بایگانی دسته ی مقالات

بیماری کبد چرب بدان معنی است که چربی در کبد شما انباشته شده است. این انباشتگی ممکن است در عملکرد کبد شما برای دفع سموم از خون اختلال ایجاد کند. افرادی که مقادیر زیادی الکل می‌نوشند ممکن است دچار چربی کبد شوند اما این عارضه مشابه بیماری کبد چرب نیست.

 انواع بیماری کبد چرب 

پزشکان بیماری کبد چرب را به دو نوع تقسیم‌بندی می‌کنند. اگر کبد شما چرب باشد ولی به آن آسیبی وارد نشده باشد به آن بیماری کبد چرب غیرالکلی گفته می‌شود. اگر چربی در کبد شما با علائم التهاب همراه باشد و سلول‌های کبد نیز دچار آسیب‌دیدگی شده باشند به آن بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی گفته می‌شود.

 علائم کبد چرب 

گاهی اوقات به بیماری کبد چرب، بیماری خاموش کبد نیز گفته می‌شود زیرا ابتلا به آن، علامتی ندارد. کبد بیشتر افراد مبتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی دچار آسیب‌دیدگی سلولی نمی‌شود. برخی افراد مبتلا به کبد چرب ممکن است دچار بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی شوند.

ابتلا به بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی ممکن است با علائمی همراه باشد اما بروز این علائم ممکن است چندین سال طول بکشد. اگر کبد شما به دلیل ابتلا به بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی دچار آسیب‌دیدگی شود این آسیب‌دیدگی‌ها دائمی بوده و باعث سخت شدن یا سیروزی شدن کبد شما می‌شود.

برخی علائم ابتلا به بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی عبارتند از:

• احساس خستگی شدید
• ضعف
• کاهش وزن
• زرد شدن رنگ پوست یا چشم‌ها
• عنکبوتی شدن عروق خونی روی پوست
• خارش طولانی مدت

اگر بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی که به سیروز تبدیل شود ممکن است باعث بروز علائمی نظیر احتباس آب، خونریزی داخلی، از بین رفتن عضلات و گیجی شود. افراد مبتلا به سیروز به مرور زمان دچار نارسایی کبدی شده و باید تحت عمل پیوند کبد قرار گیرند.

 چه کسانی در معرض ابتلا به بیماری کبد چرب قرار دارند؟ 

پزشکان هنوز علت دقیق ابتلا به بیماری کبد چرب را نمی‌دانند اما بر این باورند که چاقی مهم‌ترین دلیل ابتلا به این بیماری است. چاقی در دهه گذشته دو برابر شده است و پزشکان شاهد افزایش مداوم ابتلا به بیماری کبد چرب هستند. با این که کودکان و بزرگسالان نیز ممکن است به بیماری کبد چرب مبتلا شوند اما این بیماری بیشتر در میانسالی اتفاق می‌افتد.

برخی عواملی که احتمال ابتلا به کبد چرب را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• چاق بودن
• بالا بودن سطح چربی خون؛ هم تری گلیسیرید و هم آل دی آل (کلسترول بد)
• ابتلا به دیابت یا پری دیابت
• بالا بودن سطح فشار خون

 تشخیص 

ابتلا به بیماری کبد چرب، علامتی ندارد و معمولاً زمانی تشخیص داده می‌شود که عملکرد کبد در آزمایش‌های دوره‌ای خون مورد بررسی قرار می‌گیرد. پزشک ممکن است در صورت عادی نبودن نتایج آزمایش، مشکوک به ابتلا به این بیماری شود به خصوص اگر شما چاق باشید. نوشیدن مقادیر زیاد الکل و ابتلا به عفونت ممکن است باعث غیرعادی شدن نتایج آزمایش خون شود.

مطالعات تصویری از کبد نیز ممکن است انباشتگی چربی را نشان دهند اما تنها راه تشخیص ابتلا به بیماری کبد چرب، بایوپسی یا نمونه‌برداری از کبد است. برای بایوپسی کبد، یک سوزن بلند از طریق پوست وارد کبد شده و قسمت کوچکی از بافت آن را برای بررسی در زیر میکروسکوپ برمی‌دارد. مراحل تشخیص ابتلا به این بیماری به شرح زیر است:

• اگر کبد شما چرب باشد اما التهاب وجود نداشته باشد و بافت آن نیز آسیب ندیده باشد احتمالاً شما به بیماری کبد چرب غیرالکلی مبتلا هستید
• اگر کبد شما چرب و ملتهب باشد و دچار آسیب‌دیدگی شده باشد، احتمالاً شما به بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی مبتلا شده‌اید.
• اگر بافت اسکار که به آن فیبروز گفته می‌شود در کبد شما شکل گرفته باشد ممکن است شما دچار سیروز کبدی شده باشد.

تشخیص ابتلا به بیماری کبد چرب با فیبرو اسکن 

بیشتر بیماران علائم مشخصی ندارند ولی برخی افراد ممکن است احساس گزگز در سمت راست شکم خود داشته باشند که مدت طولانی باقی می‌ماند. علائم ابتلا به فیبروز کبدی عبارتند از خستگی و بزرگ شدن شکم. این بیماری ممکن است با بررسی نتایج آزمایش خون یا چک آپ سالانه تشخیص داده شود. تشخیص و درمان به موقع به کاهش ابتلا به عوارض و مشکلات بیشتر کمک می‌کند.

امروزه یک ابزار خوب برای تشخیص ابتلا به این بیماری، فیبرواسکن با پارامتر میرایی کنترل‌شده (کپ) است. با استفاده از این تکنولوژی می‌توان ابتلا به فیبروز کبد را در مراحل اولیه آن تشخص داده و شدت آن را نیز ارزیابی نمود. با کمک این روش می‌توان نگرشی درست در مورد میزان انباشتگی چربی در کبد به دست آورد و پزشکان می‌توانند برنامه درمانی مناسب برای پیشگیری از عوارض بعدی آن را به بیمار ارائه نمایند.

عملکردها 

دو عملکرد وجود دارد:

• در فیبرواسکن از امواج صوتی و اولتراسوند و اندازه‌گیری سرعت موجی که از بازتاب داده می‌شود برای تعیین شدت فیبروز کبدی استفاده می‌شود. این اصل بیان می‌دارد که هر چه صوت با سرعت بیشتری برگشت داده شود احتمال سخت شدن کبد بیشتر است.
• پارامتر با میرایی کنترل‌شده: در امواج صوتی ارسالی به کبد و برای اندازه‌گیری مقاومت به کار برده می‌شود. هر چه غلظت چربی بیشتر باشد، مقاومت نیز بیشتر خواهد شد (مقاومت بر اساس دسی‌بل بر متر اندازه‌گیری می‌شود)

 مزایای استفاده از فیبرواسکن با کپ 

آماده شدن برای انجام این آزمایش ساده است؛ نیازی به ناشتا بودن نیست و سریع انجام می‌شود و تنها در یک جلسه دیدی کلی از کبد ارائه می‌دهد.

فیبرواسکن ظرف مدت 8 تا 10 دقیقه انجام می‌شود و بسیار دقیق است زیرا در عمق 6.5 سانتی‌متر در 3 سانتی‌متر نفوذمی کند. نتایج نیز بلافاصله پس از انجام اسکن آماده بوده و عوارضی هم به دنبال ندارد. این آزمایش‌ها را می‌توان به دفعات مورد نیاز انجام داد زیرا عوارض جانبی منفی ندارد، بیمار نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارد و بلافاصله پس از انجام آزمایش می‌تواند به خانه بازگردد. به علاوه، این یک فرایند گران و پرهزینه نیست.

 محدودیت‌های انجام فیبرواسکن با کپ

وجود تومور یا سرطان در کبد را نمی‌توان با این روش تشخیص داد و برای بیمارانی که شاخص توده بدنی آنها بیش از 28 کیلوگرم بر مترمربع است نیز قابل استفاده نیست. به کارگیری این روش برای زنان باردار و بیماران مبتلا به آسیت (آب آوردن شکم) نیز مجاز نیست. همچنین بیمارانی که از پیس میکر و ایمپلنت‌ها استفاده می‌کنند نیز نمی‌توان از این روش استفاده کرد و بیماران قلبی و بیماران مبتلا به سرطان پیشرفته و برخی بیماری‌های دیگر نیز نمی‌توانند تحت این آزمایش قرار گیرند.

 نحوه انجام فرایند

بیمار باید به طور ثابت دراز کشیده و هر دو دست خود را بالای سر خود ببرد، سپس یک ژل در سمت راست وی مالیده شده و فرایند اولتراسوند شروع می‌شود. این فرایند ممکن است 10 مرتبه انجام شود و هر جلسه نیز حدود 8 تا 10 دقیقه طول می‌کشد. دستورالعمل خاص دیگری برای انجام این آزمایش وجود ندارد.

روش‌های درمانی دیگر برای درمان کبد چرب 

اگر شما به بیماری کبد چرب غیرالکلی مبتلا باشید و بیماری دیگری نداشته باشید، نیازی به درمان خاصی ندارد اما باید سبک زندگی خود را تغییر دهید تا چربی‌های انباشته شده در کبد شما کنترل شده یا از بین بروند. برخی از این تغییرات عبارتند از:

• کاهش وزن
• کاهش کلسترول و تری گلیسیرید خون
• کنترل دیابت
• مصرف دارو مانند داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک
• پرهیز از مصرف الکل

اگر شما به بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی مبتلا شده باشید، دارویی برای درمان و از بین بردن چربی‌های انباشته شده وجود ندارد. در برخی موارد، کبد به صورت نقطه‌ای آسیب دیده یا حتی روند بیماری معکوس می‌شود اما در برخی دیگر ممکن است این بیماری پیشروی می‌کند. اگر شما به بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی مبتلا باشید باید همه بیماری‌های مرتبط با کبد چرب را کنترل کنید. برخی اقدامات درمانی و تغییرات لازم در سبک زندگی عبارتند از:

• کاهش وزن
• مصرف داروهایی برای کاهش کلسترول یا تری گلیسیرید
• مصرف داروهایی برای کاهش فشار خون
• مصرف داروهایی برای کنترل دیابت
• محدود کردن مصرف داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک
• پرهیز از مصرف الکل
• مراجعه به یک متخصص بیماری‌های کبدی

میزان تأثیر برخی داروها مانند آنتی‌اکسیدان‌هایی نظیر ویتامین E برای درمان بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی تحت مطالعه هستند. دانشمندان همچنین بر روی برخی داروهای دیابت برای بیماری استاتوهپاتیت غیرالکلی مطالعه می‌کنند که حتی اگر شما به بیماری دیابت مبتلا نباشید برای درمان بیماری کبد چرب تجویز می‌شوند.

 زندگی کردن با وجود ابتلا به بیماری کبد چرب 

اگر شما به بیماری کبد چرب مبتلا هستید و باید با آن زندگی کنید باید تا می‌توانید در مورد بیماری خود اطلاعات کسب کنید و با تیم پزشکی خود همکاری خوبی داشته باشید. از آنجا که بسیاری از داروها به کبد آسیب وارد می‌کنند، همیشه پزشکان خود را نسبت به داروهایی که مصرف می‌کنید اعم از داورهای بدون نیاز به نسخه پزشک، مکمل‌های غذایی و ویتامین‌ها مطلع کنید. اقدامات دیگر برای مدیریت بیماری کبد چرب عبارتند از حفظ وزن سالم، پیروی از یک رژیم غذایی سالم، ورزش کردن منظم و پرهیز از مصرف الکل.

جراحی پیوند کبد، یک روش جراحی برای تعویض کبد آسیب دیده با یک کبد سالم فردی دیگر می‌باشد. در این جراحی، ممکن است کل کبد و یا فقط بخشی از آن پیوند داده شود. در اکثر موارد، کبد سالم اهدایی از بدن یک فرد مرده می‌باشد. گاهی اوقات، یک فرد زنده و سالم می‌تواند بخشی از کبد خود را اهدا کند. این اهدا کننده‌ی زنده ممکن است یکی از اعضای خانواده‌ی خود بیمار باشد. یا شاید نسبتی با بیمار نداشته ولی گروه خونی وی با گروه خونی بیمار به خوبی مطابقت داشته باشد. افرادی که بخشی از کبدشان را اهدا می‌کنند، با وجود از دست دادن یک قسمت از کبدشان، می‌توانند کبدی سالم داشته باشند.

کبد، تنها عضوی از بدن است که می‌تواند برای بافت‌های از دست رفته یا آسیب دیده‌ی خود، بافت سالمی را جایگزین کند (احیا کند). کبد اهدایی خیلی زود بعد از جراحی رشد کرده و به سایز نرمال خود برمی‌گردد. بخشی از کبد جدید را دریافت کرده‌اید نیز در طی چند هفته، رشد کرده و به اندازه‌ی نرمال می‌رسد.

دلایلی که ممکن است فرد به عمل پیوند کبد نیاز داشته باشد

هنگامی که کبد کار نکند، نمی‌توانید زندگی کنید. اگر کبد از عملکرد صحیح خود متوقف شود، ممکن است به عمل پیوند کبد نیاز پیدا کنید. عمل پیوند کبد در صورتی ممکن است توصیه شود که به مرحله‌ی نهایی بیماری کبدی خود (نارسایی مزمن کبدی) رسیده باشید. این یک بیماری کبدی جدی است که جان بیمار را به خطر می‌اندازد. این مشکل می‌تواند براثر مشکلات متعددی در کبد رخ دهد.

سیروز کبدی، یکی از علل شایع و معمول رسیدن بیماری کبدی به مرحله‌ی نهایی است. این یک بیماری مزمن کبدی است. سیروز کبدی هنگامی رخ می‌دهد که بافت آسیب دیده جایگزین بافت سالم در کبد می‌شود. این بیماری باعث می‌شود که کبد دیگر به‌خوبی کار نکند. بیماری‌های دیگری که ممکن است منجر به بیماری کبدی مرحله‌ی پیشرفته و نهایی شوند عبارت‌اند از:

• نکروز هپاتیتی حاد: این بیماری هنگامی مرگ بافت موجود در کبد رخ می‌دهد. دلایل احتمالی این بیماری شامل عفونت‌های حاد و واکنش‌هایی نسبت به دارو، داروهای مخدر یا سموم می‌باشند.
• آترزی صفراوی یا انسداد مجاری صفراوی، این یک بیماری نادر در کبد و مجاری صفراوی است که در نوزادان تازه متولد شده رخ می‌دهد.
• هپاتیت ویروسی: هپاتیت‌های B یا C از علل شایع این بیماری هستند.
• بیماری‌های متابولیک: اختلالاتی که فعالیت شیمیایی در سلول‌های تحت تأثیر کبد را تغییر می‌دهند.
• سرطان‌های اولیه‌ی کبد: این سرطان‌ها، تومورهای سرطانی هستند که در کبد ظهور کرده و شروع به رشد می‌کنند.
• هپاتیت اتوايميون (خود ایمنی): یک قرمزی یا ورم (التهاب) در کبد. این بیماری هنگامی رخ می‌دهد که سیستم مقابله با بیماری بدن (سیستم ایمنی) کبد را مورد حمله قرار می‌دهد.

پروسه‌ی ارزیابی عمل پیوند کبد

اگر پزشک متخصص به این نتیجه برسد که می‌توانید کاندیدای عمل پیوند کبد باشید، شما را برای ارزیابی‌های بیشتر، به مرکز پیوند ارجاع خواهد داد.

پروسه‌ی ارزیابی پیوند شامل موارد زیر خواهد بود:

• ارزیابی روانشناختی و اجتماعی: موارد و موضوعات بسیار مورد بررسی قرار می‌گیرند. این موضوعات شامل استرس، نگرانی‌های مالی می‌شوند و همچنین اینکه آیا بعد از عمل، از جانب خانواده یا دوستان مورد حمایت قرار خواهید گرفت یا خیر.
• آزمایش‌های خون: این آزمایش‌ها برای کمک به یافتن یک کبد اهدایی مناسب و مطابق برای شما و نیز تعیین اولویت شما در لیست انتظار برای عضو اهدایی صورت می‌گیرند. با انجام این آزمایش‌ها به شما کمک می‌شود تا شانستان برای پس نزدن کبد اهدایی توسط بدن بالاتر رود.
• تست‌های تشخیصی: برای کنترل و بررسی کبد و سلامت عمومی‌تان، تست‌هایی انجام خواهد شد. این تست‌ها شامل عکس رادیولوژی، سونوگرافی، نمونه برداری از کبد، تست قلب و شش، کولونوسکوپی و معاینات دندانپزشکی می‌شوند. برای خانم‌ها ممکن است تست پاپ اسمیر، معاینات زنانه و یک ماموگرافی نیز انجام شود.

تیم پزشکی مرکز پیوند، همه‌ی اطلاعاتتان را مورد بررسی قرار خواهد داد. هر مرکز پیوند، قواعدی را برای افرادی که می‌توانند پیوند کبد انجام دهند دارد.

در صورت داشتن شرایطی، قادر به انجام عمل پیوند کبد نخواهید بود، این شرایط عبارت‌اند از:

• ابتلا به یک عفونت فعلی یا مزمن که قابل درمان نیست.
• ابتلا به سرطان متاستازیک. این نوعی سرطان است که از محل اصلی و اولیه خود به یک یا چند بخش دیگر بدن گسترش می‌یابد.
• ابتلا به بیماری شدید قلبی یا بیماری‌های جدی دیگر.
• داشتن یک مشکل جدی در کنار بیماری کبدی که بعد از عمل پیوند بهبود نمی‌یابد.
• قادر به ادامه‌ی برنامه‌ی عمل پیوند نباشید.
• میزان مصرف الکلتان بیش از اندازه باشد.

عمل پیوند کبد، چه خطراتی را در پی خواهد داشت؟

برخی مشکلات ناشی از عمل پیوند کبد ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• نشت یا انسداد مجاری صفراوی
• کبد جدید ممکن است فوراً بعد از عمل، برای مدت کوتاهی کار نکند.

همچنین امکان دارد که سیستم مقابله با بیماری در بدنتان (سیستم ایمنی)، کبد جدید را پس بزند. پس زدن عضو جدید، همان واکنش طبیعی بدن نسبت به یک شیء یا بافت خارجی می‌باشد. وقتی یک کبد جدید در بدن شما پیوند داده می‌شود، سیستم ایمنی بدن فکر می‌کند که این کبد، همانند یک شی خارجی، تهدیدی برای بدن است و در نتیجه به آن حمله می‌کند.

برای اینکه کبد جدید بتواند در بدن باقی بماند، باید داروهای ضد رد پیوند یعنی داروهای خنثی کننده‌ی سیستم ایمنی، مصرف کنید. این داروها، واکنش سیستم ایمنی بدنتان را ضعیف می‌کنند. مصرف این داروها را باید برای مابقی زندگی‌تان ادامه دهید. برای کمک به موفقیت آمیز بودن عمل پیوند کبد، در صورت ابتلا به بیماری‌های هپاتیت B و C، باید مصرف داروهای هپاتیت B و C را هر چه سریع‌تر شروع کنید.

چگونه باید برای عمل پیوند کبد آماده شویم؟

پزشک درباره‌ی این عمل و فرایند آن به شما توضیحاتی خواهد داد. هر سؤالی که درباره‌ی این عمل دارید، از او بپرسید.

• برای یک عمل برنامه ریزی شده‌ی پیوند کبد، باید 8 ساعت قبل از عمل چیزی نخورید. این اغلب اوقات به این معناست که بعد از نیمه شب، هیچ غذا یا نوشیدنی نخورید. اگر کبد اهدایی از فردی مرده است، از وقتی که به شما گفته شده که کبد پیدا شده است، نباید هیچ چیزی بخورید یا بنوشید.
• ممکن است قبل از عمل، به شما دارویی برای آرام کردنتان (داروی آرام بخش) بدهند.

در طی عمل پیوند کبد، چه رخ می‌دهد؟

برای عمل پیوند کبد، باید در بیمارستان بستری شوید. روش‌های عمل جراحی ممکن است با توجه به وضعیت بیمار و شیوه‌های عمل پزشک جراح متفاوت و متغیر باشند.

به طور کلی، در یک عمل پیوند کبد مراحل زیر انجام می‌گیرند:

1. از شما خواسته می‌شود تا لباس‌هایتان را عوض کرده و روپوش اتاق عمل به تن کنید.
2. یک لوله یا مجرای AV (وریدی) در بازو یا دستتان قرار می‌گیرد. لوله‌های دیگری (کاتترها) نیز در گردن و مچ دستتان قرار خواهند گرفت. یا ممکن است آن‌ها را در زیر استخوان ترقوه یا در ناحیه‌ی بین زیر شکم و ران (کشاله ران) قرار دهند. از این لوله‌ها برای چک کردن قلب و فشار خون و برای گرفتن نمونه‌ی خون استفاده می‌شود.
3. روی تخت عمل، به پشت می‌خوابید.
4. اگر در محل عمل، موی خیلی زیادی دارید، آن‌ها را می‌چینند.
5. یک لوله مخصوص (کاتتر) در مثانه، برای تخلیه‌ی ادرار، تعبیه می‌شود.
6. بعد از اینکه به خواب رفتید، متخصص بیهوشی لوله‌ای را وارد شش‌هایتان می‌کند. این کار برای آن است که با یک دستگاه (دستگاه تنفس) به تنفستان کمک شود. متخصص بیهوشی ضربان قلب، فشار خون، تنفس و سطح اکسیژن خون را در عمل مدام کنترل می‌کند.
7. پوست روی محل جراحی را با یک محلول استریل (ضد عفونی کننده) تمیز می‌کنند.
8. پزشک جراح، برشی را درست در زیر دنده‌ها در هر دو طرف شکم ایجاد می‌کند. این برش مستقیماً و کمی تا بالاتر از استخوان سینه به سمت بالا کشیده می‌شود.
9. پزشک کبد ناسالم را از اعضا و ساختارهای مجاور خود به دقت جدا می‌کند.
10. شریان‌ها و رگ‌های متصل به کبد با گیره بسته و نگه داشته می‌شوند تا جریان خون به کبد بیمار متوقف شود.
11. برای برداشتن و خارج کردن کبد بیمار و پیوند زدن کبد اهدایی، روش‌های جراحی مختلفی مکن است به کار گرفته شود. این روش‌ها به شرایط خاص بیمار بستگی خواهد داشت.
12. بعد از آنکه کبد را از عروق و مجاری خونی جدا شد، آن را از بدن خارج می‌کنند.
13. جراح قبل از پیوند زدن کبد اهدایی به بدن، آن را چک می‌کند.
14. کبد اهدایی به عروق و مجاری خونی بدن متصل می‌شود. جریان خون به کبد جدید آغاز خواهد شد. جراح هر گونه خونریزی در محل بخیه‌ها را به خوبی بررسی می‌کند.
15. کبد جدید به مجاری صفراوی وصل می‌شود.
16. برش ایجاد شده را با بخیه‌ها یا بست های مخصوص جراحی می‌بندند.
17. یک لوله‌ی تخلیه در محل برش قرار می‌گیرد تا از بروز ورم جلوگیری شود.
18. یک باند استریل یا بانداژ روی زخم جراحی قرار می‌گیرد.

بعد از عمل پیوند کبد، چه رخ می‌دهد؟

در بیمارستان

بعد از جراحی، شما را برای چند ساعت به اتاق ریکاوری می‌برند و سپس به بخش مراقبت‌های ویژه (آی سی یو) انتقال می‌دهند. برای چند روز در آی سی یو تحت مراقبت دقیق قرار خواهید گرفت و مانیتورهایی به شما متصل خواهد بود تا ضربان قلب، فشارخون، فشارهای دیگر، میزان تنفس و سطح اکسیژن خونتان موردبررسی قرار بگیرد. لازم است که به مدت یک یا دو هفته و مدت زمان بیشتری در بیمارستان بستری باشید.

به احتمال زیاد، یک لوله در گلویتان قرار خواهد داشت تا بتوانید با کمک دستگاه (کمک نفس) تنفس کنید تا وقتی که خودتان بتوانید به حالت عادی نفس بکشید. شاید برای چند ساعت یا چند روز (بسته به وضعیتتان)، به این لوله‌ی تنفسی نیاز داشته باشید.

شاید یک لوله‌ی پلاستیکی خیلی باریکی از راه بینی وارد شکمتان کنند تا با کمک آن، هوایی را که می‌بلعید خارج شود. این لوله را هنگامی خارج می‌کنند که روده‌هایتان بتوانند عملکرد نرمالشان را از سر بگیرند. تا وقتی که این لوله خارج نشود، قادر به خوردن و آشامیدن نخواهید بود. برای بررسی کبد جدید، مکرراً آزمایش خون از شما گرفته می‌شود. همچنین بررسی می‌شود که کلیه‌ها، شش‌ها و سیستم جریان خونتان همگی به درستی کار می‌کنند.

سرم‌هایی برای کمک به فشار خون و قلب و نیز برای کنترل هر گونه مشکل خونریزی به شما وصل خواهد بود. با بهتر شدن وضعیتتان، این سرمها کم‌کم کمتر شده و سپس قطع می‌شوند. ممکن است به شما داروهای ضد رد پیوند بدهند. هرگاه لوله‌های تنفسی و شکمی خارج شوند و به وضعیت نرمالی برسید، می‌توانید نوشیدن مایعات را شروع کنید. سپس می‌توانید طبق دستور پزشک، به‌تدریج شروع به خوردن غذاهای جامد کنید.

داروهای ضد رد پیوند را با دقت و مراقبت زیاد به شما می‌دهند تا مطمئن شوند که دوز مناسب و ترکیب صحیحی از این داروها را مصرف می‌کنید.

وقتی پزشکتان احساس کرد که آمادگی دارید، شما را از بخش آی سی یو به یک اتاق خصوصی انتقال می‌دهند. د این زمان، به تدریج قادر خواهید شد که کمی حرکت داشته باشید، از تخت بلند شوید و کم‌کم برای مدت بیشتری قدم بزنید. همچنین به تدریج می‌توانید غذاهای جامد بیشتری بخورید.

در خانه

وقتی به خانه بازگشتید، باید ناحیه‌ی جراحی را تمیز و خشک نگه دارید. پزشک دستورالعمل‌های مخصوصی را برای حمام کردتان به شما خواهد داد. در ویزیتی که بعد از عمل در مطب پزشک خواهید داشت، هر گونه بخیه یا بست جراحی برداشته می‌شوند (اگر آن‌ها را قبل از مرخص شدن از بیمارستان نکشیده باشید). تا وقتی پزشک به شما اجازه ندهد، نباید رانندگی گنید. ممکن است محدودیت‌های دیگری نیز در کارهایتان داشته باشید.

ریفلاکس معده یا ترش کردن معده بیماری شایعی است که دارای درد همراه با سوزش، معروف به سوزش سر دل در ناحیه پایین قفسه سینه می‌باشد. وقتی این اتفاق می‌افتد که اسید معده به درون لوله مواد غذایی بازگردد. زمانی می‌توان گفت که بیمار دچار بیماری رفلاکس معده (GERD) است که رفلاکس اسید بیش از دو بار در هفته رخ دهد. سوزش معده مزمن می‌تواند منجر به عوارض جدی شود.

دلایل رفلاکس معده

ترش کردن معده هنگامی رخ می‌دهد که مقداری از اسید معده به داخل مری و نای که غذا را از دهان به سمت معده می‌آورد منتقل شود. علیرغم اصطلاحی که برای این بیماری بکار می‌رود، سوزش سر دل هیچ ارتباطی با دل ندارد. معده حاوی اسید هیدروکلریک می‌باشد که یک اسید قوی است و به تجزیه مواد غذایی و محافظت در برابر عوامل بیماری‌زا مانند باکتری‌ها کمک می‌کند.

پوشش معده به طور ویژه برای محافظت از معده در برابر این اسید قدرتمند سازگار است، اما مری نسبت به اسید معده مقاوم نیست و پوششی برای محافظت در برابر آن ندارد. به طور معمول حلقه ای از ماهیچه که اسفنکتر معده  نام دارد به عنوان دریچه‌ای عمل می‌کند که اجازه بدهد غذا به معده منتقل شود اما به داخل مری بازنگردد. هنگامی که این دریچه از بین برود و محتویات معده به مری مجدداً بازگردد، علائم ریفلاکس معده مانند سوزش سر دل احساس می‌شود.

علائم و نشانه‌های رفلاکس معده

ترش کردن معده می‌تواند باعث درد همراه با سوزش در قسمت تحتانی سینه شود. رفلاکس معده معمولاً احساس سوزش سر دل را ایجاد می‌کند، چه بخاطر یک بار پرخوری چه به صورت ترش کردن مداوم. سوزش سر دل احساس سوزش ناراحت کننده‌ای است که در مری رخ می‌دهد و در پشت ناحیه سینه احساس می‌شود.این احساس سوزش هنگام دراز کشیدن یا خم شدن بدتر از قبل می‌شود و حتی ممکن است چندین ساعت نیز ادامه داشته باشد و اغلب بعد از خوردن غذا بدتر می‌شود. درد سوزش سر دل ممکن است به سمت گردن و گلو حرکت کند. مایعات معده در بعضی موارد ممکن است به پشت گلو برسند و طعم تلخ یا ترشی را ایجاد کنند.

علائم دیگر ریفلاکس معده شامل موارد زیر است:

• سرفه خشک و مداوم
• خس خس
• آسم و پنومونی مکرر
• حالت تهوع
• استفراغ
• مشکلات گلو ، مانند درد ، زخم و لارنژیت (التهاب جعبه صوتی)
• مشکل یا درد هنگام بلع
• درد قفسه سینه یا قسمت فوقانی شکم
• فرسایش دندان
• بوی بد دهان

فاکتورهای خطر

ریفلاکس معده در همه افراد در هر سنی و گاه به دلایل نامعلومی رخ می‌دهد و غالباً از سبک زندگی فرد ناشی می‌شود، اما همچنین ممکن است به دلایلی باشد که همیشه نمی‌توان از آنها جلوگیری کرد. یکی از دلایلی که قابل پیشگیری نیست، فتق هیاتال (یا هیاتوس) است. سوراخ ایجاد شده در دیافراگم اجازه می‌دهد تا قسمت فوقانی معده وارد حفره قفسه سینه شود، که گاه منجر به رفلاکس معده می‌شود.

سایر عوامل خطر را می‌توان به آسانی کنترل کرد:

• چاقی
• سیگار کشیدن (فعال یا غیرفعال)
• کم ورزش کردن
• داروها، از جمله داروهای آسم، مسدود کننده‌های کانال کلسیم، آنتی هیستامین‌ها، مسکن‌ها، آرام بخش‌ها و ضد افسردگی‌ها

همچنین بارداری به دلیل فشار اضافی روی اعضای داخلی بدن می‌تواند باعث رفلاکس معده شود.

رژیم غذایی

مواد غذایی و عادات غذایی که با ریفلاکس معده مرتبط هستند عبارتند از:

• کافئین
• الکل
• مقدار زیادی نمک سفره
• رژیم غذایی کم فیبر
• خوردن وعده‌های غذایی بزرگ
• در طی 2 تا 3 ساعت از خوردن وعده غذایی دراز کشیدن
• مصرف شکلات، نوشیدنی‌های گازدار و آب‌میوه‌های اسیدی

یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که انتخاب رژیم غذایی ممکن است به اندازه استفاده از مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPI) در درمان رفلاکس اسید مؤثر باشد.

خطرات و عوارض رفلاکس معده

رفلاکس معده در صورت عدم درمان می‌تواند در طولانی مدت منجر به عوارض جدی از جمله افزایش خطر ابتلا به سرطان شود.

قرار گرفتن در معرض اسید معده به صورت مداوم می‌تواند به مری آسیب برساند و منجر به مشکلات زیر شود:

• التهاب مری: لایه داخلی مری ملتهب و در بعضی موارد باعث سوزش ، خونریزی و زخم می‌شود.
• زخم: آسیب ناشی از اسید معده منجر به ایجاد اسکار و مشکل در بلع شده و فرد با خوردن مواد غذایی در هنگام عبور از مری دچار مشکل می‌شود
• مری بارت: یک عارضه جدی است که در آن قرار گرفتن در معرض اسید معده به صورت مکرر باعث ایجاد تغییراتی در سلول‌ها و بافت‌های مری می شود و آن‌ها را به سلول‌های سرطانی تبدیل می‌کند.

در هر دو بیماری التهاب مری و مری بارت احتمال ابتلا به سرطان بالاتر است.

رفلاکس معده در بارداری

بسیاری از خانم‌ها سوزش سر دل را در دوران بارداری تجربه می‌کنند ، حتی اگر قبلاً هیچگاه آن را نداشتند. پزشکان و متخصصان برای جلوگیری از این مشکل، اصلاح سبک زندگی در دوران بارداری را به خانم‌ها توصیه می‌کنند، مانند عدم خوردن شام در آخر شب و مصرف وعده‌های غذایی کوچک. هر خانمی که در دوران بارداری رفلاکس شدید معده را تجربه می‌کند، باید در مورد گزینه‌های درمانی مناسب با پزشک خود صحبت کند.

تشخیص

ترش کردن معده و سوزش سر دل رایج و تشخیص آن نسبتاً آسان است، اما می‌تواند با سایر مشکلات قفسه سینه اشتباه گرفته شود. مانند:

• حمله قلبی
• ذات الریه
• درد قفسه سینه
• آمبولی ریه

رفلاکس معده معمولاً با عدم بهبودی علائم سوزش سر دل در پاسخ به تغییرات در شیوه زندگی و داروهای مربوط به رفلاکس معده تشخیص داده می‌شود.

متخصصان گوارش همچنین می‌توانند بررسی‌ها و آزمایشات زیر را انجام دهند:

• آندوسکوپی: تصویربرداری توسط دوربین
• بیوپسی: گرفتن نمونه بافتی برای تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی
• اشعه ایکس باریوم: تصویربرداری از مری، معده و اثنی عشر فوقانی پس از مصرف یک مایع قلیایی که به ایجاد تضاد در تصاویر کمک می‌کند
• فشارسنجی مری: اندازه‌گیری فشار مری
• مانیتورینگ امپدانس: اندازه‌گیری سرعت حرکت سیال در مری
• نظارت بر pH: آزمایش اسیدیته

درمان ریفلاکس معده

دارو

زنتاک دارویی است که برای تسکین سوزش سر دل تجویز می‌شود.

گزینه‌های اصلی درمان رفلاکس معده عبارتند از:

• PPI‌ها، ازجمله امپرازول، رابپرازول، و اسمومپرازول
• مسدود کننده H2، از جمله سایمتیدین، رانیتیدین و فاموتیدین
• درمان بدون نسخه، مانند آنتی اسیدها، که می‌توانید آن‌ها را به صورت آنلاین تهیه کنید.
• داروهای آلژینات، از جمله گاویسون

گزینه‌های اصلی درمان برای افرادی که مکرراً رفلاکس معده را تجربه می‌کنند ، یا مسدود کننده‌های PPI یا H2 هستند که هر دو از درمان‌های دارویی هستند. مسدود کننده‌های PPI و H2 باعث کاهش تولید اسید و خسارت ناشی از ریفلاکس معده می‌شوند. این داروها به طور کلی بی‌خطر و مؤثر هستند، اما مانند هر داروی بدون نسخه‌ای‌، برای همه مبتلایان به بیماری ریفلاکس مناسب نیستند و می ‌وانند عوارض جانبی ایجاد کنند.

داروهای OTC برای رفلاکس معده

برای افرادی که به ندرت، شاید در ارتباط با محرک‌های غذایی و نوشیدنی‌های گاه‌به‌گاه ، دچار سوزش سر دل یا سوء هاضمه می‌شوند داروهای OTC برای کاهش اسیدیته معده در دسترس هستنند. به این فرمولاسیون که به صورت مایع و قرص وجود دارد آنتی اسید گفته می‌شود و ده‌ها مارک از آن‌ها با اثربخشی مشابه وجود دارد. این داروها ممکن است برای همه موثر واقع نشوند و درصورت هرگونه نیاز به استفاده منظم از آن‌ها باید با پزشک خود مشورت کنید.

آنتی اسیدها با کاهش اسیدیته موجود در معده، باعث تسکین سریع اما کوتاه مدت می‌شوند. آن‌ها حاوی ترکیبات شیمیایی مانند کربنات کلسیم، بی‌کربنات سدیم، آلومینیوم و هیدروکسید منیزیم هستند. آن‌ها همچنین می‌توانند مانع از جذب مواد مغذی و به مرور زمان منجر به کمبود مواد مغذی در بدن بیمار شود.

داروهای آلژینات مانند گاویسکون

گاویسکون احتمالاً شناخته‌شده‌ترین درمان رفلاکس معده است. این دارو با داروهای آنتی اسید تفاوت دارد. داروهای آلژینات مانند گاویسکون از نظر ترکیب کمی متفاوت هستند اما معمولاً حاوی آنتی اسید هستند.

آلژنیک اسید با ایجاد یک سد مکانیکی در برابر اسید معده کار می‌کند و یک ژل کفی تشکیل می‌دهد که در بالای خود اسید معده قرار می‌گیرد. در این صورت هرگونه ریفلاکسی نسبتاً بی ضرر است زیرا از اسید آلژنیک تشکیل شده و به اسید معده آسیب نمی‌رساند.

ماده فعال آلژینات به طور طبیعی در جلبک‌های قهوه‌ای یافت می‌شود. اگر می خواهید گاویسکون را تهیه کنید، یک انتخاب عالی است که به صورت آنلاین نیز در دسترس است.

گزینه‌های دیگر

سایر روشهای درمانی احتمالی عبارتند از:

• سرکوب کننده‌های اسید سوکرالفات
• مسدود کننده اسیدهای رقابتی پتاسیم
• کاهش دهنده سستی اسفنکتر مری تحتانی (TLESR)
• آگونیست گیرنده GABA (B)
• آنتاگونیست mGluR5
• عوامل پروکینتیک
• تعدیل کننده درد
• داروهای ضد افسردگی تریسایکل
• مهارکننده‌های انتخابی بازگشت مجدد سروتونین (SSRI ها)
• تئوفیلین، یک مهارکننده بازجذب مجدد سروتونین-نوراپی نفرین

اگر رفلاکس معده شدید و بی‌پاسخ به درمان‌های پزشکی باشد، ممکن است لازم باشد که یک مداخله جراحی شناخته شده مانند فوندوپلیکشن انجام شود.

سبک زندگی

اقدامات سبک زندگی که ممکن است به شما کمک کند شامل موارد زیر است:

• بهبود وضعیت بدن، به عنوان مثال، حالت بدن هنگام ایستادن
• پوشیدن لباس گشاد
• کاهش وزن در صورت اضافه وزن یا چاقی
• اجتناب از افزایش فشار بر روی شکم خود، مانند کمربندهای محکم یا انجام تمرینات نشستنی
• قطع مصرف سیگار

به پارگی یا زخم در کانال مقعد، شقاق (فیشر) مقعد گفته می‌شود. شقاق مقعد (فیشر آنال) می‌تواند باعث خونریزی از مقعد شود و بیمار این خون را در مدفوع یا بر روی دستمال توالت خود می‌بیند. شقاق حاد و مزمن مقعد هر دو باعث بروز درد می‌شوند. به‌طور کلی، شقاق مقعد (فیشر آنال) معمولا از دهانه‌ی مقعد به سمت بیرون امتداد پیدا می‌کند و در قسمت پشتی و میانه‌ی دهانه‌ی مقعد قرار دارد. عمق شقاق مقعد می‌تواند متفاوت باشد، ممکن است شقاق مقعد در سطح خارجی پوست مقعد باشد و یا تا عضلات اسفنکتر مقعد (عضلاتی که مقعد را بسته نگه می‌دارد) ادامه داشته باشد. بروز فیشر یا شقا ق مقعد در قسمت جلویی دهانه‌ی مقعد به ندرت رخ می‌دهد (۱۰ ردصد از زنان و ۱ درصد از مردان).

علل

• شقاق مقعد (فیشر آنال) عموما به علت کشیدن شدن پوشش درونی مقعد ایجاد می‌شوند که این موضوع می‌تواند بر اثر یبوست، رد شدن مدفوع بسیار سفت یا بزرگ، زور زدن در هنگام دفع مدفوع، اسهال طولانی مدت، بارداری، زایمان و یا ابتلا به بیماری‌های التهابی روده مانند بیماری کرون باشد.
• سایر عللی که کمتر شایع هستند، عبارتند از مقاربت جنسی از مقعد و ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان، ایدز، سل و سفلیس.
• در افراد مسن‌تر،  به دلیل کاهش جریان خون در مقعد، ریسک بروز زخم‌هایی که خوب نمی شوند وجود دارد.
• در نوزادان، داشتن یبوست و تعویض نکردن مرتب پوشک از علل شایع فیشر آنال یا شقاق مقعد هستند.

علائم و نشانه‌ها

• اصلی‌ترین علامت شقاق مقعد، درد مقعد و خونریزی از مقعد است. درد مقعد ممکن است مزمن و دائمی یا تنها در هنگام دفع مدفوع باشد.
• شقاق مقعد (فیشر آنال) می‌تواند باعث خونریزی از مقعد شود که این خون در مدفوع یا بر روی دستمال توالت دیده می‌شود. این خون معمولا قرم روشن است و میزان آن در هر بیمار متفاوت است.
• هم در شقاق حاد و هم در شقاق مزمن مقعد، درد وجود داد اما در مورد شقاق یا فیشر حاد، میزان درد بیمار بسیار بیشتر است که در هنگام دفع مدفوع احساس می‌شود.
• ممکن است نگاه کردن به مقعد برای تشخیص شقاق مقعد کافی نباشد چرا که شقاق یا فیشر‌های کوچک و سطحی معمولا بسیار کوچک‌تر از آن هستند که دیده شوند.
• سایر علائم عبارتند از یبوست و وجود پارگی یا زخم در مقعد که در هنگام کشیده شدن جزئی مقعد، قابل رویت است.

تشخیص

• اولین مرحله از تشخیص، دیدن خونریزی از مقعد و یا درد در هنگام دفع مدفوع می‌باشد. پزشک شما معمولا با در نظر گرفتن شرح حال شما و معاینه‌ی مقعد می‌تواند فیشر آنال را تشخیص دهد.
• برای معاینه‌ی رکتوم، ممکن است پزشک دستکش دست کند و با انگشت خود، داخل رکتوم را بررسی کند. البته ممکن است این کار برای بیمار بسیار دردناک باشد و به همین خاطر معمولا به معاینه بصری کفایت می‌شود که برای انجام آن با استفاده از یک لوله‌ی حاوی منبع نور به نام آنوسکوپ، مقعد معاینه می‌شود.
• در صورتی که پارگی در بافت مقعد قابل مشاهده باشد، تشخیص فیشر آنال قطعی است اما در غیر این صورت از بافت رکتوم نمونه‌برداری می‌شود.
• معمولا به انجام تست دیگری نیاز نمی باشد. اما در صورتی که علائم بیمار نشان‌دهنده‌ی وجود احتمالی بیماری‌های دیگری مانند بیماری‌های التهابی روده یا سرطان روده باشد و پزشک بخواهد وجود بیماری‌های دیگر را بررسی کند، تست‌ها و آزمایشات بیشتری بر روی بیمار انجام می‌شوند.
  این آزمایشات عبارتند از: سیگموئیدوسکوپی (معاینه‌ی رکتوم و قسمت انتهایی روده‌ی بزرگ با وارد کردن یک لوله‌ی منعطف و باریک در روده که دارای منبع نوری و دوربین می‌باشد)، کولونوسکوپی (معاینه و بررسی کل روده‌ی بزرگ با وارد کردن یک لوله‌ی منعطف و باریک در روده که دارای منبع نوری و دوربین می‌باشد) و مانومتری مقعد (وارد کردن یک لوله‌ی نرم و معطف در مقعد و سپس قرار دادن یک بالون در رکتوم و بزرگ کردن بالون برای تشخیص میزان اسپاسو تنگی رکتوم و عملکرد عضلات اسفنکتر در رکتوم).

درمان

در بسیاری از موارد، شقاق مقعد به خودی خود خوب می‌شود و نیازی به درمان ندارد. در صورتی که نیاز به درمان باشد، اولین اقدامات درمانی همیشه توصیه‌ی مربوط به اقدامات و درمان‌های خانگی می‌باشد. در صورتی که شقاق مقعد با این روش‌ها درمان نشود و به صورت مزمن درباید، انجام درمان‌های بیشتر به روش جراحی و غیرجراحی، ضرورت پیدا می‌کند.

روش‌های درمان غیرجراحی

 دارودرمانی

در برخی موارد لازم است که پزشک داروهایی تجویز کند. این داروها اغلب برای شل کردن عضلات مقعد و یا تسکین درد تجویز می‌شوند و یا شامل کرم‌هایی می‌شوند که تاثیر بی‌حس‌کنندگی دارد و به پوست اطراف شقاق مقعد مالیده می‌شود.

تزریق بوتاکس

تزریق بوتاکس (بوتولونیوم توکسین) در عضلات اسفنکتر (عضلات مقعد) برای شل کردن عضلات اسفنکتر انجام می‌شود. تزریق بوتاکس در این عضلات به‌طور جزئی و موقتی، این عضلات را فلج می‌کند. عوارض این روش عبارتند از درد در ناحیه تزریق بوتاکس و بی‌اختیاری در کنترل مدفوع یا گاز روده شود.

جراحی

در صورتی که فیشر یا شقاق مقعد، با گذشت چند ماه از درمان، بهبود پیدا نکند، ممکن است انجام جراحی ضرورت پیدا کند. مثال‌هایی از درمان جراحی برای فیشر آنال عبارتند از جراحی کشش مقعد یا اسفنکتروکتومی آنال. هدف از انجام این جراحی‌ها، کاهش انقباض در عضلات اسفنکتر و بازیابی جریان خون عادی در این ناحیه می‌باشد.

اسفنکتروکتومی داخلی و جانبی (LIS)

این روش جراحی دارای درصد موفقیت بالایی است. این جراحی معمولا به صورت یک روزه (بدون نیاز به بستری) و تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. در این روش، عضلات اسفنکتر داخلی به طور جزئی از هم جدا می‌شوند. این کار باعث می‌شود که عضلات اسفنکتر کمی شل شوند و میزان جریان خون در این ناحیه نیز افزایش پیدا کند. بهبودی بعد از این جراحی معمولا یک هفته طول می‌کشد.

پوشش فلپ پوستی

در این روش از فلپ‌های پوستی برای پوشش دادن شقاق مقعد استفاده می‌شود. این روش به خاطر عوارض کمتری که دارد یکی از روش‌های جراحی مورد توجه پزشکان است.

اتساع مقعد

در این روش کانال مقعد کشیده می‌شود. این روش بسیار کمتر از روش اسفنکتروکتومی استفاده می‌شود. بروز بی‌اختیاری مدفوع و گاز روده، از عوارض جدی این روش هستند.

سایر روش‌های جراحی

سایر روش‌های جراحی که کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند عبارتند از فلپ پوستی برای بهبود مقعد (بافت ناسالم بریده می‌شود و بافت سالم به جای آن بخیه زده می‌شود)، اسفنکتروکتومی بهبود یافته‌ی مقعد (انجام اسفنکتروکتومی به روش گفته شده در بالا اما بافت بیشتری از عضلات اسفنکتر حفظ می‌شود) و فیشورکتومی (برداشتن کامل شقاق یا فیشور مقعد).

بهبودی بعد از جراحی شقاق مقعد (فیشور آنال)

بعد از جراحی متوجه خواهید شد که زخم یا شقاق مقعد شما کمتر دردناک است. در صورتی که فکر می‌کنید به مسکن نیاز دارید می‌توانید از مشکن‌های غیرتجویزی استفاده کنید. جراح شما معمولا بعد از جراحی، برای پیشگیری از بروز یبوست، داروهای ملین تجویز می‌کند. همچنین ممکن است مصرف مکمل‌های حاوی فیبر برای شما تجویز شود.

لازم است که برای پیشگیری از یبوست و بازگشت دوباره‌ی فیشر یا شقاق مقعد، روزانه مقادیر زیادی آب و مایعات بنوشید و رژیم غذایی شما حاوی مواد سرشار از فیبر باشد. غذاهایی که دارای فیبر بالایی هستند، عبارتند از میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل.

زخم جراحی شما ممکن است بخیه زده نشود و باز گذاشته شود تا به‌طور طبیعی بسته شود. بهتر است بعد از هربار اجابت مزاج، جای زخم جراحی را به آرامی با آب ولرم و صابون بشویید تا زخم جراحی، بدون به جا ماندن جای زخم، ظرف ۱۴ روز کاملا خوب شود. مدت زمان ریکاوری بعد از جراحی، در هر بیمار متفاوت است، پس بسیار مهم است که به توصیه‌ها و دستورات پزشک در مورد مراقبت‌های بعد از جراحی کاملا توجه کنید.

پیشگیری

• در نوزادان، می‌توان با دادن آب و مایعات کافی به نوزاد و تعویض منظم پوشک، از بروز شقاق مقعد پیشگیری کرد.
• در افراد بزرگسال برای پیشگیری از بروز شقاق مقعد باید این اقدامات انجام شوند: اجتناب از زور زدن زیاد در هنگام دفع، پیشگیری از بروز یبوست و دفع کردن مئفوع سفت و بزرگ، اجتناب از داشتن اسهال برای مدت زمان طولانی (درمان به موقع اسهال)، اجتناب از مرطوب نگه داشتن محیط مقعد برای مدت زمان طولانی، اجتناب از مصرف دستمال توالت با بافت زبر و خشن و اجتناب از مصرف شوینده‌ها و تمیزکننده‌هایی که باعث حساسیت و خارش مقعد می‌شوند.
  برای پیشگیری از بروز یبوست لازم است که میزان مصرف مایعات و غذاهای حاوی فیبر را افزایش و میزان مصرف کافئین را کاهش دهید.
• در صورتی که دچار فیشر یا شقاق مقعد شدید، استفاده از پماد‌های روان‌کننده (لوبریکانت) از بدتر شدن و شدید شدن زخم جلوگیری می‌کند.

بسیاری از بیماران در مورد عمل لاپاراسکوپی سوال می‌کنند. لاپاراسکوپی یک تکنیک خاص جراحی است. در روش جراحی “باز” یک برش بزرگ در پوست ایجاد می‌شود که ممکن است طول آن بیش از چند اینچ باشد. اما در روش جراحی “لاپاراسکوپی” از برش‌های بسیار کوچکی استفاده می‌شود که معمولا کمتر از نیم اینچ هستند. جراحی لاپاراسکوپی گاها با نام “جراحی بسته” نیز شناخته می‌شود.

جراحی لاپاراسکوپی چگونه انجام می‌شود؟

در روش جراحی لاپاراسکوپی از ابزار به خصوصی با نام لاپاروسکوپ استفاده می‌شود. لاپاروسکوپ یک ابزار بلند و باریک است که از طریق یک برش کوچک وارد بدن می‌شود. این ابزار دارای یک دوربین است که به کمک آن، متخصص گوارش می‌تواند ارگان‌های داخل شکم و لگن را روی صفحه‌ی مانیتور مشاهده کند. در صورتی که لازم باشد مشکلی که در این ارگان‌ها وجود دارد، با جراحی درمان شود، از ابزارهای دیگری استفاده می‌شود. این ابزار‌ها نیز معمولا از طریق چند برش کوچک دیگر وارد شکم می‌شوند. البته می‌توان ابزار‌های جراحی را نیر توسط همان لاپاراسکوپ اولیه و از طریق همان برش اولیه وارد شکم کرد و جراحی را انجام داد. این روش لاپاراسکوپی “لاپاراسکوپی تک سایت” نامیده می‌شود.

مزایای جراحی لاپاراسکوپی چیست؟

جراحی لاپاراسکوپی مزایای بسیاری داردکه در ادامه به آن اشاره شده است. بیمارانی که تحت جراحی لاپاراسکوپی قرار می‌گیرند درواقع عمل جراحی کم تهاجمی‌تر و ایمن‌تری دارند و بنابراین ریکاوری و بهبودی آن‌ها بعد از جراحی سریع‌تر و بهتر صورت می‌گیرد.

• جراحی لاپاراسکوپی آسیب بسیار کمتری به بافت‌های بدن بیمار وارد می‌کند و احتمال بروز عوارض ناشی از جراحی را کاهش می‌دهد.
• جراحی لاپاراسکوپی از طریق برش‌های بسیار کوچکی در پوست انجام می‌شود که احتمال عفونت آن بسیار کمتر است.
• جراحی لاپاراسکوپی جای زخم بسیار کمتری به جا می‌گذارد و به لحاظ ظاهری نیز نتایج مطلوب‌تری دارد.
• میزان درد بیمار بعد از جراحی لاپاراسکوپی کمتر است و بیمار زمان کمتری در بیمارستان می‌ماند و دوره ریکاوری بسیار سریع سپری می‌شود.
• بیمار بعد از این جراحی بسیار سریع‌تر می‌تواند به کار و فعالیت‌های خود بازگردد.
• جراجی لاپاراسکوپی ریسک بروز عوارض بلند مدت را کاهش می‌دهد.

لاپاراسکوپی برای تشخیص و درمان چه مشکلاتی به کار برده می‌شود؟

از تکنیک لاپاراسکوپی برای تشخیص علت دردهای مزمن شکمی و ناباروری و همچنین برا بررسی توده‌های داخل شکمی استفاده می‌شود. در صورتی که مشکلی دیده شود و تشخیص داده شود، اغلب می‌توان به طور همزمان آن را در همان جراحی، درمان کرد (در واقع جراحی هم با هدف تشخیص و هم درمان انجام می‌شود). از روش لاپاراسکوپی همچنین برای تشخیص و درمان مشکلات زیر استفاده می‌شود:

• اندومتریوز- در صورتی که علائم و نشانه‌های ابتلا به اندومتریوز را داشته باشید و مصرف دارو کمکی به شما نکرده باشد، احتمالا انجام لاپاراسکوپی برای شما تجویز می‌شود. از لاپاراسکوپی برای نگاه کردن به فضای داخل لگن استفاده می‌شود و در صورتی که بافت اندومتریوز دیده شود، اغلب طی همان عمل با کمک لاپاراسکوپ برداشته می‌شود.
• فیبروئید. فیبروئید به بافت‌های اضافه‌ای گفته می‌شود که در دیواره‌ی داخلی رحم یا در خارج ازآن رشد می‌کنند. اغلب فیبروئید‌ها خوش‌خیم و غیرسرطانی هستند، اما تعداد بسیار کمی از آن‌ها نیز ممکن است سرطانی باشند. فیبروئید‌ها می‌توانند باعث درد و خونریزی شدید شوند. در مواردی می‌توان از لاپاراسکوپی برای برداشتن آن‌ها استفاده کرد.
• کیست تخمدان. در برخی از زنان در اطراف تخمدان کیست‌هایی تشکیل می‌شود. این کیست‌ها اغلب بدون نیاز به درمان خوب می‌شوند. اما در صورتی که کیست‌ها به خودی‌خود درمان نشوند، پزشک شما ممکن است به شما توصیه کند که برای برداشتن آن عمل لاپاراسکوپی را انجام دهید.
• حاملگی خارج از رحم. ممکن است از لاپاراسکوپی برای برداشتن جنین خارج از رحم استفاده شود.
• بیماری‌های مربوط به ناحیه کف لگن. از لاپاراسکوپی می‌توان برای درمان بی‌اختیاری ادارار و پرولاپس ارگان‌های داخل لگن استفاده کرد.
• سرطان. برخی از انواع غدد سرطانی را می‌توان با لاپاراسکوپی خارج کرد.

برای انجام لاپاراسکوپی از چه تکنیک بیهوشی استفاده می‌شود؟

جراحی لاپاراسکوپی معمولا تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. با اعمال بیهوشی عمومی شما به طور کامل به خواب فرو می‌روید. در موراد خاصی ممکن است به جای بیهوشی عمومی از بیهوشی موضعی استفاده شود. این نوع از بیهوشی تنها عصب‌های اطراف محل جراحی را مسدود می‌کند (به عنوان مثال ناحیه‌ی زیر کمر) و بنابراین شما دردی را احساس نمی کنید.

جراحی لاپاراسکوپی چگونه انجام می‌شود؟

بعد از این که بیهوشی اعمال شد، یک برش بسیار کوچک در ناف یا زیر ناف یا ناحیه دیگری در شکم ایجاد می‌شود. سپس لاپاراسکوپ از طریق این برش وارد شکم می‌شود. در حین انجام این عمل، فضای داخل شکمی از گاز پر می‌شود. پر کردن فضای شکمی از گاز، موجب می‌شود که ارگان‌های لگنی و  تولید مثل با وضوح بهتری دیده شوند. با کمک دوربینی که به سر لاپاراسکوپ متصل است، متخصص می‌تواند ارگان‌های داخل شکم و لگن را روی مانیتور مشاهده کند. برای انجام جراحی و وارد کردن ابزارهای جراحی ممکن است برش‌های کوچک دیگری نیز در نواحی دیگر شکم ایجاد شوند. یک ابزار دیگر به نام ابزار کنترل رحمی نیز ممکن است از طریق واژن و دهانه‌ی رحم وارد رحم شود. از این ابزار برای تکان دادن ارگان‌های رحمی و بهتر دیدن آن‌ها استفاده می‌شود.

شرایط بیمار و اقدامات پس از جراحی لاپاراسکوپی

بعد از اتمام جراحی، لاپاراسکوپ و قسمت اعظمی از گازی که وارد شکم شده است، خارج می‌شوند. برش‌های کوچک ایجاد شده بخیه زده می‌شوند و شما به اتاق ریکاوری منتقل می‌شوید. شما تا چند ساعت بعد از جراحی احساس خواب آلودگی خواهید داشت و به خاطر اثرات بیهوشی کمی حالت تهوع دارید. در صورتی که جراحی شما به صورت سرپایی انجام شده (شما در بیمارستان بستری نشده‌اید)، در اتاق ریکاوری می‌مانید تا زمانی که اثر بیهوشی کاملا برطرف شود و شما بتوانید بدون کمک دیگران بیایستید و به دستشویی بروید. لازم است یک نفر همراه شما باشد و شما را تا خانه برساند. شما معمولا می‌توانید در همان روز جراحی به خانه بازگردید. در صورتی که جراحی‌های پیچیده‌تری با لاپاراسکوپی انجام شده باشد، مانند هیسترکتومی با لاپاراسکوپی، احتمالا لازم است که یک شب را دربیمارستان بمانید.

ریکاوری بعد از جراحی لاپاراسکوپی چگونه است؟

شما تا چند روز بعد از جراحی لاپاراسکوپی، احساس خستگی و درد خفیف خواهید داشت. احتمالا درد در اطراف محل‌های برش جراحی و ناف شما احساس می‌شود. در حین انجام جراحی، یک لوله‌ی تنفسی در گلوی شما گذاشته می‌شود و این موضوع می‌تواند باعث شود که بعد از جراحی کمی گلوی شما درد یا سوزش داشته باشد. شما می‌توانید قرص‌های مکیدنی برای نرم کردن گلو را مصرف کنید یا کمی آب‌نمک قرقره کنید تا سوزش گلو کمتر شود. همچنین ممکن است در شانه و کمر خود احساس درد کنید. این درد به خاطر گازی است که در فضای داخل شکم باقی مانده است که  ظرف چند ساعت تا نهایتا چند روز، به خودی خود برطرف می‌شود. در صورتی که درد و حالت تهوع شما ظرف چند روز بعد از لاپاراسکوپی از بین نرفت و یا شدیدتر شد حتما با پزشک خود تماس بگیرید.

چه مدت بعد از جراحی لاپاراسکوپی می‌توانم به فعالیت‌های روزانه‌ی خود بازگردم؟

جراح شما به شما خواهد گفت که چه مدت زمان بعد از جراحی می‌توانید به انجام فعالیت‌های خود بازگردید. در صورتی که جراحی ساده و کوچک بوده باشد، شما بعد از ۱ یا دو روز می‌توانید مانند قبل به کارهای خود بپردازید. اما جراحی‌های پیچیده‌تر و سنگین‌تری مانند هیسترکتومی به مدت زمان بیشتری برای ریکاوری نیاز دارند. ممکن است پزشک به شما توصیه کند که از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کنید.

انواع جراحی‌های انجام شده با تکنیک لاپاراسکوپی

جراحی‌های بسیار زیادی را می‌توان با کمک لاپاراسکوپی انجام داد. برخی از این جراحی‌ها عبارتند از:

• جراحی رفلاکس معده
• جراحی‌های انجام شده برای درمان انواع فتق شکمی
• جراحی سنگ کیسه‌ی صفرا
• جراحی برداشتن کیسه‌ی صفرا
• جراحی سنگ‌های مجرای صفراوی
• جراحی کاردیومیوتومی
• جراحی برداشتن آپاندیس
• برداشتن طحال
• آندوسکوپی
• گاستروسکوپی
• سیگموئیدوسکوپی
• کلونوسکوپی