کیموسی که وارد روده بزرگ می شود، متفاوت با کیموسی است که وارد روده کوچک شده بود. تمام مواد مغذی قابل جذب در روده کوچک جذب شده اند، اما نوعی هضم دیگری در این ناحیه جایگزین می شود. تعداد زیادی از باکتری هایی که در روده بزرگ به سر می برند، هضم کیموس را به پایان می رسانند و از مواد مغذی برای متابولیسم و رشد خود استفاده می کنند. این باکتری ها ویتامین هایی را ایجاد می کنند که می توانند توسط بدن جذب و به کار روند. ویتامین K یکی از این ویتامین ها است که توسط کبد، برای ساخت پروتئین هایی که در انعقاد خون نقش دارند، در روده بزرگ به کار می رود ویتامین K از اهمیت ویژه ای برای ما برخوردار است، چون اگر این باکتری ها در اثر مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک ها از بین بروند، قسمت های مختلف بدن 3-2 روز بعد کمبود دچار خونریزی در روده بزرگ می شوند. این باکتری ها همچنین در ساخت گونه های متفاوتی از ویتامین های گروه B که در متابولیسم نقش مؤثری دارند، فعالیت می کنند. بیش از 8/5 لیتر (9 کوارت) آب که در روده کوچک وجود داشت در این نقطه از بدن برداشته می شود. حدود 1 لیتر (اکوآرت) از دست رفته و در حدود 3 تا 4 اونس (120-90 میلی لیتر) از آب در روده بزرگ جذب می شود و مدفوع برای دفع از بدن شکل می گیرد.
فهرست مطالب
آناتومی روده بزرگ و گوارش
روده بزرگ (شکل زیر) به عنوان لوله ای به طول 5 فوت (1/5 متر) و قطر 2/5 اینچ (6/4 سانتی متر) است. این قسمت لوله، پهن تر از سایر بخش های لوله گوارشی است و مواد را 12 تا 24 ساعت در خود ذخیره می کند، تا از بدن دفع شود. روده بزرگ توسط دریچه ایلئوسکال به روده کوچک متصل می شود. 4 بخش اصلی از روده بزرگ شامل: راست (سکوم)، کولون، رکتوم و کانال مقعد است. سکوم که به روده کوچک متصل است. 6 اینچ (15سانتی متر) طول دارد و به نوعی بخش حفره مانندی از لوله است که مقادیر اندکی از کیموس را تا قبل از رسیدن به کولون، در خود ذخیره می کند. این بخش بلندترین قسمت روده بزرگ به شمار می آید.
آپاندیس که به سکوم وصل است، حدود 3 اینچ (7/5 سانتی متر) طول دارد. آپاندیس از یک طرف به سکوم باز می شود و طرف دیگر آن بسته است. آپاندیس هیچ گونه عملکردی را در گوارش یا جذب و روده بزرگ و دفع بر عهده ندارد، اما توده های بزرگی از بافت لنفوئیدی دارد و می تواند در سیستم ایمنی نقش داشته باشد. آپاندیس به راحتی خم یا مسدود می شود، که التهاب حاصله را آپاندیسیت می گویند. اگر آپاندیس بترکد باکتری های مهار شده در روده بزرگ می توانند به درون حفره شکمی بروند و باعث عفونتی های شدیدی شوند که در صورت عدم مداوا باعث مرگ خواهد شد.
دومین و بزرگترین بخش روده بزرگ کولون نامیده می شود. این بخش بر اساس جهت و شکل به چهار ناحیه تقسیم می شود. پس از اینکه کیموس سکوم را ترک می کند، برای دفع به کولون بالا رونده وارد می شود که در سمت راست شکم قرار دارد. بخشی از کولون که در جلوی معده و درست زیر دیافراگم قرار دارد، کولون عرضی نامیده می شود. در سمت چپ شکم، کولون نزولی دیده می شود، در این قسمت کولون به سمت وسط تنه خم شده و امتداد می یابد. این قسمت به کولون سیگموئید معروف است و این پیچش در آخر به کوچکترین بخش های روده بزرگ که رکتوم و کانال مقعد است، ختم می شود. تفاوت های زیادی بین دیواره روده کوچک و بزرگ وجود دارد. اول اینکه، مخاط روده بزرگ هیچ گونه پرزی ندارند. اپیتلیوم مخاطی نیز از سلول های ستونی و سلول های گابلت تشکیل شده است. تعداد سلول های ترشح کننده مخاط در کل روده بزرگ افزایش یافته است که این امر باعث افزایش مقدار ترشح مخاط می شود.
روده بزرگ شامل سکوم، کولون، رکتوم و کانال مقعد است و این بخش آخرین قسمتی از بدن است که قبل از دفع مواد، تمام مواد مغذی را برداشت می کند.
مخاط به عبور مواد روده ای که تا حد زیادی آب گیری می شوند، کمک می کند. لایه عضلانی شامل دو لایه ماهیچه صاف است، اما لایه بیرونی از سه نوار ماهیچه ای به نام تنیاکولی تشکیل شده است. انقباض های منظم تنیاکولی نوعی وضعیت عضلانی را به وجود می آورد که باعث ظهور مجموعه ای کیسه مانند یا هاسترا شده و به کولون ظاهری حفره مانند می دهد. روده بزرگ مثل یک تکه از ریسمان دیده می شود که هر 2 اینچ آن به صورت گره های شلی به دور قطر محفظه دیده می شود. همانطور که کیموس از طریق روده بزرگ، مسیر خود را ادامه می دهد، از یک کیسه به کیسه دیگر می رود و در هر توقف مخلوط و ذخیره می شود. این فرآیند در دفع، بن بست کره گیری نامیده می شود و در هضم فیزیکی نقش دارد.
همان گونه که در بالا گفته شد، گوارش شیمیایی توسط باکتری ها انجام می شود. این میکروارگانیسم ها به میکروارگانیسم های فلور طبیعی معروف هستند، زیرا آن ها به صورت طبیعی در کولون قرار دارند. ای کولای، باکتری است که توجهات زیادی را به خود جلب کرده و یکی از ارگانیسم های معمول در روده بزرگ به شمار می آید. (این میکروارگانیسم به طور معمول در مجاری ادراری دیده نمی شود، در حالی که بسیاری از مواقع باعث بروز عفونت مجرای ادراری در دفع می شود. در قسمت انتهای مجرای روده ای، سوراخ مقعد قرار دارد که از پیشابراه فاصله زیادی ندارد و برای دفع مدفوع به کار می رود. انتقال باکتری از یک دهانه به دهانه دیگر می تواند باعث عفونت های دردناک مجاری ادرار شود. باکتری های روده ای به هر حال از کربوهیدرات هایی استفاده می کنند که در روده کوچک جذب نشده اند. باکتری ها می توانند مواد زایدی تولید کنند که شامل گازهایی مثل هیدروژن، نیتروژن، متان، هیدروکسید کربن، دی متیل سولفید می باشد. در هر روز حدود نیم لیتر از این گازها تولید می شود. مؤلفه آخر، دی متیل سولفید، عامل اصلی بوی قوی این گازها است. برخی از اسیدها هم تولید می شوند و در غلظت های بیشتر از حد طبیعی، باعث شکم درد، افزایش جنبندگی یا قابلیت حرکت مواد در روده بزرگ و درنهایت دفع به صورت اسهال می شوند.
باکتری ها همچنین اسیدهای آمینه ای را که درون روده بزرگ وارد می شوند به اسیدهای چرب تبدیل می کنند و آن ها را سپس برای دفع به درون مدفوع انتقال می دهند. باکتری ها بیلی روبین را از کبد گرفته و به استرکوبیلین تبدیل می کنند که نوعی ماده شیمیایی است و باعث قهوه ای شدن رنگ مدفوع می شود. اگر هیچ گونه صفرایی از کبد یا از کیسه صفرا به روده بزرگ وارد نشود، مدفوع سفید رنگ و یا خاکستری می شود و در واقع چربی های هضم نشده در آن بالا می رود، چون صفرا برای امولسیفیه کردن چربی های هضم شده وجود ندارد. در واقع سفید شدن رنگ و افزایش محتوی چربی، نشان دهنده این خواهد بود که کیسه صفرا خوب کار نمی کند. شخصی که روده بزرگ نداشته باشد، می تواند به زندگی خود ادامه دهد. در سرطان های مجرای گوارشی، روده بزرگ می تواند برداشته شود و در واقع روده شخص به دیواره شکمی وصل می شود. مدفوع نیز در اینجا در کیسه ای جمع آوری می شود که بیرون شکم قرار داده می شود. این روش کلستومی نامیده می شود. برای تأمین ویتامین هایی که بیشتر در روده بزرگ جذب می گردند باید مراقبت زیادی انجام شود.
خروج مدفوع
فرآیند خارج شدن مدفوع از روده بزرگ را دفع کردن می گویند. در این روند مدفوع وارد رکتوم می شود که در حدود 8 اینچ (20 سانتی متر) طول دارد و سپس به کانال مقعدی روده بزرگ انتقال می یابد. کانال مقعدی کوتاه بوده، 1/5 اینچ (4 سانتی متر) طول دارد و درنهایت به مقعد ختم می شود. دو نوع اسفنکتر عضلانی در کانال مقعدی وجود دارد که یکی از آن ها در ابتدا و دیگری در انتها قرار گرفته اند. هر دو در دفع مدفوع از روده بزرگ مؤثر هستند. در این زمان وقتی محتویات دستگاه گوارش به مقعد می رسد حاوی دو تا سه انس (90-60 میلی لیتر) آب و ترکیبی از نمک های غیر ارگانیک (غیرآلی)، سلول های اپیتلیالمرده و باکتری ها (در حدود 30% وزن)، مواد جذب نشده و مواد هضم نشده در روده بزرگ می باشد. مدفوع کردن بر اساس حرکت کیم یا مدفوع در روده بزرگ به وسیله حرکات پریستالتیک توده در طول روز است که باعث انباشته شدن مدفوع در رکتوم می شود. مدفوع باعث کشیده شدن دیواره رکتال روده بزرگ شده و در نهایت رفلکس روده بزرگ و دفع آغاز می شود. این رفلکس در برگیرنده اعصاب موضعی و دو اسفنکتر در کانال مقعد است. اسفنکتری که در ابتدای کانال قرار دارد. از عضله صاف ساخته شده است. رفلکس روده بزرگ سبب می شود تا اسفنکتر باز شده و مدفوع از کانال مقعد به پایین بیاید. اسفنکتر دوم که از جنس عضله اسکلتی ساخته شده، ارادی است و می تواند به صورت بسته باقی بماند. در این نقطه اعصاب موضعی وجود دارند که سیگنال هایی برای دفع و ایجاد حرکت در روده بزرگ به مغز می فرستند. در نوزاد انسان، این سیگنال نمی تواند به موقع اسفنکتر دوم را بسته نگه دارد و نوزاد به طور ناخودآگاه مدفوع خود را دفع می کند. وقتی که کودکان کمی بزرگتر می شوند و از لگن مخصوص مستراح بچه ها استفاده کنند، می توانند کنترل بسته شدن این اسفنکتر را کم کم به دست آورند در شخصی که به بی اختیاری دچار شده است توانایی بسته نگه داشتن اسفنکتر دوم را از دست می دهد.
فیبر در هر سنی از نوجوان گرفته تا مسن، یکی از اجزاء مهم برای هضم و گوارش است. 2 نوع فیبر وجود دارد: فیبر محلول و فیبر نامحلول. انواع فیبر محلول، در لوبیا، جو، جو دوسر، بروکلی، آلو سیب و خانواده مرکبات یافت می شود. این فیبر با ایجاد حالت ژله مانند حرکت کیموس در دستگاه گوارش و روده بزرگ را کند کرده و با کلسترول متصل می شود. معمولاً حدود دو سوم از کلسترولی که وارد روده بزرگ می شود، دوباره باز جذب می شود. فیبر می تواند کلسترول را در لوله هضمی به دام انداخته و دفع کند و این امر در کاهش کلسترول در بدن و پایین آمدن خطر بیماری های قلبی و سکته مؤثر است. فیبر نامحلول حرکت را در روده بزرگ افزایش می دهد و به افراد در حرکت منظم روده بزرگ و دفع کمک می کند. این نوع از فیبر در پوست میوه ها و سبوس گندم و ذرت یافت می شود. افزایش فیبر در رژیم خطر پیشرفت چاقی، دیابت ملیتوس، آترواسکلروزیس، هموروئید و سرطان کولورکتال را کاهش می دهد.
اسهال
اسهال به معنای دفع مدفوع مایع مکرر است که این شرایط گهگاه برای همه روی داده است. دلایل زیادی برای ایجاد اسهال وجود دارد. اسهال اسمزی زمانی روی می دهد که مقدار زیادی از مواد جذب نشده درون روده بزرگ باقی بماند. برای حفظ این مواد در محلول، معمولاً آب بیشتری در لوله نگهداری می شود. داروهایی که میزان سدیم و سولفات منیزیم زیادی را در خود دارند باعث بروز این اثر در روده بزرگ می شوند. اسهال همچنین زمانی روی می دهد که مخاط ملتهب شوند یا آسیب ببینند. التهاب لوله گوارشی باعث تجمع مقدار زیادی مخاط و خون در روده بزرگ می شود.
نوع خاصی از باکتری ها به نام سالمونلا وجود دارند که باعث بروز تب تیفوئید از طریق حمله به دیواره روده بزرگ می شوند. در واقع این باکتری به دیواره آسیب می رساند و باعث ایجاد التهاب شدید می شود. بازجذب آب که در روده بزرگ انجام می شود می تواند به وسیله سم باکتری ها با مشکل مواجه و باعث تراوش آب در روده شود. یک نوع از ای کولای به نام استافیلوکوکوس و ارگانیسم وابسته دیگری به نام شیگلا باعث بروز اسهال در دفع به این روش می شوند. میکروارگانیسمی که باعث می شود تا وبا ایجاد شود، در نهایت سمی را تولید می کند که سبب دفع مقادیر زیادی از مایع از بدن می شود و در صورت عدم درمان فرد ممکن است، فوت کند. وقتی کیموس فشار وارد می کند، میزان حرکات پریستالسیس (دودی) روده بزرگ افزایش یافته و باعث ایجاد اسهال می شود. این نوع اسهال در دفع می تواند در برخی از موارد توسط مصرف داروها یا استرس نیز حاصل شود. به هر حال و به هر علتی، اسهال به معنای از دست رفتن مایعات و سایر مواد از بدن است. اگر اسهال بر روی روده کوچک اثر بگذارد، مواد غذایی ضروری با مایعات از بدن دفع می شوند. اگر بی کربنات به طور کامل جذب نشود، تعادل اسیدی خون و بافت تحت تأثیر قرار می گیرد. بافت های شخص اسیدی تر شده و پروتئین های بدن نمی توانند به طور طبیعی کار کنند.
برخی از مواد که در نتیجه اسهال، دفع و از دست می روند، الکترولیت ها هستند. دو الکترولیت اصلی شامل سدیم و پتاسیم هستند. کاهش این مواد شیمیایی باعث عدم تعادل الکتریکی در بدن شده و عملکرد قلب و اعصاب را با مشکل مواجه می کند. اگر اتلاف شدید باشد، عملکرد قلب به خطر می افتد و کارآیی سیستم اعصاب مرکزی متوقف می شود. شاید مهمترین آسیبی که اسهال می تواند در دفع ایجاد کند، از دست رفتن آب بدن است. همین که آب از دست می رود، آب درون بافت های بدن که برای نگهداری مایعات خونی لازم است بیرون کشیده می شود و در نهایت باعث از دست رفتن عملکرد طبیعی بافت ها و مرگ خواهد شد.
مدفوع چه چیزی را در مورد بدن به ما می گوید؟ مدفوع حاوی موادی است که از بدن فرد خارج می شوند و می تواند اطلاعاتی از سلامت روده بزرگ او در اختیار ما قرار دهد. همان گونه که در بالا گفته شد، رنگ مدفوع و وجود چربی افزایش یافته می تواند مربوط به کیسه صفرا باشد. این مواد همچنین برای غربالگری یک نوع بدخیمی به نام سرطان کلورکتال به کار رود. این شکل خاص از سرطان که باعث خونریزی به داخل مجرای گوارشی می شود، در مدفوع قابل شناسایی است. اگر سرطان کلورکتال در مراحل اولیه تشخیص داده شود، می توان آن را کنترل کرد و جان شخص را نجات داد. سرطان کلورکتال دومین علت مرگ در مردان و سومین عامل مرگ بار در زنان به شمار می آید.
مسمومیت غذا
مسمومیت غذایی هنگامی اتفاق می افتد که باکتری های موجود در غذا قبل از بلع از بین نرفته باشند. برای مثال اگر غذاها و به ویژه محصولات لبنی در تابستان در معرض هوای گرم قرار بگیرند، شرایط مناسبی برای رشد استافیلوکوکوس ایجاد می شود. اگر غذا در یخچال نگهداری می شود، باکتری ها قادر به رشد و تولید مواد شیمیایی مضر نیستند. اگر مرغ و ماهی که پناهگاه خوبی برای سالمونلا است خوب پخته نشود، افراد بعد از مصرف آن بیمار و دچار مشکلاتی در روده بزرگ و دفع می شوند. همچنین اگر از سطوحی که برای آماده کردن مرغ و ماهی دچار عفونت استفاده شده، برای تدارک غذاهای دیگر استفاده کنیم ممکن است عفونت انتقال پیدا کند. در نتیجه این سطوح باید کاملاً تمیز شوند چون باکتری می تواند به راحتی از این سطوح به غذا انتقال یابد . سالمونلا قبل از بروز نشانه های اسهال شدید در دفع در حدود 12 تا 24 ساعت دوره کمون دارد. این میکروارگانیسم به دیواره روده صدمه زده و می تواند به درون سلول های پوششی نفوذ کرده و به تمام بدن منتقل شود. وقتی این اتفاق افتاد، عفونت در جریان خون و تمام ارگان های بدن پیشرفت می کند و این گونه است که عفونت می تواند زندگی فرد را به خاطر بیندازد.
نتیجه:
مواد هضم شده به شکل کیموس برای دفع به روده بزرگ وارد و به عنوان مدفوع خارج می شوند. روده بزرگ به چهار بخش: سکوم، کولون، رکتوم و کانال مقعدی تقسیم می شود. مسیری بلند که در راستای آن، باکتری ها هضم هر نوع ماده غذایی را که شکسته و یا در روده کوچک جذب نشده، تکمیل می کنند. این باکتری ها عملکرد طبیعی در روده بزرگ دارند و ویتامین هایی را تولید می کنند که بدن به آن ها نیاز دارد، مخصوصاً ویتامین k که برای انعقاد ضرور است.
منبع: کتاب گوارش و تغذیه