به طور کلی خونریزی مقعدی را می توان ناشی از خونریزی مقعد، راست روده، یا روده بزرگ دانست که تمام این ها بخشهای انتهایی دستگاه گوارش محسوب می شوند. در بیشتر موارد خون قرمز روشن نشانه خونریزی از پایینترین قسمت روده یا مقعد است در صورتیکه خون قرمز تیره نشان دهنده خونریزی در روده کوچک یا دستگاه گوارش فوقانی و خون قرمز خیلی تیره که نزدیک به سیاه است مربوط به خونریزی شکم یا دیگر بخشهای دستگاه گوارش است. بنابراین زمانی که دچار خونریزی مقعدی شدید باید حتما به پزشک مراجعه و اقدامات درمانی لازم را آغاز کنید.
خون آمدن از مقعد را جدی بگیرید.
وجود مقدار کمی قطره یا رگه خون در کاسه توالت، روی دستمال توالت، یا در مدفوع خیلی نگران کننده نخواهد بود. بعضی از مردم به بهانه خجالت از مطرح کردن این موضوع با پزشک خودداری می کنند مگر اینکه شدت خونریزی زیاد یا شدید شود. در صورتی که خونریزی بسیار شدید و مزمن باشد ممکن است باعث از دست رفتن مقدار زیادی خون از بدن بیمار شود یا نشانه بیماری جدیتری باشد که باید هرچه سریعتر درمان شود. مردم باید در صورت مشاهده خونریزی شدید و گوشت اضافی غیر طبیعی در اطراف مقعدشان به پزشک مراجعه کنند. همچنین توصیه می شود که درباره خونریزیهای مقعدی که با داروهای خانگی درمان نشدند با پزشک خود صحبت کنید. بیماران باید در صورت بروز خونریزی مقعدی و مشاهده مدفوع تیره به صورت اورژانسی به پزشک مراجعه کنند، بخصوص اگر استفراغ یا بالا آوردن خون نیز همراه این علائم وجود داشته باشد. همچنین اگر خونریزی بیش از چند دقیقه طول بکشد یا با علائمی مانند درد شدید، تب، یا ضعف همراه باشد باید هرچه سریعتر به پزشک مراجعه نموده و اقدامات لازم ر انجام دهند. علاوه بر این، در صورت بروز خونریزی خیلی زیاد، همراه با دل درد شدید، یا وجود علائم شوک ناشی از خونریزی مثل تنفس تند و سطحی، سرگیجه، حالت تهوع، و گیجی بیمار باید فوری به بیمارستان منتقل شود.
دکتر رضا دوست، فوق تخصص گوارش، کبد و مجاری صفراوی با بهره مندی از دانش و تجربه تا به امروز بسیاری از بیماری های گوارشی از جمله انواع بیماری های مقعدی را با موفقیت درمان کرده است. ایشان با بررسی دقیق وضعیت بیماران، بهترین درمان را برای آن ها تعیین می نمایند. جهت مشاوره و تعیین وقت با شماره ما تماس حاصل فرمایید.
بیماریها و عوامل زیادی وجود دارد که ممکن است باعث بوجود آمدن و یا تشدید خونریزی مقعدی شوند. از شایعترین علل آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
هموروئید
هموروئید تورم و التهاب رگهای خونی اطراف مقعد است و بسیار بیماری شایعی است. این رگهای خونی ممکن است در داخل یا خارج از مقعد ایجاد شوند و برآمدگی کوچکی را ایجاد کنند که هنگام اجابت مزاج یا پاک کردن با دستمال دچار خونریزی شود. هموروئید که با نام بواسیر نیز شناخته می شود ممکن است هرکس را در هر سنی درگیر کند، اما یک سری عوامل وجود دارند که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند. مانند:
- بارداری
- یبوست مزمن
- اسهال مزمن
- زور زدن هنگام مدفوع و نشستن طولانی مدت در دستشویی
- چاقی
- رژیم نامتعادل یا فیبر کم در رژیم غذایی
- کهولت سن
هموروئید معمولا با کرمها و شیافهای بدون نیاز به نسخه پزشک که حاوی هیدروکورتیزون هستند به خوبی درمان می شود. استفاده مداوم از وان آب گرم، مصرف مواد غذایی با فیبر بالا، و استفاده از ملینها می تواند به کاهش عوارض این بیماری کمک کند. اگر این درمانهای اولیه موثر واقع نشدند، به پزشک مراجعه کنید تا با یک جراحی کوچک بواسیر را خارج کند.
فیستولها
به طور کلی فیستول در نتیجه بوجود آمدن یک سوراخ یا حفره میان دو ارگان نزدیک به هم ایجاد می شود. در فیستول مقعد این حفره بین مقعد و راست روده یا دیواره مخاطی درون مقعد و پوست نزدیک مقعد ایجاد می شود که ممکن است باعث ترشح خون و مایعی سفید رنگ شود. فیستولها معمولا با مصرف آنتیبیوتیک درمان می شوند اما در صورت پیشرفت بیماری ممکن است لازم باشد از روش جراحی برای درمان آن استفاده شود.
شقاق یا فیشر مقعدی
به پارگی یا ترک بافت پوششی مقعد، روده بزرگ، یا راست روده شقاق گفته می شود که با درد و خونریزی مقعدی همراه است. نشستن در وان آب گرم، مصرف فیبر زیاد، و استفاده از ملینها می تواند به کاهش علائم این بیماری کمک کند، اما در موارد شدیدتر ممکن است به کرمها یا حتی جراحی نیاز باشد.
دیورتیکول
به بیرونزدگیهای کوچک کیسه مانند اطراف دیواره روده بزرگ که در اثر ضعیف شدن بخش عضلانی جدار روده بوجود میآید دیورتیکولوزیس گفته می شود. این کیسهها یا دیورتیکولها بسیار شایع هستند و ممکن است گاهی اوقات خونریزی کنند اما این خونریزی معمولا خودبهخود قطع می شود. در اکثر افراد دیورتیکولها هرگز علائمی ایجاد نمی کنند و معمولا به درمان هم نیازی ندارند مگر اینکه عفونی شوند که به این حالت دیورتیکولوز گفته می شود. دیورتیکولهای عفونی و ملتهب اغلب دردناک هستند و ممکن است موجب خونریزی مقعدی شوند. خونریزی معمولا خفیف است و بعد از چند ثانیه متوقف می شود. دیورتیکولیت معمولا باآنتیبیوتیک درمان می شود اما دیورتیکولیت شدید نیاز به جراحی دارد.
پروکتیت یا کولیت روده
پروکتیت فرمی از بیماری التهابی روده است که در آن راستروده دچار التهاب می شود و معمولا با درد و خونریزی همراه است. اما کولیت زمانی اتفاق میافتد که جدار کولون یا روده بزرگ ملتهب شود. کولیت اولسروز یا کولیت زخمی یکی از انواع بیماری کولیت است که باعث ایجاد زخمهای متناوب در روده می شود که این زخمها مستعد خونریزی خواهد بود. روشهای درمانی مختلفی برای پروکتیت و کولیت روده وجود دارد که بسته به دلیل ابتلا به بیماری و وخامت آن می توان استفاده از آنتیبیوتیک یا جراحی را انتخاب کرد. از دلایل شایع ابتلا به پروکتیت و کولیت روده می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- التهاب یا ورم روده
- برخی از بیماریها که باعث مشکلات گوارشی می شوند مثل سندروم روده تحریکپذیر یا بیماری کرون
- برخی از داروها مثل داروهای رقیق کننده خون
- پرتو درمانی یا شیمی درمانی
- مقاربت مقعدی
- کاهش جریان خون به روده یا راست روده
- انسداد روده یا راست روده
گاستروانتریت
گاستروانتریت نوعی بیماری میکروبی است که باعث التهاب روده و معده می شود. از علائم این بیماری اسهال همراه با مخاط و لکههای خونی است اما معمولا گاستروانتریت ویروسی باعث اسهال خونی نمی شود. به طور کلی درمان این بیماری مصرف مایعات، و استراحت است و بنا به منشا آن آنتیبیوتیک یا انتیویروس تجویز می شود.
انتقال عفونت از طریق رابطه جنسی
رابطه جنسی محافظت نشده بخصوص رابطه جنسی مقعدی می تواند باعث انتقال گسترده بیماریهای باکتریایی و ویروسی و در نتیجه التهاب مقعد و راستروده شود. در صورت ایجاد التهاب احتمال خونریزی افزایش پیدا می کند. برای درمان این نوع بیماریها، بسته به اینکه منشا بیماری باکتری، ویروس، یا قارچ باشد، داروهای ضد باکتری، ضد ویروس، و ضد قارچ تجویز می شود.
پرولاپس رکتوم یا افتادگی مقعد
افتادگی مقعد، متورم شدن یا بیرونزدگی قسمتی از راستروده از مجرای مقعد است که به دلیل ضعف عضلات مقعد رخ می دهد و معمولا با درد و در اکثر موارد با خونریزی همراه است. پرولاپس در برگسالان بیش از جوانان شایع است و بعضی از بیماران ممکن است برای درمان این بیماری نیاز به جراحی داشته باشند.
پولیپ روده
پولیپ روده بافت اضافی غیرسرطانی است که در اثر رشد غیرعادی سلول ایجاد می شود. رشد این پولیپها در جداره روده یا راستروده ممکن است باعث التهاب، تورم، و خونریزی خفیفی در روده شود. در بسیاری از موارد، پولیپها توسط پزشک خارج و به آزمایشگاه فرستاده می شوند تا از نظر سرطانی بودن بررسی شوند، همچنین خارج کردن پولیپها احتمال بدخیم شدن آنها را برای همیشه از بین می برد.
سرطان روده بزرگ یا سرطان راستروده
التهاب، تورم، و خونریزی روده ممکن است در اثر سرطان روده یا سرطان راستروده ایجاد شود. بیشتر افراد مبتلا به سرطان روده بزرگ تجربه خونریزی راستروده را داشتهاند. سرطان روده بزرگ یکی از سرطانهای شایع است که به کندی پیش می رود و در صورت تشخیص به موقع قابل درمان خواهد بود. سرطان راستروده اگرچه نسبت به سرطان روده بزرگ شیوع کمتری دارد اما اگر به موقع تشخیص داده شود قاب درمان خواهد بود. منشا بعضی از سرطانهای روده بزرگ یا راست روده پولیپهایی است که در ابتدا ایجاد شده و بعد تبدیل به سرطان شدهاند. تمام سرطانهای معدی و رودهای به ترکیبی از شیمی درمانی، پرتو درمانی، و عمل جراحی نیاز دارند.
خونریزی داخلی
وجود زخم بزرگ در هر قسمت از اندامهای مقعدی و رودهای می تواند باعث بروز خونریزی و عبور خون از راستروده شود. بیماریهای مزمن مقعدی و رودهای ممکن است منجر به خونریزی داخلی شود که در این صورت بیماران باید بستری و جراحی شوند.
اگر سوالی در مورد هریک از علت های خونریزی مقعدی دارید در این قسمت کلیک کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در بیشتر موارد، خونریزیهای خفیف و معمولی که بسیار شایع هستند نیازی به مراقبت و درمان پزشکی ندارند. خونریزیهای مقعدی مزمن، شدید، یا دردناک ممکن است نشانه یک بیماری مهم باشند و باید حتما توسط پزشک بررسی شوند. مردم معمولا زمانی متوجه خونریزی مقعدی می شوند که قطره یا رگهای از خون را در مدفوع، کاسه توالت یا روی دستمال توالت ببینند. برخی نیز ممکن است در لباس زیر خود خون مشاهده کنند یا پس از شستوشو متوجه شوند که آب موجود در توالت قرمز شده است. در بعضی موارد نیز مدفوع بیمار ممکن است بدبو، تیره و قیرمانند، همراه با خون قرمز تا مشکی دیده شود. شرایطی که برای خونریزی مقعدی باید به پزشک مراجعه کنید به شرح زیر است:
- خونریزیهای طولانیتر از 2 یا 3 هفته
- وجود خون در مدفوع کودکان خونریزی مقعدی در آنها
- کاهش وزن، خستگی، و ضعف بدون دلیل
- دردناک، متورم، و حساس شدن شکم
- خونریزی همراه با تب
- خونریزی و برآمدگی و قلنبه شدن شکم به طور همزمان
- نازک، کشیده، یا صاف بودن مدفوع به مدت 3 هفته یا بیشتر
- خونریزی همراه با حالت تهوع و استفراغ
- یبوست یا تغییر در روند طبیعی اجابت مزاج همراه با خونریزی
- خونریزی همراه با بیاختیاری مدفوع
چه زمانی درمان اورژانسی نیاز است؟
علائمی که در صورت مشاهده آنها باید به اورژانس مراجعه کنیم به شرح زیر است:
- استفراغ یا بالا آوردن خون
- خونریزی بینی، چشمها ، و گوشها
- قرمز تیره یا سیاه بودن خون
- مشخص نبودن دلیل اسهال، مثل مربوط نبودن به نوعی بیماری شکمی یا مصرف دارویی خاص
- بیهوشی یا گیجی
- درد شدید شکمی یا درد خفیف کمر
تشخیص و آزمایش
اگر خونریزی شما مربوط به به یک بیماری باشد که قبل به آن مبتلا شدهاید، پزشک شما راهکارهایی برای مدیریت، کاهش، و منحرف شدن از نشانههای بیماری به شما ارائه می دهد. اگر دلیل خونریزی مقعدی ناشناخته باشد، پزشک سوالهایی درباره علائم بیماری و تاریخچه داروهایی که مصرف می کردید از شما می پرسد، سپس در صورت نیاز بسته به درجه شدت، تناوب، و سایر نشانههای همراه با خونریزی آزمایشهای لازم را برای شما انجام می دهد. همچنین ممکن است شما را به یک متخصص گوارش یا متخصص کولورکتال ارجاع دهد. آزمایشهای رایج برای خونریزیهای مقعدی شامل موارد زیر است:
- آزمایش فیزیکی از باسن و مقعد
- بررسی نمونه مدفوع
ممکن است بنا به تشخیص متخصص آزمایشهای بیشتری لازم باشد. مانند:
- کولونوسکوپی یا سیگموئیدوسکوپی انعطافپذیر که در این روش کولون با وارد کردن یک لوله به همراه دوربین بررسی می شود
- آندوسکوپی روده که در این روش با وارد کردن یک دستگاه به مقعد، روده را بررسی می کنند
- بیوپسی یا نمونه برداری از بافت بدن برای آزمایش
- سی تی اسکن با تصویر سه بعدی
رایج ترین روش های درمان خونریزی مقعدی
در صورت داشتن خونریزی مقعدی، با انجام یک سری از کارها می توانید بیماری خود را مدیریت کنید. در اینجا اطلاعاتی درباره اینکه چگونه می توانید به خودتان کمک کنید به شما داده می شود:
خونریزی مقعدی ناشی از یبوست
یبوست یکی از دلایل رایج خونریزی مقعدی است که می تواند منجر به هموروئید و فیشر مقعد شود. اگر دچار یبوست هستید انجام کارهای زیر می تواند برای برطرف کردن آن به شما کمک کند:
- نوشیدن مقدار زیادی آب، مگر اینکه به دلیل منع پزشکی انجام آن ممکن نباشد
- مصرف غذاهای با فیبر بالا مثل سبوس غلات، میوه، سبزی، و نان غلات
- پرهیز از غذاهای فرآوری شده مثل نان سفید و پنیر
- متحرک بودن و داشتن فعالیت زیاد برای کاهش احتمال ابتلا به یبوست
- رفتن به توالت در زمان احساس نیاز
خونریزی مقعدی ناشی از فیشر
خونریزی ناشی از فیشر مقعد نیاز به تشخیص دکتر دارد. زیرا ممکن است دلایل نادری برای بوجودآمدن فیشر وجود داشته باشد که مربوط به سایر مشکلات دستگاه گوارش باشد. به همین دلیل مهم است که پزشکتان مطمئن شود آن دلالیل نادر باعث بوجود آمدن فیشر نشده است. اگر مطمئن شدید که مشکل شما یک فیشر ساده است می توانید با انجام کارهای زیر عوارض آن را تسکین دهید:
- پس از دستشویی مقعد را بسیار با دقت تمیز کنید. بهتر است بجای استفاده از دستمال توالت خشک از دستمال نرم و مرطوب، یا دستمال مرطوب کودک استفاده کنید.
- بجای مالش محل خروج مدفوع، آن را به آهستگی بشویید
- در روز چند دقیقه از وان آب گرم استفاده کنید
- از کرمهای موضعی برای کاهش درد استفاده کنید
- در رژیم غذاییتان از فیبر و آب فراوان استفاده کنید تا مدفوعتان سفت و خشک نباشد
- هنگام اجابت مزاج از زور زدن خودداری کنید
خونریزی مقعدی ناشی از هموروئید
هرگز بدون تجویز پزشک از کرم یا لوسیون برای محل خونریزی استفاده نکنید زیرا ممکن است باعث آسیب بیشتر به این ناحیه شود. افرادی که خونریزی مقعدی آنها ناشی از بیماری هموروئید است لازم است حتما به پزشک مراجعه کنند تا دلایل احتمالی را بررسی کند. کارهایی که باید برای کمک به بهبود خود در این بیماری انجام دهید همانند بیماری فیشر مقعد است. اگر هموروئیدتان برگشت با پزشکتان صحبت کنید که در صورت لزوم برای رفع مشکلتان شما را به یک جراح معرفی کند. در صورت وجود دلایل دیگری برای خونریزی مقعدی مثل، ورم، زخم، یا عفونت روده باید توصیههای زیر را که توسط پزشک به شما ارائه می شود انجام دهید:
پیشگیری
هرچند عواملی به عنوان ایجادکننده، انتقال دهنده، و تشدیدکننده خونریزی مقعدی وجود دارد اما در بعضی موارد راهکارهایی وجود دارد که می تواند از بروز خونریزیهای خفیف جلوگیری کند. از توصیههای رایج برای پیشگیری از خونریزی راستروده، روده بزرگ، و مقعد شامل موارد زیر است:
- داشتن رژیم غذایی متعادل با فیبر بالا
- مصرف آب زیاد
- زور نزدن هنگام اجابت مزاج
- تمیز کردن آرام مقعد با دستمال مرطوب
- درمان یبوستهای مزمن بوسیله داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک مثل، ملینها که همهجا در دسترس هستند
- درمان اسهال مزمن بوسیله داروهای بدون نیاز به نسخه پزشک مثل، بیسموت ساب سالیسیلات که همه جا در دسترس است
- بلند نکردن اجسام سنگین مگر در صورت نیاز
- پرهیز از غذاهای با ادویه زیاد، سنگین، پرچرب، فرآوری شده، و بدون ارزش غذایی
- مراجعه به دکتر در صورت مشاهده توده غیرطبیعی در مقعد
- پرهیز از مصرف داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی
- استفاده از کاندوم در طول سکس
ممکن است که مردم بخواهند با پزشکشان درباره نشانههای مشکلات مقعدی و رودهای صحبت کنند زیرا ممکن است نشانه یکی از بیماریها مثل عفونت، بیماریهای گوارشی، یا تودههای غیرطبیعی باشد.
“کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است.”
