نارسایی کبد با بیماری کبد چه تفاوتی دارد؟
به خاطر داشته باشید که تمایز گذاری بین بیماری کبد و نارسایی کبد اهمیت زیادی دارد. منظور از بیماری کبد هر نوع اختلالی است که باعث بروز التهاب یا آسیب در کبد میشود. بیماری کبد میتواند بر روی عملکرد کامل کبد شما تاثیر بگذارد. نارسائی کبد به وضعیتی گفته میشود که کبد یک بخش از عملکرد خود یا همه توانایی خود برای انجام وظایفش را از دست بدهد که این وضعیت میتواند به علت آسیب دیدگی ناشی از بیماری کبد به وجود بیاید.
مراحل مختلف نارسایی کبد شامل چه مواردی است؟
آسیب دیدگی ناشی از بیماری کبد را میتوان به چند دسته تقسیم کرد که به صورت فزاینده بر روی توانایی کبد برای انجام وظایف حیاتی آن تاثیر می‌گذارد.
التهاب کبد چیست؟
در این مرحله اولیه، کبد بزرگ یا ملتهب میشود. تعداد زیادی از افرادی که دچار التهاب کبد هستند هیچ گونه نشانه و علامتی را تجربه نمی‌کنند. در صورتی که التهاب کبد ادامه پیدا کند احتمال بروز آسیب دیدگی دائمی در آن وجود خواهد داشت.
فیبروز کبدی چیست؟
فیبروز کبد زمانی رخ می‌دهد که کبد ملتهب شروع به تشکیل بافت اسکار نماید. بافت اسکاری که در این مرحله به وجود میآید جای بافت‌های سالم کبد را می‌گیرد و باز هم این بافت‌ها نمی‌توانند وظیفه بافت‌های سالم را انجام دهند. این وضعیت بر روی عملکرد کبد برای انجام وظایف خود به طور مطلوب تاثیر می‌گذارد. تشخیص این اختلال معمولاً دشوار است زیرا اغلب هیچ گونه نشانه و علامتی ندارد.
سیروز کبدی چیست؟
در مرحله سیروز کبدی بافت اسکار شدیدی در کبد شما ساخته میشود. از آنجایی که بافت اسکار سالم بسیار کمی در کبد باقی می‌ماند کبد نمی‌تواند فعالیت‌های خود را به طور صحیح انجام دهد. اگرچه ممکن است شما قبلا هیچ گونه نشانه و علامتی را احساس نکرده باشید با رسیدن به مرحله سیروز کبدی شاهد بروز علائم و نشانه‌های این اختلال خواهید بود.
مرحله آخر بیماری کبدی چیست؟
افرادی که دچار مرحله آخر بیماری کبد میشوند در واقع سیروز کبدی دارند و کبد آنها به شدت دچار از کار افتادگی شده است. بیماری کبدی در مرحله آخر با عوارضی از قبیل هپاتیت، تجمع مایع در شکم، تورم و آسیب مغزی همراه میشود. در این مرحله هیچ یک از روش‌های درمانی به غیر از پیوند کبد توصیه نمی‌شود زیرا سایر روش‌ها عملا هیچ گونه تاثیری در بهبود حال بیمار ندارند.
سرطان کبد چیست؟
منظور از سرطان، رشد و تکثیر غیر عادی سلول‌های بدن است. در صورتی که این فرایند در کبد آغاز شود از این وضعیت تحت عنوان سرطان کبد یاد میشود. اگرچه احتمال بروز سرطان کبد در هر یک از مراحل نارسایی کبدی وجود دارد افرادی که دچار سیروز کبدی هستند بیشتر در معرض ابتلا به سرطان کبد قرار خواهند گرفت. برخی از علائم و نشانه‌های شایع سرطان کبد به شرح زیر می‌باشد:
- کاهش غیر عادی و بدون دلیل وزن بدن
- تورم یا درد شکمی
- از دست دادن اشتها و احساس پری شکم پس از خوردن مقدار کمی از مواد غذایی
- تهوع و استفراغ
- زرد شدن رنگ پوست و چشم (یرقان)
- خارش پوست
علل بروز نارسایی کبدی چیست؟
علل بروز نارسایی کبد به نوع نارسایی کبد – مزمن یا حاد بستگی دارد.
علل بروز نارسایی حاد کبد چیست؟
نارسایی حاد کبد به سرعت به وجود میآید و عوامل متعددی در بروز آن نقش دارند. البته در برخی موارد علت اصلی ابتلا به این اختلال ناشناخته است. برخی از علل احتمالی بروز این اختلال به شرح زیر می‌باشند:
- عفونت ویروسی از قبیل هپاتیت نوع A و Bو E
- مصرف بیش از حد استامینوفن
- واکنش به داروهای تجویز شده از قبیل آنتی بیوتیک، داروهای غیر استروئیدی ضد التهاب و داروهای ضد تشنج
- واکنش به مکمل گیاهی از قبیل ما هوانگ و کاوا کاوا
- اختلالات متابولیکی از قبیل بیماری ویلسون
- اختلالات خود ایمنی از قبیل هپاتیت خود ایمنی
- اختلالاتی که بر عروق کبد تاثیر می‌گذارند از قبیل سندروم بود – کیاری
- قرار گرفتن در معرض سموم از قبیل سمومی که در مواد شیمیایی صنعتی وجود دارند یا مصرف قارچ سمی
علل بروز نارسایی مزمن کبدی چیست؟
نارسایی مزمن کبد علت آسیب دیدگی کبد و به تدریج و با گذر زمان به وجود میآید. این اختلال منجر به سیروز کبدی میشود. در این حالت بخش بزرگی از بافت اسکار روی کبد تشکیل میشود که اجازه نمی‌دهد کبد به طور صحیح به انجام فعالیت‌های خود بپردازد. برخی از علل احتمالی بروز سیروز کبدی به شرح زیر می‌باشند:
- هپاتیت مزمن بی یا هپاتیت سی
- بیماری کبد مرتبط با مصرف مشروبات الکلی
- بیماری کبد چرب غیر الکلی
- بیماری هپاتیت خود ایمنی
- بیماری‌هایی که بر کیسه صفرا تاثیر می‌گذارند از قبیل کلانژیت یا التهاب یکی از مجاری صفراوی
علائم و نشانه‌های نارسایی کبد چیست؟
علائم و نشانه‌های نارسایی حاد کبد چیست؟
نارسایی مزمن کبد اغلب در افرادی به وجود میآید که سابقه بیماری کبدی را ندارند. نارسایی مزمن کبدی یک وضعیت اورژانسی است و بیمار علائم و نشانه‌هایی را تجربه میکند که نیازمند مراجعه فوری به پزشک است. علائم و نشانه‌های نارسایی مزمن کبد میتواند به شرح زیر باشد:
- احساس بیمار بودن
- احساس خستگی و خواب آلود بودن
- تهوع و استفراغ
- تورم یا درد شکمی
- زرد شدن رنگ پوست و چشم
- احساس گیجی
علائم و نشانه‌های نارسایی مزمن کبدی چیست؟
میتوان علائم و نشانه‌های نارسایی مزمن کبدی را به دو دسته علائم اولیه و علایم پیشرفته تقسیم کرد. علائم و نشانه‌های نارسایی مزمن کبد میتواند به شرح زیر باشد:
- احساس خستگی و بی حالی
- از دست دادن اشتها
- تهوع و استفراغ
- درد و ناراحتی خفیف شکمی
برخی از علائم و نشانه‌هایی که نشان دهنده نارسایی مزمن کبد در مرحله پیشرفته است به شرح زیر می‌باشد:
- زرد شدن رنگ پوست و چشم
- خونریزی و کبودی پوست که به سرعت رخ می‌دهد.
- احساس سرگیجه
- تجمع مایع در شکم، بازو یا پاها
- تیره شدن رنگ ادرار
- خارش شدید پوست
نارسایی کبدی چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک برای تشخیص نارسایی کبد به بررسی سابقه پزشکی شما می‌‌پردازد و انجام معاینات جسمانی را شروع خواهد کرد. سپس آزمایشات مختلفی را درخواست خواهد کرد که برخی از آنها به شرح زیر می‌باشند:
- آزمایش آنزیم‌های کبدی، تستی است که به بررسی سطح پروتئین و آنزیم‌های مختلف در خود می‌پردازند تا پزشک بتواند عملکرد صحیح کبد را ارزیابی نماید.
- سایر آزمایشات خونی از قبیل شمارش کامل سلول‌های خونی، تست هپاتیت ویروسی یا اختلالات ژنتیکی که میتوانند باعث آسیب دیدگی کبد شوند نیز درخواست خواهد شد.
- اسکن ام آر آی و سی تی اسکن و سونوگرافی نیز برای مشاهده ساختار کبد درخواست میشود.
- نمونه برداری از بافت کبد به پزشک کمک میکند وجود بافت اسکار را تشخیص درد و بر اساس نمونه تهیه شده علت اصلی بروز مشکلات ایجاد شده را مشخص نماید.
چه روش‌هایی برای درمان نارسایی کبد وجود دارد؟
از آنجایی که آسیب دیدگی کبد منجر به نارسایی کبدی میشود درمان این اختلال با بررسی علت آسیب دیدگی کبد آغاز میشود. به عنوان مثال مصرف داروهای ضد ویروسی میتواند در درمان عفونت هپاتیت ویروسی مفید باشد یا مصرف داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی در درمان هپاتیت خود ایمنی موثر است. تغییر در سبک زندگی نیز به عنوان بخشی از برنامه درمان توصیه میشود. تغییر سبک زندگی میتواند شامل کاهش وزن اضافی بدن، دوری کردن از مصرف مشروبات الکلی و یا اجتناب از مصرف برخی داروهای خاص باشد. آسیب دیدگی ناشی از التهاب و فیبروز کبدی به تدریج و با گذر زمان بهبود پیدا میکند به شرط آن که به طور صحیح شناسایی و درمان شود. آسیب دیدگی کبد ناشی از سیروز کبدی اغلب جبران میشود اما میتوان روند پیشرفت بیماری را آهسته یا متوقف کرد. در افرادی که دچار سیروز کبدی شدید یا بیماری کبد در مرحله آخر میشوند انجام پیوند کبد ضروری خواهد بود. در این شرایط پزشک اقدام به برداشتن کبد میکند و کبد آسیب دیده و بیمار را با کبد سالم فرد دهنده تعویض می‌نماید.
چگونه میتوان نارسایی حاد کبد را درمان کرد؟
معمولاً درمان نارسایی حاد کبد در بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان انجام میشود. اعضای تیم تخصصی درمان به پایدار کردن وضعیت بیمار می‌پردازند و در طول درمان و در دوران بهبود عوارض حاصل از بیماری را کنترل می‌کنند. در صورتی که پزشک به مصرف یک دارو یا واکنش به آن مشکوک شده باشد با تجویز داروهای دیگر اقدام به رفع عوارض داروهای مصرف خواهد کرد. در برخی از افرادی که دچار نارسایی حاد کبدی هستند انجام پیوند کبد توصیه میشود.
چگونه میتوان از نارسایی کبد جلوگیری کرد؟
شما می‌توانید با تغییر در سبک زندگی خود و تلاش برای داشتن کبد سالم از بروز نارسایی کبدی جلوگیری کنید. در بخش زیر به چند نکته مهم اشاره می‌کنیم که به شما برای داشتن کبد سالم کمک خواهد کرد:
- فقط زمانی به مصرف دارو بپردازید که واقعاً به آن نیاز دارید و در خصوص دوز مصرف آن دارو احتیاط کنید و از دستورات پزشک خود پیروی نمایید.
- بدون مشورت با پزشک خود از ترکیب کردن داروها اجتناب کنید.
- سعی کنید تناسب اندام داشته باشید زیرا بین چاقی و چرب بودن کبد ارتباط وجود دارد.
- خود را در برابر هپاتیت A و B واکسینه کنید.
- به طور منظم به پزشک مراجعه کنید تا آزمایشات مخصوص کبد را درخواست نماید. در این شرایط میتوان با درمان و اقدام به موقع از بروز هرگونه مشکلی جلوگیری کرد و از بدتر شدن آنها پیشگیری نمود.
