مدفوع به رنگ خاک رس (Glay- Colored stools) به دلیل تخریب سلول های کبدی یا انسداد مجاری صفراوی است که با تشکیل یا آزادسازی رنگدانه های صفراوی تداخل ایجاد می کند. به طور شایع با زردی و ادرار تیره رنگ همراه است.
فهرست مطالب
تشخیص
بررسی تاریخچه: درباره زمان شروع مدفوع به رنگ قرمز وخاک رس سؤال کنید. علائم و نشانه های همراه شامل: درد شکمی، تهوع و استفراغ، خستگی، بی اشتهایی، کاهش وزن و ادرار تیره رنگ را کشف کنید. درباره اشکال در هضم غذاهای چرب یا وعده های غذایی سنگین سؤال کنید. توجه کنید آیا بیمار به آسانی دچار کبودی می شود. تاریخچه پزشکی بیمار را ثبت کنید. به اختلالات کیسه صفرا، کبد یا لوزالمعده توجه کنید. درباره بررسی های اخیر با باریم یا استفاده از آنتی اسیدها سؤال کنید. به سابقه افراط در مصرف مشروبات الکلی (الکلیسم) توجه کنید. درباره تماس با مواد سمی اطلاع کسب کنید.
بررسی جسمی: علائم حیاتی را ثبت کنید. بیمار را از لحاظ ابتلا به زردی بررسی کنید. شکم را از نظر اتساع و آسیت مشاهده کنید. شکم را از لحاظ کاهش صداهای روده ای سمع کنید. شکم را از لحاظ وجود توده ها و حساسیت برگشتی دق و لمس کنید.
علل
1- سرطان بدخیم مجرای صفراوی: مدفوع به رنگ قرمز ، ممکن است با زردی، خارش، بی اشتهایی، کاهش وزن، افزایش احتمال خونریزی و وجود توده قابل لمس همراه باشد. درد ممکن است در ربع فوقانی راست شکم یا اپیگاستر وجود داشته باشد.
2- سیروز صفراوی: مواد دفعی به رنگ خاک رس معمولاً در پی خارش بدون علت وجود دارد که در زمان خواب بدتر می شود. ضعف، خستگی، کاهش وزن و درد مبهم شکمی سایر علائم و نشانه ها می باشد. سایر یافته ها شامل: زردی، افزایش رنگدانه پوست، علائم سوءجذب، درد استخوان و پشت، استفراغ خونی، آسیت، ادم، بزرگی بدون درد و سفت کبد و گزانتوما (رسوبات چربی روی پوست) در کف دست، کف پا و آرنج ها می باشد.
3- کلانژیت اسکلروزان: مدفوع به رنگ قرمز ، زردی مزمن یا متناوب، خارش، درد ربع فوقانی راست شکم ، ضعف، خستگی، لرز و تب رخ می دهد.
4- سنگ صفراوی: انسداد مجرای مشترک صفراوی ممکن است موجب دفع مدفوع به رنگ خاک رس شود. نشانه های همراه شامل: سؤهاضمه و کولیک صفراوی می باشد. درد ربع فوقانی راست طی چندین ساعت تشدید یافته و ممکن است به اپیگاستر یا شانه منتشر شود و با آنتی اسید تسکین می یابد. درد با افزایش تعداد ضربان قلب، بی قراری، تهوع، عدم تحمل غذاهای معین، استفراغ، حساسیت قسمت فوقانی شکم، تب و لرز و زردی همراه می باشد.
5- سرطان بدخیم کبدی: کاهش وزن، ضعف و بی اشتهایی مقدم بر مواد دفعی به رنگ خاک رس است. یافته های دیررس: کبد بزرگ، ندولار و سفت، زردی، درد ربع فوقانی راست شکم، آسیت، ادم وابسته و تب می باشد.
6- التهاب کبد: دفع مدفوع به رنگ قرمز نشانه شروع مرحله زردی است. علائم همراه شامل: کاهش خفیف وزن، ادرار تیره رنگ، بی اشتهایی، زردی و کبد بزرگ و حساس می باشد. یافته ها در طول مرحله زردی شامل: تحریک پذیری، درد ربع فوقانی راست شکم، بزرگی طحال، بزرگی گره های لنفاوی گردنی و خارش شدید می باشد.
7- سرطان بدخیم لوزالمعده: انسداد مجرای مشترک صفراوی ممکن است باعث رنگ خاک رسی مدفوع شود. یافته های اصلی همراه شامل: درد شکمی یا درد پشت، زردی، خارش، تهوع و استفراغ، بی اشتهایی، کاهش وزن، خستگی، ضعف و تب می باشد. سایر یافته ها شامل: اسهال، ضایعات پوستی، بی ثباتی عاطفی، بزرگی طحال و خونریزی از دستگاه گوارش می باشد.
8- التهاب حاد لوزالمعده: علائم و نشانه ها شامل: تهوع، استفراغ، تب، سفتی و حساسیت شکمی، کاهش صداهای روده ای و سمع کراکل در قاعده ریه ها می باشد.
9- سایر علل: جراحی مجرای صفراوی: جراحی مجرای صفراوی ممکن است باعث انقباض مجرای صفراوی و در نتیجه موجب دفع مدفوع به رنگ قرمز می شود.
درمان مدفوع به رنگ قرمز
مراقبت های پرستاری: بیمار را برای انجام آزمون های تشخیصی آماده کنید. بیمار را به استراحت کردن در بستر تشویق کنید. طبق دستور پزشک واکسن هپاتیت A و B را تزریق کنید.
نکاتی راجع به کودکان: دفع مدفوع به رنگ قرمز ممکن است در شیرخواران مبتلا به انسداد مادرزادی مجرای صفراوی رخ دهد.
نکاتی راجع به سالمندان: به دلیل اینکه بیماران سالمند مبتلا به سنگ های صفراوی بیشتر در معرض خطر پیشرفت عوارض قرار دارند جراحی باید مد نظر قرار گیرد.
آموزش به بیمار
راه های کاهش درد شکمی ناشی از دفع مدفوع به رنگ قرمز را شرح دهید. رژیم غذایی مناسب برای بیمار را آموزش دهید. ضرورت وجود محیط آرام را شرح دهید. اهمیت اجتناب از مصرف الکل را تأکید کنید.