تشخیص و درمان سرطان معده با استفاده از اندوسونوگرافی معده

سرطان معده  معمولا هنگامی تشخیص داده می‌شود که فرد به علت علائم یا نشانه‌هایی که در خود مشاهده می‌کند، به نزد پزشک می‌رود. دکتر نیز یک تاریخچه پزشکی از وی می‌گیرد و بیمار را معاینه می‌کند. اگر بیمار مشکوک به ابتلا به سرطان معده باشد، برای تأیید این تشخیص باید آزمایشاتی انجام شود. آندوسکوپی نیز می‌تواند به عنوان بخشی از تصویر برداری‌های مورد نیاز برای تشخیص این بیماری استفاده شود که معمولا با نام آندوسکوپی اولتراسوند شناخته می‌شود. این آزمایش معمولا پس از مصرف داروی بیهوشی انجام می‌گیرد (آرام بخش). اگر از آرامبخش استفاده شود، احتمالا نیاز است که یک نفر را همراه داشته باشید تا شما را به خانه برساند. آندوسکوپی یک آزمایش درون بدنی است. دکتر از یک لوله انعطاف پذیر طولانی (اندوسکوپ) استفاده می‌کند که یک دوربین کوچک و چراغ در انتهای آن قرار دارد و از آن برای روشن کردن معده شما استفاده می‌کند . سپس یک پروب اولتراسوند به اندوسکوپ وصل می‌شود تا آزمایش انجام شود.

مراحل سرطان معده

سرطان معده چند مرحله دارد. آخرین مرحله ، پیشرفته ترین مرحله سرطان است و شانس زنده ماندن بیمار در این مرحله از سایر مراحل بسیار پایین تر است.
• مرحله 0: سلول‌های پیش سرطانی غیرطبیعی زیادی در مخاط وجود دارد، اما به سایر لایه‌های معده یا گره‌های لنفاوی مجاور گسترش نمی‌یابند.
• مرحله IA: سرطان به یکی از لایه‌های بعدی معده، مانند زیر مخاط منتقل شده است ولی به گره‌های لنفاوی مجاور سرایت نکرده است.
• مرحله IB: سرطان به یکی از لایه‌های بعدی معده و به یک یا دو گره لنفاوی مجاور منتقل شده است.
• مرحله IIA: سرطان به یک لایه عمیق‌تر سرایت یافته و ممکن است به یک یا دو گره لنفاوی نیز گسترش یافته باشد. اگر رشد تومور به اندازه کافی عمیق باشد، دیگر لازم نیست که گسترش آن را نیز در نظر گرفت تا در این مرحله دسته بندی شود.
• مرحله IIB: ممکن است تومور لزوما به اندازه سرطان معده در مرحله IIA رشد عمقی نداشته باشد اما به تعداد بیشتری از گره‌های لنفاوی، گاهی تا 15 عدد گسترش یافته است.
• مرحله IIIA: در این مرحله، سرطان به لایه‌های عمیق‌تر و تا گاها تا 15 گره لنفاوی گسترش یافته است و یا از طریق دیواره معده شروع به رشد کرده و به گره‌های لنفاوی کمتری گسترش یافته است. همچنین به ارگان‌ها و اندام های نزدیک معده سرایت کرده است.
• مرحله IIIB: شاید در این مرحله، سرطان به اندازه مرحله IIIA رشد عمقی نداشته باشد، اما به بیش از 16 گره لنفاوی گسترش یافته است و شروع به سرایت به ارگان‌ها و اندام‌های نزدیک خود کرده است.
• مرحله IIIC: سرطان در بسیاری از لایه‌های معده رشد کرده و به بیش از 16 گره لنفاوی، یا به اندام‌ها و ارگان‌های نزدیک و به بیش از 15 گره لنفاوی گسترش یافته است.
• مرحله IV: سرطان به اندام‌های دورتر هم گسترش یافته است. با این حال، ممکن است به گره‌های لنفاوی مجاور سرایت نکرده باشد.

علل سرطان معده

سرطان زمانی شروع می‌شود که ساختار DNA تغییر کند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، دستورالعمل‌هایی که باعث کنترل رشد سلول می‌شوند، مختل می‌شود. در نتیجه سلول هایی که باید از بین بروند ممکن است از بین نروند و سلول‌هایی که باید ساخته شوند ممکن است به سرعت یا به شکل غیر قابل کنترلی تکثیر شوند. متخصصان دلیل قطعی این امر را نمی‌دانند که چرا برخی از سلول‌های معده جهش یافته و تبدیل به سلول سرطانی می‌شوند و حتی مشخص نیست که چرا برخی از افراد دچار سرطان معده می‌شوند.

علائم سرطان معده

چندین نشانه مرتبط با سرطان معده وجود دارد. با این حال، این علائم را ‌می‌توان در برخی بیماری‌های دیگر و کم خطرتر نیز مشاهده کرد به همین دلیل است که تشخیص سرطان معده در اوایل بیماری ممکن است دشوار باشد.
علائم اولیه سرطان معده ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• احساس سنگینی و سیر بودن در هنگام مصرف وعده‌های غذایی
• مشکلات بلع، به عنوان دیسفاژی شناخته شده است
• احساس نفخ بعد از مصرف وعده‎های غذایی
• آروغ زدن مکرر
• سوزش سر دل
• سوء هاضمه‌ای که از بین نمی‌رود
• درد شکمی یا درد در ناحیه قفسه سینه
• احساس باد کردگی
• استفراغ، که ممکن است خونی باشد

نشانه‌های جدی تر سرطان معده

علائم و نشانه‌های زیر به عنوان علایم اورژانسی در افرادی که دارای ریسک بالاتر سرطان معده هستند، دیده می‌شود:
• دیسفاژی
• سوء هاضمه، همراه با کاهش وزن ناگهانی، استفراغ یا کم خونی، و همچنین خستگی و نفس کم آوردن
افراد بالای 55 سال که دچار سوء هاضمه دائمی هستند باید به پزشک مراجعه کنند.

نشانه¬های سرطان معده در اثر افزایش سوءهاضمه

افراد مبتلا به سوء هاضمه که حداقل یکی از موارد زیر را نیز در پرونده پزشکی خود دارند باید به دکتر مراجعه کنند:
• یکی از خویشاوندان نزدیک فرد، مبتلا به سرطان معده شده است.
• بیماری مری بات
• دیسپلازی یا یک توده غیر طبیعی از سلول‌های پیش سرطانی
• گاستریت، یا التهاب مفاصل معده
• کم خونی ناشی از فقر آهن، که در اثر آن معده نمی‌تواند ویتامین B12 را از مواد غذایی جذب کند.
• سابقه زخم معده

نشانههای سرطان معده پیشرفته

هنگامی که سرطان معده پیشرفته‌تر می‌شود، معمولا علائم و نشانه‌های زیر آشکار می‌شوند:
• احساس جمع شدن مایع در معده، که فرد ممکن است احساس کند که معده‌اش “آبکی” است.
• کم خونی
• مدفوع سیاه که حاوی خون است
• خستگی
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن

عوامل ایجاد کننده سرطان معده
ریسک فاکتورهایی که ممکن است با سرطان معده مرتبط باشند عبارتند از:
• برخی از مشکلات و بیماری‌ها: شامل موارد زیر است: بیماری اسهال، رفلاکس معده  (GERD)، زخم معده، بیماری مری بات، گاستریت مزمن و پولیپ معده.
• سیگار کشیدن: در افرادی که به صورت منظم و برای مدت طولانی سیگار می‌کشند، خطر ابتلا به سرطان معده در مقایسه با افراد غیر سیگاری تا میزان دو برابر افزایش می‌یابد.
• عفونت هلیکوباکتریایی پیلور معده: این باکتری برای اکثر افراد بی ضرر است. با این حال، در بعضی از افراد می‌تواند سبب بروز عفونت هلیکو باکتریایی پیلور و در برخی موارد خاص زخم معده شود. زخم معده‌های مزمن نیز می‌توانند ریسک سرطان معده را افزایش دهند.
• سابقه خانوادگی: داشتن یک خویشاوند نزدیک که سرطان معده داشته یا دارد، می‌تواند خطر احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
• مصرف مواد غذایی حاوی قارچ آفلاتوکسین: این موارد ممکن است در روغن‌های گیاهی خام، دانه‌های کاکائو، دانه‌های درختی، آجیل، انجیر و دیگر غذاهای خشک و ادویه جات و ترشیجات وجود داشته باشد.
• رژیم غذایی: در افرادی که به طور مداوم ماهی شور، غذاهای شور، گوشت دودی و ترشی سبزیجات استفاده می‌کنند، خطر ابتلا به سرطان معده افزایش می‌یابد.
• سن: خطر ابتلا به سرطان معده بعد از 55 سالگی افزایش می‌یابد.
• جنسیت: مردان در مقایسه با زنان بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان معده بوده و این احتمال برای مردان دو برابر است.
• داشتن سرطان‌های قبلی یا سرطان داشتن در حال حاضر: مردان مبتلا به سرطان پروستات، مثانه یا سرطان بیضه در معرض خطر بیشتری قرار دارند، احتمال بروز این سرطان در زنانی که سابقه سرطان دهانه رحم، تخمدان یا سرطان پستان دارند نیز بیشتر است.

آماده شدن برای تست آندوسونوگرافی

ممکن است 2 روز قبل از این تست از شما آزمایش خون گرفته شود تا وضعیت لخته شدن خون شما بررسی شود.
اگر دارویی مصرف می‌کنید که بر روی لخته شدن خون شما تاثیر می‌گذارد، به پزشک خود اطلاع دهید. این داروها شامل:
• آسپرین
• کلوپیدوگرل
• داروهای تجویز شده برای آرتروز
• وارفارین
هستند و اگر نیاز به قطع مصرف یا تغییر این داروها باشد، پزشک‌تان به شما خواهد گفت.
شما نمی‌توانید 6 تا 8 ساعت قبل از این تست، چیزی بخورید، اما ممکن است تا 2 ساعت قبل از آزمایش اجازه داشته باشید که آب بنوشید. پزشک یا پرستارتان به شما دستورالعمل‌های مورد نیاز برای قبل از این آزمایش را خواهند گفت. اگر غذا نخوردن برای شما مشکل است، به عنوان مثال، اگر دچار دیابت هستید، حتما با پزشک خود در این مورد صحبت کنید.

سونوگرافی آندوسکوپی و سرطان معده

سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی تصاویری از اعضای بدن مانند معده را تولید می‌کند. در طی یک سونوگرافی استاندارد، یک پروب لوله مانند که ترنسدوسر یا مبدل نام دارد بر روی پوست قرار می‌گیرد. این امر باعث می‌شود امواج صوتی و تشعشعاتی که از اندام‌های داخلی بدن ساتع می‌شوند، تشخیص داده شوند. الگوی این صداها با استفاده از یک کامپیوتر پردازش شده و به شکل یک تصویر سیاه و سفید بر روی یک صفحه نقش می‌بندد. در آندوسکوپی اولتراسوند (EUS) یک مبدل کوچک بر روی نوک آندوسکوپ قرار می‌گیرد. در حالی که شما در حالت بیهوشی هستید، آندوسکوپ از راه گلو وارد بدن شده و به معده می‌رسد. این امر اجازه می‌دهد که ترنسدوسر به طور مستقیم بر روی دیواره معده در جایی که سلولها سرطانی شده‌اند، برود. پزشکان می‌توانند لایه‌های دیواره معده، و همچنین گره‌های لنفاوی مجاور و سایر اندام‌های مجاور خارج معده را با این روش مشاهده کنند. کیفیت تصویر در این روش بهتر از سونوگرافی استاندارد است که به دلیل فاصله کوتاه امواج صوتی می‌باشد.
EUS برای مشاهده اینکه چگونه سرطان به دیواره معده، به بافت‌های مجاور و به گره‌های لنفاوی مجاور گسترش یافته است، مفید می‌باشد. این روش همچنین می‌تواند برای کمک به هدایت یک سوزن به یک منطقه مشکوک مورد استفاده قرار گیرد تا یک نمونه بافتی (بیوپسی EUS) گرفته شود.

پس از اندوسکوپی

عموما نیاز است که بعد از این تست مدتی استراحت کنید. شما نمی‌توانید تا یک ساعت بعد از این آزمایش چیزی بخورید یا نوشید، تا اثر داروی بیهوشی موضعی از بین برود. اگر داروهای آرام بخش دریافت کرده باشید، ممکن است چیز زیادی از آزمایش را به یاد نیاورید. شما می‌توانید همان روز مرخص شوید و به خانه بروید. اما توصیه می‌شود که تا 24 ساعت پس از آزمایش از نوشیدن الکل یا رانندگی بپرهیزید.

خطرات احتمالی

اگرچه که این یک آزمایش بسیار ایمن است، اما پرستارتان به شما خواهد گفت که اگر بعد از آن مشکلی داشتید به ما اطلاع دهید. پزشکان شما اطمینان حاصل خواهند کرد که مزایای این عمل بیشتر از مخاطرات آن است:
خطرات این آزمایش عبارتند از:
• نفخ و ناراحتی که تا چند ساعت پس از آزمایش طول می‌کشد.
• گلو درد که می‌تواند تا 24 ساعت طول بکشد – در صورتی که درد شدیدی در ناحیه گلو، سینه یا شکم (محوطه شکمی) دارید، به پزشک مراجعه کنید.

سایر آزمایش‌ها برای تشخیص سرطان معده

هنگامی که سابقه پزشکی خود را به پزشک گزارش می‌دهید، احتمالا پزشک در مورد علائم شما (مشکلات خوردن، درد، نفخ و غیره) سوال خواهد کرد تا عوامل خطر احتمالی را بررسی کند و دریابد که آیا ممکن است آنها علایم سرطان معده باشند یا به علل دیگری رخ داده‌اند. معاینه فیزیکی نیز اطلاعاتی را به پزشک در مورد سلامت عمومی، علائم احتمالی سرطان معده و سایر مشکلات سلامتی شما ارائه می‌دهد. به احتمال زیاد پزشک شکم شما را برای بررسی تغییرات غیر طبیعی، معاینه خواهد کرد.

آندوسکوپی فوقانی

از روش آندوسکوپی فوقانی  (همچنین به نام EGD شناخته می‌شود) نیز برای تشخیص سرطان معده استفاده می‌شود. در طی این آزمایش نیز روش آندوسکوپی انجام می‌شود که یک لوله نازک و انعطاف پذیر، به همراه با یک دوربین ویدئویی کوچک در انتهای آن استفاده می‌شود و به گلوی شما وارد می‌شود. این کار به پزشک این اجازه را می‌دهد تا پوشش مری، معده و قسمت‌های اولیه روده کوچک را ببیند. اگر نواحی غیر طبیعی دیده شوند، بیوپسی (نمونه‌های بافتی) را می‌توان با استفاده از دستگاه‌های منتقل شده از طریق آندوسکوپ دریافت کرد.
هنگامی که از طریق آندوسکوپ به درون معده نگاه می‌شود، سلول‌های سرطانی معده مانند زخم، توده قارچی منظم و یا پراکنده، مسطح، ضخیم و برجسته به نظر می‌آیند که شبیه یک لایه پلاستیکی می‌باشد.

بیوپسی

اگر یک ناحیه غیر طبیعی در اندوسکوپی یا آزمایش تصویربرداری مشاهده شود، ممکن است پزشک شما احتمال ابتلا به سرطان را تشخیص دهد اما تنها راه برای بیان اینکه آیا واقعا سرطان است، با انجام بیوپسی می‌شود. در طی بیوپسی، پزشک نمونه‌ای از ناحیه غیرطبیعی را برمیدارد. برخی از سرطان‌های معده درون دیوارهای عمقی معده هستند که می‌توان با اندوسکوپی استاندارد، از آن نمونه بیوپسی تهیه کرد. اگر پزشک احتمال دهد که سرطان در دیواره عمقی معده است، برای نمونه برداری بیوپسی از سونوگرافی آندوسکوپی برای هدایت یک سوزن نازک و توخالی به دیواره معده استفاده می‌شود تا نمونه برداری انجام گیرد.

آمایشات عکس برداری

آزمایشات عکس برداری از اشعه ایکس، میدان مغناطیسی، امواج صوتی یا مواد رادیواکتیو برای به دست آوردن عکس از داخل بدن شما استفاده می‌کنند. آزمایش‌های عکس برداری می‌تواند به دلایل مختلفی انجام شود، از جمله:
• برای کمک به پیدا کردن منطقه‌ای که مشکوک به سرطانی بودن است.
• برای تشخیص الگوی گسترش سرطان
• برای کمک به تعیین اینکه آیا درمان موثر بوده است یا خیر

اسکن کامپیوتری (CT یا CAT اسکن)

سی تی اسکن با استفاده از اشعه ایکس تصاویر دقیق و مقطعی از بدن شما تهیه می‌کند. بر خلاف اشعه ایکس معمولی، CT اسکن تصاویر دقیقتری از بافت نرم در بدن ایجاد می‌کند. سی تی اسکن، معده را به وضوح نشان می‌دهد و اغلب می‌تواند محل سرطان را نیز تایید کند. سی تی اسکن همچنین می‌تواند ارگان‌های نزدیک معده، مانند کبد و همچنین گره‌های لنفاوی و اندام‌های دوری که سرطان ممکن است به آنها گسترش یابد را نشان دهد.

تصویربرداری با اسکن رزونانس مغناطیسی (MRI)

اسکن MRI مانند سی تی اسکن تصاویر دقیقی از بافت نرم بدن را نشان می‌دهد. اما اسکن MRI به جای اشعه ایکس از امواج رادیویی و مغناطیسی قوی استفاده می‌کند.

توموگرافی با استفاده از اسکن انتشار پوزیترونی (PET)

برای PET اسکن به شما کمی رادیواکتیو به شکل محلول تزریق می‌شود که عمدتا در سلول‌های سرطانی تجمع خواهد یافت. سپس از یک دوربین مخصوص برای عکس برداری از این مواد رادیواکتیو در داخل بدن استفاده می‌شود. این تصویر مانند اسکن سی تی اسکن یا MRI دقیق نیست اما PET اسکن می‌تواند برای بررسی مناطقی که امکان گسترش سرطان در آنها وجود دارد، استفاده شود.

اشعه ایکس از قفسه سینه

این آزمایش می‌تواند کمک کند تا تشخیص داده شود که آیا سرطان به ریه‌ها گسترش یافته یا خیر. همچنین ممکن است تعیین کند که آیا این بیماری خطر جدی برای ریه یا قلب ایجاد کرده است یا نه. اگر CT اسکن سینه انجام شده باشد، نیازی به انجام این آزمایش نیست.

لاپاراسکوپی

این روش، معمولا پس از آنکه سرطان معده تشخیص داده شد، استفاده می‌شود. اگرچه CT اسکن یا MRI می‌تواند تصاویر دقیقی از داخل بدن را فراهم کند، اما ممکن است که آنها قادر به تشخیص برخی از تومورها، به ویژه تومورهای بسیار کوچک را نداشته باشند. پزشکان ممکن است قبل از هر عمل دیگری لاپاراسکوپی را انجام دهند تا تایید کنند که سرطان تنها در معده است و می‌تواند به طور کامل با جراحی برداشته شود.
این روش در اتاق عمل انجام می‌شود و بیمار تحت بیهوشی عمومی (در خواب عمیق) قرار دارد. لاپاراسکوپ (یک لوله نازک و انعطاف پذیر) از طریق یک جراحی کوچک به پهلوی بیمار وارد می‌شود. لاپاراسکوپ دارای یک دوربین فیلمبرداری کوچک در انتهای خود است که تصاویر داخل شکم را به یک صفحه تلویزیونی ارسال می‌کند. پزشکان می‌توانند از این طریق، سطوح اندام‌ها و گره‌های لنفاوی مجاور را مشاهده کنند و یا حتی نمونه‌های کوچکی از بافت بردارند.

درمان سرطان معده

جراحی

هدف جراح حذف سرطان معده از بدن و بافت‌های سالم است. برای انجام این امر لازم است تا مطمئن شود که چیزی از سلول‌های سرطانی باقی نمانده است.
مثال‌ها عبارتند از:
• از بین بردن تومورها از پوشش معده در مراحل اولیه سرطان: جراح از اندوسکوپی برای حذف تومورهای بسیار کوچک که در پوشش داخلی معده قرار گرفته‌اند استفاده می‌کند. این عمل آندوسکوپی برداشت مخاطی نامیده می‌شود.
• گاسترکتومی نسبی: بخشی از معده با استفاده از جراحی برداشته می‌شود.
• گاسترکتومی کامل: کل معده برداشته می‌شود.
جراحی شکم عمل سنگینی است و ممکن است نیاز به دوره نقاهت طولانی برای بهبودی کامل داشته باشد. بیمار ممکن است مجبور شود تا 2 هفته بعد از عمل در بیمارستان بماند و به دنبال آن نیاز به چندین روز استراحت در منزل برای رسیدن به بهبود کامل است.

پرتو درمانی

در پرتودرمانی، از اشعه‌های پر انرژی برای کشتن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. این نوع درمان معمولا برای درمان سرطان معده مورد استفاده قرار نمی‌گیرد زیرا احتمال دارد که به سایر ارگان‌های مجاور آسیب برساند. با این حال، اگر سرطان پیشرفته باشد یا علایم شدیدی مانند خونریزی یا درد شدید داشته باشد، پرتودرمانی یکی از گزینه‌های درمانی است.

اشعه Neoadjuvant

اشعه Neoadjuvant به استفاده از پرتودرمانی قبل از جراحی گفته می‌شود که باعث می‌شود تا تومورها کوچکتر شوند و در نتیجه راحت تر بتوان آنها را حذف کرد.

اشعه Adjuvant

اشعه Adjuvant یک نوع پرتو درمانی است که پس از جراحی استفاده می‌شود. هدف از آن نیز این است که سلول‌های سرطانی باقی مانده در اطراف معده از بین برده شوند.

شیمی درمانی

شیمی درمانی یک درمان تخصصی است که از داروهایی برای متوقف ساختن تکثیر و رشد سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند. این داروها به عنوان داروهای سیتوتوکسی شناخته می‌شوند. این دارو در سراسر بدن بیمار پخش می‌شود و سلول‌های سرطانی را در محل اولیه سرطان و هر منطقه دیگری متاستاز می‌کند.

داروهای هدفمند

نمونه‌هایی از داروهای هدفمند عبارتند از: سوتنت (sunitinib) و گلیوک (imatinib) که در افرادی که مبتلا به تومورهای دستگاه گوارشی هستند استفاده می‌شود. این داروها به سلول‌های غیرطبیعی و سرطانی خاصی حمله می‌کنند.