سرطان مری مربوط به ایجاد یک تومور سرطانی (بدخیم) در ناحیه مری است. در حقیقت مری لوله‌ای است که غذا را از دهان به معده منتقل می‌کند. این نوع سرطان در بافت‌های داخلی مری ایجاد می‌شود (لوله عضلانی که از طریق آن غذا از گلو به معده منتقل می‌شود). دو نوع سرطان مری وجود دارد که عبارتند از سرطان سلولی سنگ فرشی (سرطانی که در سلول‌های سنگ فرشی مری ایجاد می‌شود) و آدنوکارسینوم (سرطانی که در سلول‌ها شروع شده و باعث ترشح ماده‌های مخاطی و سایر مایع‌های احتمالی می‌شود) می‌باشد. سرطان نوع آدنوکارسینوم رایج‌ترین سرطان مری در بین افراد مبتلا است.
فهرست مطالب
علایم
علائم سرطان مری هنگامی که سرطان مری در مراحل ابتدایی است، معمولاً قابل ملاحظه نیست . در واقع سرطان مری زمانی علائم اولیه خود را نشان می‌دهد که بیماری نسبتا پیشرفت کرده باشد. با پیشرفت علائم بیماری، یک یا چند مورد از علایم زیر را در بیمار می‌توان مشاهده کرد:
- مشکل در بلع غذا (دیسفاژی): این مشکل اغلب جزء علایم اولیه ابتلا به سرطان مری است که در نتیجه تشکیل تومور و تنگ شدن مسیر مری ایجاد می‌شود. در این حالت ممکن است بیمار احساس چسبندگی غذا در زمان بلع داشته باشد. در صورتی که این مشکل تشدید شود، احتمالاً فرد در زمان مصرف مایعات نیز با مشکل مواجه می‌شود.
- حالت تهوع: پس از خوردن غذا (که در واقع باعث برگشت غذایی می‌شود که در ظاهر در مری چسبیده است) بیمار احساس حالت تهوع می کند.
- درد: وجود درد در ناحیه سینه یا پشت سینه در زمان بلع غذا (اودینوفاژی یا بلع دردناک غذا)
- کاهش وزن
- استفراغ خونی
- سرفه: که به طور خاص در زمان بلع غذا مشاهده می‌شود
- گرفتگی صدا
- رفلکس اسیدی: علئم رفلکس معده می‌تواند در مراحل اولیه بیماری مشاهده شود و در زمان پیشرفت سرطان در ناحیه پایین مری نزدیک معده تشدید شود. این علائم شامل درد در ناحیه سینه و سوزش سر دل است. لازم به ذکر است که رفلکس اسیدی در بسیاری از افراد بدون دلیل خاص مشاهده می‌شود و اکثر افراد مبتلا به این مشکل سرطان مری ندارند.
اگر سرطان در سایر بخش‌های بدن پخش شود، سایر علائم متعدد احتمالی ممکن است در بیمار مشاهده شود. تمام علائم بالا می‌تواند در نتیجه سایر بیماری‌ها نیز مشاهده شود. به همین خاطر لازم است آزمایش‌های لازم برای تایید ابتلای فرد به سرطان مری انجام شود.
علت
یک تومور سرطانی از یک سلول غیر عادی ایجاد می‌شود. علت دقیق اینکه چرا یک سلول سرطانی می‌شود مشخص نیست. در این رابطه تصور می‌شود بعضی آسیب‌ها یا تغییرات خاص ایجاد شده در ژن‌های یک سلول باعث ایجاد این مشکل می‌شود. این مشکل باعث می‌شود سلول غیر عادی شده و تکثیر آن از کنترل خارج گردد.
در بسیاری از افراد سرطان مری بدون هیچ دلیل مشخص ایجاد می‌شود. به هر حال، عوامل ریسک خاص می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان گلو را افزایش دهند که این عوامل شامل موارد زیر هستند:
- بالا رفتن سن: این نوع سرطان در بین افراد مسن بیشتر مشاهده می‌شود. اکثر موارد ابتلا به این بیماری در بین افراد بالاتر از 50 سال وجود دارد. این نوع سرطان همچنین رواج بیشتری در بین مردان دارد.
- تغذیه: رژیم غذایی احتمالاً یک عامل موثر در ابتلا به این بیماری است. رژیم‌های غذایی پر چرب احتمالاً می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند و مصرف حجم زیادی از میوه‌ها و سبزیجات می‌تواند خطر ابتلا به بیماری را کاهش دهد. چاقی فرد نیز می‌تواند ریسک ابتلا به سرطان مری را افزایش دهد.
- سیگار کشیدن
- بازگشت اسید معده (رفلکس معده): بیماری رفلکس معده به مری در بعضی افراد به صورت عادی مشاهده می‌شود و می‌تواند باعث التهاب انتهای مری شود. به هر حال، لازم به ذکر است که احتمال ابتلا به سرطان به خاطر این مشکل پایین است و این مشکل در اکثر موارد باعث ابتلا به سرطان نمی‌شود.
- ابتلا به مری بارت: اصطلاح مری بارت نشان دهنده بیماری است که در آن سلول‌های انتهای مری دچار تغییر می‌شود. در بسیاری از موارد این مشکل مربوط به التهاب بلند مدت این سلول‌ها در نتیجه رفلکس اسیدی معده است.
تشخیص
آزمایش‌ها و روش‌های مورد استفاده برای تشخیص سرطان مری شامل موارد زیر هستند:
- آندوسکوپی: در زمان آندوسکوپی، دکتر یک لوله میان تهی را که مجهز به یک دوربین است (اسکوپ) را از گلوی شما پایین می‌فرستد و وارد مری می‌کند. با استفاده از آندوسکوپی پزشک وضعیت بافت مری شما را بررسی می‌کند و به دنبال ناحیه‌هایی می‌گردد که سرطانی شده یا دچار التهاب می‌باشد.
- نمونه برداری: پزشک شما ممکن است از یک اسکوپ مخصوص استفاده کرده و آن را به داخل مری شما وارد کند تا به این ترتیب بتواند یک نمونه از بافت‌های مشکوک به سرطان تهیه کند (نمونه برداری). این نمونه از بافت‌ها در ادامه برای آزمایشگاه ارسال می‌شود تا با بررسی آن وجود هر گونه سلول سرطانی در آن مشخص شود.
مراحل پیشرفت بیماری
هنگامی که ابتلای فرد به سرطان مری تشخیص داده شد، پزشک شما سعی می‌کند میزان (مرحله) پیشرفت سرطان در بدن بیمار را مشخص کند. انجام این کار می‌تواند به تعیین روش درمان سرطان مری کمک فراوان می‌کند. آزمایش‌های مورد استفاده برای تشخیص مرحله پیشرفت سرطان شامل سی تی اسکن و برش نگاری با گسیل پوزیترون (PET) است. مراحل پیشرفت سرطان مری شامل موارد زیر است:
- مرحله 1. این مرحله از سرطان در لایه‌های سطحی سلول‌های مری بیمار مشاهده می‌شود.
- مرحله 2. این مرحله از سرطان به لایه‌های عمیق‌تر مری نفوذ کرده و می‌تواند غدد لنفاوی نزدیک مری را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد.
- مرحله 3. این مرحله از سرطان به عمیق‌ترین لایه‌های دیواره مری نفوذ کرده و بافت‌ها یا غدد لنفاوی بیمار را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- مرحله 4. در این مرحله سلول‌های سرطانی در سایر اعضای بدن بیمار نیز پخش می‌شوند.
درمان
درمان‌های مورد نیاز بیمار برای سرطان مری بر اساس نوع سلول‌هایی که در بیماری آسیب دیده‌اند، مرحله پیشرفت سرطان، سلامت عمومی فرد و نیز اولویت‌های درمانی بیمار بستگی دارد. این درمان‌ها در ادامه شرح داده شده اند.
شیمی درمانی
شیمی درمانی یک درمان دارویی است که در آن از مواد شیمیایی برای از بین بردن و کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. داروهای شیمی درمانی معمولاً قبل یا بعد از عمل جراحی در افراد مبتلا به سرطان مری استفاده می‌شود. شیمی درمانی همچنین می‌تواند به همراه رادیو درمانی مورد استفاده قرار گیرد. در افرادی که سرطان در مراحل پیشرفته باشد و سلول‌های سرطانی در لایه‌های زیرین مری نفوذ کرده باشد، شیمی درمانی می‌تواند به تنهایی برای کاهش علائم و مشکلات ایجاد شده در نتیجه سرطان مورد استفاده قرار گیرد. لازم به ذکر است که عوارض جانبی شیمی درمانی مشاهده شده در هر بیمار بستگی به داروهای مورد استفاده برای شیمی درمانی دارد.
عوارض جانبی
رایج‌ترین عوارض جانبی شیمی درمانی شامل موارد زیر هستند:
- استفراغ کردن
- ریزش مو
- حالت تهوع
- زخم‌های دهانی
- خستگی
این عوارض جانبی معمولاً موقت هستند و باید با پیشرفت درمان کاهش پیدا کنند. روش های شیمی درمانی اغلب به همراه عمل جراحی و رادیو درمانی استفاده می‌شوند و به این ترتیب می‌توان بهترین درمان ممکن را بر روی سلول‌های سرطانی انجام داد.
پرتو درمانی
در پرتو درمانی یا رادیو تراپی از پرتوهای پر انرژی برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این پرتوها می‌تواند از یک ماشین خارج از بدن بیمار ساطع شده و به سلول‌های سرطانی تابانده شود (پرتو درمانی خارجی) یا اینکه تابش پرتو از داخل بدن نزدیک سلول‌های سرطانی انجام شود (پرتو درمانی داخلی).
رادیو تراپی معمولاً به همراه شیمی درمانی در افراد مبتلا به سرطان مری استفاده می‌شود. این روش درمانی می‌تواند قبل یا بعد از عمل جراحی برای بیمار استفاده شود. رادیو درمانی همچنین برای کاهش عوارض سرطان مری پیشرفته همچون زمانی که یک تومور به میزان زیاد رشد کرده و باعث توقف عبور غذا از مری به معده شود، موثر می‌باشد.
- رادیو تراپی خارجی: رادیو درمانی یک روش درمان سرطان است که از پرتوهای پر انرژی برای کمک به کاهش مقدار تومور و تسکین درد استفاده می‌کند. رادیو درمانی برای سرطان مری باید عمل بلع بیمار را ساده کند، زیرا این روش می‌تواند باعث کاهش حجم تومورهای ایجاد شده شود و به این ترتیب انسداد مری کاهش پیدا می‌کند.
- رادیو تراپی داخلی (براکی تراپی): در برخی موارد، پرتو درمانی ممکن است از داخل بدن بیمار به جای منبع خارجی استفاده شود. در اصطلاح به این روش درمانی براکی تراپی گفته می‌شود.
ترکیب شیمی درمانی با پرتو درمانی می‌تواند شانس اثربخشی هر روش درمانی را افزایش دهد. ترکیب شیمی درمانی و رادیو تراپی می‌تواند تنها روش مورد استفاده برای درمان بیمار باشد یا از این روش درمانی قبل از انجام عمل جراحی استفاده شود. به هر حال ترکیب شیمی درمانی با رادیو تراپی می‌تواند احتمال و شدت عوارض جانبی مشاهده شده در بیمار را افزایش دهد.
درمان گیاهی، تغذیه و طب سنتی
داروهای گیاهی می‌تواند به عنوان یک روش درمانی از درمان‌های طبیعی و غیر سمی برای درمان کلی فرد و تسریع بهبود بیماری استفاده شود. داروهای گیاهی می‌تواند مجموعه‌ای از مشکلات فرد شامل مشکلات گوارشی، مسائل تنفسی، سندروم خستگی مزمن و سرطان را درمان کنند. در طول درمان، متخصص داروهای گیاهی به شما استفاده از درمان‌های طبیعی خاص را پیشنهاد می‌کند که می‌تواند نقش موثر در تقویت سیستم ایمنی و نیز کاهش عوارض جانبی بیماری داشته باشد. این روش‌های درمانی شامل موارد زیر هستند:
- آماده سازی داروها و مشتقات گیاهی: شامل عصاره‌های گیاهی و انواع مختلف چای‌ها.
- مکمل‌های غذایی: شامل ویتامین‌ها، مواد معدنی و اسید امینه.
- درمان‌های هومیوپاتی: دوزهای بسیار کم عصاره‌ها و مواد معدنی طبیعی است که می‌تواند به آرامی باعث تقویت بدن و بهبود سیستم ایمنی شود.
- درمان فیزیکی و نرمش درمانی: شامل ماساژ و سایر تکنیک‌های مشابه مورد استفاده برای عضلات و مفاصل به منظور درمان خستگی ناشی از سرطان مری.
- آب درمانی: که در آن از آب گرم و سرد و سایر درمان‌های مشابه برای بهبود وضعیت خستگی و ناراحتی بیمار استفاده می‌شود.
- توصیه برای اصلاح سبک زندگی: بعضی از علایم سرطان مری را می‌توان با نرمش، اصلاح نحوه خواب، تکنیک‌های کاهش استرس و نیز استفاده از مکمل‌های غذایی درمان کرد.
- طب سوزنی: متخصص درمان گیاهی ممکن است برای بهبود بیمار از روش‌های درمانی مبتنی بر طب سوزنی نیز استفاده کند.
علاوه بر حالت تهوع و خستگی، داروهای گیاهی می‌تواند به کاهش سایر عوارض جانبی معمول مربوط به درمان سرطان مری همچون اسهال، کم آبی بدن و مشکلات مربوط به بلع غذا کمک کند.
جراحی
عمل جراحی برای برداشتن سلول‌های سرطانی می‌تواند به تنهایی یا به همراه سایر روش‌های درمانی مورد استفاده قرار گیرد. عمل‌های جراحی مورد استفاده برای درمان سرطان مری شامل موارد زیر هستند:
- عمل جراحی برای برداشتن تومورهای بسیار کوچک: اگر سلول‌های سرطانی بیمار بسیار محدود و کم باشند، یا محدود به لایه‌های سطحی مری بوده و هنوز پخش نشده باشند، جراح ممکن است پیشنهاد دهد سلول‌های سرطانی به همراه بخشی از بافت سالم اطراف آن برداشته شوند. عمل جراحی برای درمان سرطان مری در مراحل اولیه بیماری می‌تواند با استفاده از یک آندوسکوپ که از گلوی فرد پایین داده شده و به مری وارد می‌شود، انجام شود.
- جراحی برای برداشتن یک بخش از مری (ازوفاژکتومی): در زمان جراحی ازوفاژکتومی، جراح بخشی از مری بیمار را که دارای تومورهای سرطانی است به همراه غدد لنفاوی اطراف آن بر می‌دارد. در این حالت بخش باقیمانده مری مجدداً به معده متصل می‌شود. معمولاً این کار با بالا کشیدن معده برای رسیدن به بخش باقیمانده مری انجام می‌شود.
- جراحی برای برداشتن بخشی از مری و بخش بالای معده بیمار (ازوفاگوگاستروستومی): در زمان انجام عمل جراحی ازوفاگوگاستروستومی، جراح بخشی از مری، غدد لنفاوی اطراف آن و بخش بالای معده بیمار را بر می‌دارد. در این حالت بخش باقیمانده معده در ادامه بالا کشیده می‌شود و مجددا به بخش باقیمانده مری متصل می‌شود. در صورت لزوم، می‌توان بخشی از روده بزرگ را برای کمک به اتصال معده و مری مورد استفاده قرار داد.
جراحی سرطان مری دارای ریسک و عوارض جانبی متعدد همچون عفونت، خونریزی و ترشح مایع از بخش باقیمانده مری است که مجدداً به معده متصل می‌باشد. جراحی مورد نیاز برای برداشتن مری را می‌توان به صورت باز با استفاده از شکاف‌های بزرگ یا با استفاده از ابزارهای خاص جراحی از طریق ایجاد چند شکاف کوچک بر روی پوست (لاپاراسکوپی) انجام داد. در این حالت نحوه انجام عمل جراحی بستگی به شرایط بیمار و تجارب و اولویت‌های مورد نظر جراح دارد.
درمان‌های قابل استفاده برای انسداد مری و مشکلات بلع غذا می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- آزاد کردن انسداد مری: اگر سلول‌های سرطانی مری باعث تنگ شدن این لوله شوند، جراح ممکن است از یک آندوسکوپ و ابزارهای خاص برای وارد کردن یک لوله فلزی (استنت) برای باز نگه داشتن مری استفاده کند. سایر انتخاب‌های موجود در این حالت شامل جراحی، پرتو درمانی، شیمی درمانی، لیزر درمانی و درمان فوتو دینامیک است.
- استفاده از لوله غذا دهی: پزشک ممکن است به شما پیشنهاد دهد از یک لوله غذا دهی در صورتی استفاده کنید که با مشکل بلع مواجه بوده یا عمل جراحی مری انجام داده باشید. یک لوله غذا دهی امکان وارد شدن مستقیم غذا به معده یا روده کوچک را فراهم می‌کند و به این ترتیب امکان بهبود مری پس از درمان سرطان مری ایجاد می‌گردد.
پیشگیری
شما می‌توانید از اقدامات مشخص برای کاهش ریسک ابتلا به سرطان مری استفاده کنید. برای مثال در این رابطه می‌توان به موارد زیر توجه کرد:
- اجتناب از دخانیات: اگر شما سیگاری هستید، با دکتر خود درباره روش‌های ترک سیگار صحبت کنید. در این رابطه می‌توان از داروها و مشاوره‌های تخصصی استفاده کرد.
- میوه‌ها و سبزیجات بیشتری مصرف کنید: مجموعه متنوعی از میوه‌ها و سبزیجات موجود در بازار را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
- حفظ وزن در سطح مناسب: اگر شما دچار اضافه وزن یا چاقی هستید، با دکتر خود درباره روش‌هایی که می‌تواند باعث کاهش وزن شود صحبت نمایید. سعی کنید از روش‌های کاهش وزن آهسته و با ثبات برای کاهش وزن نیم کیلو تا یک کیلو در هر هفته استفاده نمایید.
علایم سرطان مری معمولا در مراحل پیشرفته بروز می یابد. البته علائم یاد شده در مقاله به این معنا نیست که شما مبتلا به سرطان مری هستید، بلکه در صورت مشاهده علایم یاد شده برای تشخیص علت آن به پزشک مراجعه کنید. این نوع سرطان ممکن است در هر سنی (جوانان، کودکان و سالمندان) فرد را مبتلا سازد، اما عمدتا در افراد سالمند بروز می یابد. پزشک با توجه به مراحل پیشرفت بیماری اقدام به تجویز روش درمانی مناسب از جمله دارو، شیمی درمانی، پرتو درمانی و عمل جراحی می نماید.
