خطوط سفید منتشر روی زبان، مخاط دهان و کام ظاهر می شود. سایر یافته ها شامل: ضایعات پوستی روی صورت، رشد فولیکول های مو که با فلس پرشده است و طاسی سر می باشد.

4- اریتم مولتی فرم: شروع وزیکول ها و تاول ها روی لب ها و مخاط دهانی است. ماکول ها و پاپول های قرمز رنگ ممکن است به صورت متقارن روی دست ها، بازوها، پاها، صورت و گردن و احتمالاً در چشم ها و روی اعضای دستگاه تناسلی تشکیل شود. سایر علائم و نشانه ها شامل: بزرگی غدد لنفاوی، تب، ناخوشی، سرفه، گلودرد و درد قفسه سینه، استفراغ، اسهال، درد عضلانی، درد مفاصل، از دست دادن ناخن انگشتان دست، کوری، وجود خون در ادرار و علائم نارسایی کلیه می باشد.

التهاب حاد، زخمی و نکروز دهنده لثه: ظهور ناگهانی زخم های لثه ای که با غشای کاذب سفید مایل به خاکستری پوشیده شده است. سایر علائم و نشانه ها شامل: لثه حساس و دردناک، خونریزی متناوب از لثه، بوی بد تنفس، بزرگی غدد لنفاوی گردن و تب می باشد.

5- سوزاک: زخم های دردناک لب ممکن است همراه با لثه خونریزی دهنده، قرمز و زبر و زبان زخمی و متورم ایجاد شود. در مردان ممکن است سوزش ادرار، ترشح چرکی از مجرای ادراری و دهانه (مآ) ادراری متورم و قرمز پیشرفت کند. سوزاک در زنان ممکن است بدون علامت باشد یا ترشح زرد مایل به سبز گردن رحم وجود داشته باشد.

6- هرپس سیمپلکس نوع یک: آبدانک های کوچک و تحریک کننده روی مخاط دهان متعاقب دوره کوتاهی از سوزن سوزن شدن، خارش، تب و التهاب حلق پیشرفت می کند. آبدانک ها در یک زمینه قرمز رنگ تشکیل شده و سپس پاره شده و یک زخم دردناک و به دنبال این ضایعات دهانی دلمه زردرنگ برجای می ماند. سایر یافته ها شامل: بزرگی غدد لنفاوی در زیر فک فوقانی، افزایش ترشح بزاق، بوی بد تنفس، بی اشتهایی و التهاب قرنیه و ملتحمه می باشد.

7- هرپس زوستر (زونا): آبدانک های دردناک روی مخاط دهان، زبان، زبان کوچک، حلق و حنجره ایجاد می شود. ندول های کوچک و قرمز روی یک سمت قفسه سینه یا بالا و پایین بازوها و پاها ایجاد شده و به سرعت به آبدانک های پر شده از مایع شفاف یا چرک تبدیل می شوند. آبدانک ها خشک شده و دلمه ده روز بعد از جوانه تشکیل می شود. سایر علائم و نشانه ها شامل: تب، ناخوشی، خارش، احساس ذهنی بی حسی و سوزن سوزن شدن یا حساسیت شدید به حس درد و حساسیت در امتداد مسیر عصب حسی گرفتار شده می باشد.

8- لکوپلاک و اریتروپلاک: لکوپلاکیا ضایعه سفید رنگ است که با مالش سطح مخاط برداشته نمی شود. اریتروپلاکیا ضایعه قرمز و متورم است و یک سطح مخملی و نرم دارد.

9- لیکن پلانوس: پاپول های سفید یا خاکستری، مخملی و نرم و نواری شکل است که روی مخاط دهان یا زبان ایجاد می شود. پاپول های بنفش رنگ همراه با خطوط یا نقاط سفید روی ناحیه تناسلی، قسمت تحتانی پشت، مچ پاها و قسمت قدامی تحتانی پاها جوانه زده و با خارش، وجود شیارهای طولی روی ناخن و طاسی سر همراه است.

10- سرطان سلول سنگفرشی: یک زخم بدون درد همراه با حاشیه برجسته و سفت که اکثراً روی لب تحتانی ظاهر می شود.

11- استوماتیت (آفت): در شکل خفیف، ضایعات دهانی منفرد یا متعدد که با غشای خاکستری پوشیده شده است و توسط هاله قرمزرنگی روی مخاط دهان احاطه شده است. در شکل شدید، زخم های بزرگ و دردناکی روی لب ها، گونه ها، زبان و کام نرم ایجاد می شود.

12- سیفلیس: در سیفلیس اولیه معمولاً یک زخم قرمز، بدون درد و منفرد روی لب یا داخل دهان ایجاد می شود. زخم ها به صورت دهانه آتشفشان با لبه های برجسته و موج دار و یک مرکز براق ظاهر می شوند. زخم لب ممکن است به دلمه تبدیل شود. در مرحله ثانویه زخم های متعدد و بدون درد که با پلاک خاکستری رنگی پوشیده شده است. در دهان جوانه می زند، بثوارت ماکولار، پاپولار، پوسچولار یا ندولار روی بازوها، تنه، کف دست، کف پا، صورت و پوست سر ظاهر می شود. سایر علائم و نشانه ها در مرحله ثانویه شامل: بزرگی غدد لنفاوی، سردرد، ناخوشی، بی اشتهایی، کاهش وزن، تهوع، استفراغ، گلوی زخمی، تب خفیف، خونریزی های زنانه خارج از عادات ماهانه و خونریزی پس از مقاربت جنسی است. در مرحله سوم، ندول های سطحی، مزمن و بدون درد یا ضایعات دهانی عمیق گرانولوماتوز روی پوست و غشاهای مخاطی به ویژه زبان و کام ایجاد می شود.

13- لوپوس اریتماتوز سیستمیک: ضایعات دهانی به صورت نواحی قرمز رنگ، خونریزی سوزنی و زخم های سطحی همراه با هاله قرمز رنگ ظاهر می شود که احتمال خونریزی از این ضایعات وجود دارد. یافته های اولیه شامل: التهاب مفصل بدون ایجاد بدشکلی، بثورات پروانه ای روی بینی و گونه ها و حساسیت به نور می باشد.

14- علل دیگر: داروها: داروهای شیمی درمانی موجب التهاب مخاط دهان می شود. همچنین واکنش های حساسیت زا به پنی سیلین، سولفونامیدها، طلا، کینین، استرپتومایسین، فنی توئین، آسپرین و باربیتورات ها می توانند ضایعات دهانی را ایجاد کنند. همچنین استروئیدهای استنشاقی که باری اختلالات ریوی استفاده می شوند می توانند منجر به ضایعات دهانی شود.

15- درمان ها: پرتودرمانی ممکن است باعث ضایعات دهانی شود.

درمان ضایعات دهانی

مراقبت های پرستاری: داروی بی حسی موضعی مثل: لیدوکائین را آماده کنید. بهداشت دهان را رعایت کنید.

نکاتی راجع به کودکان: از علل زخم های دهانی در بچه ها شامل: آبله مرغان، سرخک، تب مخملک، دیفتری و بیماری دست و پا و دهان می باشد. در نوزادان زخم های دهانی می تواند ناشی از برفک یا سیفلیس مادرزادی باشد.

نکاتی راجع به سالمندان: دندان های مصنوعی که به طور نامناسب قرار گرفته است می تواند باعث تحریک، التهاب و زخم شود.

آموزش به بیماران: درباره تحریک کننده هایی که بیمار مبتلا به ضایعات دهانی باید از آنها اجتناب کند آموزش دهید. به بیمار درباره مراقبت مناسب از دهان و بهداشت دهان آموزش دهید. درباره علائم و نشانه هایی که بیمار باید گزارش کند. شرح دهید.

خواننده گرامی:

پیشنهاد می شود مطلب بوی بد دهان و علت بوی بد تنفس  را  جهت کسب اطلاعات بیشتر در زمینه بی اختیاری مدفوع مطالعه فرمایید .